Mühazirələr konspekti Ümumi kurs (Elektron variantı 127 s.) Baki 2010 Ön söZ

Yüksək tezlikli metallaşdırma.
Yüksək tezlikli metallaşdırma örtük metalını əritmək üçün yüksək tezlikli cərəyandan istifadə etməyə əsaslanır. Verilən məftil yüksəktezlikli induktorda əridilir və elektrik – qövs metallaşdırılmasında olduğu kimi sıxılmış qazla və ya hava ilə tozlandırılır.
Yüksək tezlikli metallaşdırma aparatının başlığı yüksək tezlikli generatordan qidalanan induktora və cərəyan mərkəzləndircisinə (konsentratoruna) malikdir. Cərəyan konsentratoru məftilin üz hissəinin əriməsini təmin edir.
Yüksək tezlikli metallaşdırmanın üstünlüklərinə aşağıdakılar aid edilə bilər. Burada metal elektrik – qövs metallaşdırmasına nisbətən az oksidləşir və legirləyici elementlər az yanır. Bu əsasən proses zamanı metanın qızdırılma temperaturunun nizamlana bilməsinə görə əldə edilir. Örtüyün mexaniki möhkəmliyi kifayət qədər yüksək olur.
Üsulun mənfi cəhətlərinə prosesin məhsuldarlığının nisbətən az olmasını, istifadə olunan avadanlığın mürəkkəb və baha olmasını aid etmək olar. Təmir müəssisələrində MVÇ-1, MVÇ-2 və MVÇ-3 markalı yüksək tezlikli metallaşdırıcı aparatlardan istifadə edilir.
Yksək tezlikli metallaşdırmada lampalı generatorlardan QZ-46, LZ-37, LQ-60 və s. istifadə edilir. Cərəyanın tezliyi 200-300 khs təşkil edir.
YTC-la metallaşdırma zamanı 4-5 mm diametrdə tərkibində karbonun miqdarı 0,45 % olan məftillərdən istifadə edilir. Belə məftillər stabil tərkibdə örtük almağa imkan verir. YTC-la metallaşdırma zamanı alınan örtüyün bərkliyi elektrik – qövs və qaz metallaşdırmalarına nisbətən HB 100-150 vahid yüksək olur.


Detonasiyalı metalaşdırma.
Metal örtüklərinin çəkilməsində detanasiya metodu asetilen və oksigen qazları qarışığının partlayışı nəticəsində əldə edilən energiyə əsaslanır. Metallaşdırma zamanı apparatın lüləsinin kamerinə (borusuna) müəyyən nisbətdə asetilen və oksigen qaz qarışığı (partlayıcı) doldurulur. Bu zaman aparatın kamerası su ilə soyudulur.
Qarışığı alışdımazdan əvvəl kameraya azot şırnağı ilə təsirsiz (qazla) kiçik dənələnmiş – 50-100 mkm. ölçüdə səthə çödürülən metal tozu doldurulur. Qaz qarışığı elektirk qığılcımı ilə alışdırılır.
Toz hissəcikləri partlayış dalğası nəticəsində 75 mm məsfədə 800 m/s sürətlə bərpa olunan səthə çökdürülür.
Hissənin səthinə zərbə ilə dəyərkən hissənin kinetik enercisi istilik enercisinə çevrilir. Bu zaman tozun hissəcikləri 4000S qədər qızır. Nəticədə hissəciklər bərk haldan maye və ya plastik hala keçərək səth üzərində örtük təbəqə əmələ gətirir.
Hər bir tsikl ərzində hissənin səthi üzərinə 6 mkm qalınlığında metal təbəqə çökdürmək olur. Bu proses bir saniyə ərzində avtomatik olaraq 3-4 dəfə təkrar olunur. Hər tsikldən sonra apparatın lüləsi azotla üfürülərək təmizlənir. Lülənin ucundan bərpa olunan səthə qədər olan məsafə 250 mm-dən çox olmamalıdır.
Örtük təbəqəni istənilən materialdan almaq olar: metallardan, bərk ərintilərdən, oksidlərdən, bərk ərinti birləşmələrindən və s. Təyinatından asılı olarq korroziyaya qarşı, yeyilməyədavamlı, istiliyə davamlı xüsusiyyətlərə malik örtük təbəqələri çəkmək olur.