Mühazirələr Müəllimlər: Babayev E. A, Rzayeva T.İ. Sumqayit 2020 f ə nnin m ə qs ə

 
 
Texniki rəsmlərin vəzifəsi, çertyojdan fərqi. Yastı fiqurların rəsmlərinin 
qurulması.
Texniki rəsmlər əsasən konstruktor praktikasında tətbiq edilir. məsələn: 
mürəkkəb kompleks çertyoju aydınlaşdırmaq üçün. Əyani təsvirlərin yerinə 
yetirilməsini sadələşdirmək məqsədilə texniki rəsmlərdən istifadə edilir. Çertyoj 
alətlərindən istifadə etmədən əl ilə gözəyarı yerinə yetirilən əyani təsvirə texniki 

---

rəsm deyilir.Texniki rəsmlər əl ilə gözəyarı miqyasda yerinə yetirilir. Texniki 
rəsmlər aksonometrik proyeksiyalardan fərqlənir( şəkil 1) 
Şəkil 1 
Texniki rəsmlər aksonometrik proyeksiyaların qurulması qaydasına əsasən 
çəkilsə də, burada sadələşdirmələrə icazə verilir. Texniki rəsmlər gözəyarı 
çəkildiyi üçün damalı kağızdan istifadə edilir. Detallar çəkilərkən cismin 
hissələri arasında mütənasiblik gözlənilməlidir.
Cisimlərə 
qabarıqlıq vermək üçün texniki rəsmlərin üzərini 
kölgələndirirlər. 
Kölgələndirmədə şərti olaraq işıq şüasının cismin üzərinə sol tərəfdən 
düşdüyünü nəzərə almaq lazımdır. Onda cismin sağ və aşağı tərəfləri 
işıqlanmır. İşıqlandırılmış səth bir – birindən aralı nazik xətlərlə, kölgəli səth isə 
bir – birinə yaxın, nisbətən qalın xətlərlə göstərilir. Kölgələndirmə xətlərinin 
istiqaməti əşyanın formasından asılıdır.
Məsələn: konusun yan səthi təpə nöqtələrindən keçən xətlərlə, silindrin 
yan səthi isə doğuranlarla göstərilir. 
Texniki rəsmlərin bədii rəsməlrdən fərqi aşağıdakılardır. 
1.
mərkəzi proyeksiyalar əvəzinə asonometrik proyeksiyalardan istifadə 
edilməsi,
2.
təsvir edilən əşyanın şəkil müstəvisinə nisbətən şərti yerləşdirilməsi,

---

3.
texniki rəsmlərdə müxtəlif şərtiliklərin tətbiq edilməsi (kəsim və 
kəsiklər, yivlərin sadə təsviri, dişlərin sadə təsviri və s.) 
4.
kölgələndirmənin fərqli verilməsi. 
Texniki rəsmləri qurmazdan əvvəl əl ilə müxtəlif maili xətlərin, paralel 
xətlərin, çevrənin və s. çəkilməsini vərdiş etmək lazımdır. Xüsusilə 30
0
– li, 41
0
– 
li, 7
0
– li, 15
0
– li və 45
0
– li bucaqların qurulmasını. 
Həndəsi cisimlərin rəsmi aksonometrik proyeksiyalar kimi qurulur. Prizma 
üçün ilk olaraq cismin oturacağı qurulur. Prizma şaquli olduqda rəsmin şəkilməsi 
üst oturacaqdan, üfüqi olduqda isə qabaq tərəfdən başlanır. Kölgələndirmə üçün 
paralel xətlər əvəzinə çarpaz ştrixlər tətbiq oluna bilər.
Piramidanı oturacaqdan başlayıb qururlar. Sonra hündürlük xətləri çəkilir və 
piramidanın təpə nöqtəsi oturacağın təpələri ilə birləşdirilir.
Şaquli dayanan silindri üst oturacaqdan başlayıb çəkirlər. Sonra oturacaqların 
ellipslərinə toxunanlar çəkilir ki, bunlar da silindrin doöuranları olur.