Mühazirəçi: t e. n dosent S. M.Əkbərova MÜhaziRƏNİn plani

Əməyin mühafizəsi. Dəmir-beton məmulatları zavodlarında fəhlələrin əmək 
şəraitinə təsir edən mənfi amillər 3 qrupa bölünür. Bu amillər istehsalat prosesində, 
əməyin təşkilində və sanitar-gigiyena şəraitində olan çatışmamazlıqlarla 
əlaqədardır. İstehsalatda insan orqanizminə təsir edən zərərli amillər fiziki-kimyəvi, 
bioloji və psixo-fizioloji qruplara bölünür. 
Fiziki zərərli istehsalat amilləri qrupuna dəmir-beton zavodlarında tozlanmanın 
artması, ayrı-ayrı işçi zonalarda havaya buraxılan qazlar, sexlərdə hava 
temperaturunun aşağı düşməsi, nəmliyin artması, işçi sahənin lazımınca 
işıqlandırılmaması, səs-küyün artması və titrədici təsirləri ola bilər. 
Kimyəvi zərərli istehsalat amilləri qrupuna polimer və izolyasiya materialları 
ilə işləmə aiddir. 
Psixo-fizioloji zərərli istehsalat amilləri qrupuna fiziki və emossional 
yüklənmə, əməyin monotonluluğu aiddir. 
Dəmir-beton zavodlarının layihələndirilməsində və istismarında əməyin 
sanitar-gigiyena şəraitini qüvvədə olan istehsalat sanitariya qaydaları normaları ilə 
təmin edilməlidir. Bu qaydanın normativ tələbləri cədvəldə verilmişdir.
Dəmir-beton müəssisələrinin istehsalat tapşırıqlarına normativ tələblər 
Göstəricilər 
Ölçü 
vahidi 
Miqdarı 
Bir işçiyə düşən həcm 
m
3
15 
Bir işçiyə düşən sahə 
m
2 
4,5 
Binanın minimum hündürlüyü 
m 
3...3,2 
Binada havanın temperaturu 
S
0
16...23 
İstehsalat istilik mənbəyinin istilik izolyasiya 
səthinin maksimum temperaturu 
S
0
45 
Keçidlərin eni: 
− əsas 
− mexanizmə xidmət üçün 
m 
1,5 
0,8 

---

Hazır məhsul qalaqlarından nəqledici qurğunun 
kənar nöqtəsinə qədər olan məsafə (sexdə və 
hazır məhsul anbarlarında) 
m 
1,0 
Açıq meydançalarda bir işçiyə işləmək üçün 
ayrılan sahə 
m
2
0,5 
Havada tozun buraxıla bilən konsentrasiyası 
Tozun növü 
Buraxıla bilən konsentrasiya, 
mq/m
3
Sementli: 
sərbəst SiO
2
olmayan tərkib 
sərbəst SiO
2
miqdarı 10% olduqda 
sərbəst SiO
2
miqdarı 10-70% 
olduqda 
sərbəst SiO
2
miqdarı 70% çox 
olarsa 
6 
5 
2 
1 
Əhəngli 
3 
Əsas istehsalat binasında və eyni zaman köməkçi binalarda tozlanmanın 
miqdarından asılı olmayaraq təbii və məcburi ventilyatorlar nəzərdə tutulur. Böyük 
miqdarda toz ayıran texnoloji proseslər mütləq izolyasiya edilməli və 
germetikləndirilməlidir. 
Sement
anbarında 
və 
betonqarışdırıcı 
sexdə 
mərkəzdənqaçma 
tozçökdürənlərdən istifadə edilir. Havanı tam təmizləmək üçün ФР-30, ФР-60 parça 
filtrlərdən istifadə edilir. Fəhləni tozdan fərdi qorumaq məqsədilə respiratorlardan
istifadə edilməsi məsləhət görülür. 
Bütün avadanlıqlar, konveksiya və ya şüa istiliyi ayıran cihazlar istilik-
izolyasiya edilməlidir. Hətta nəm ayıra bilən bütün avadanlıqları mütləq izolyasiya 
etmək lazımdır. Zavodun istehsalat sexi –20
0
C temperaturu və aşağı olan rayonda 
yerləşərsə və ya temperatur texniki və sanitar-gigiena şərtlərə uyğun deyilsə sex 
qapıları bağlı, açıldıqda isə hava pərdəsinin quraşdırılması məsləhətdir. 
Zavodun qəlibləmə sexlərində, titrədici meydança və digər titrədici 
avadanlıqlar istifadə edildikdə, fəhləni səs-küydən qorumaq QOST 12.1.003-83 və 
İN və Q II-12-77 «Səs-küydən qorunma» tədbirləri ilə həyata keçirilir.