Mühazirələr Müəllimlər: Babayev E. A, Rzayeva T.İ. Sumqayit 2020 f ə nnin m ə qs ə
Yüklə 131,33 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Lekal əyriləri və onların qurulması. Mühəndis təcrübəsində tez – tez rast gələn qurmalardan biri də lekal əyriləridir. Bu əyrilər, yerləri müəyyən edilmiş nöqtələrin əyrixətli xətkeşlər ( lekallar ) vasitəsilə qurulması ilə əldə edilir. lekal əyrilərinə sinusoid, ellips, parabola, hiperbola və s. əyrilər aiddir. Fokus adlana iki nöqtədən məsafələrinin cəmi sabit qalan nöqtələrin həndəsi yerinə ellips deyilir. Şəkil 1 – də ellips əyrisinin qurulması göstərilmişdir. Qurma əməliyyatı aşağıdakı ardıcıllıqla aparılır. İlk olaraq O mərkəzindən bir – birinə perpendikulyar olan ellips oxları çəkilir. Bu mərkəzdən ölçüləri ellipsin kiçik və böyük oxlarına bərabər iki konsentrik çevrələr qurulur. Bu çevrələrin diametrinin mərkəz xətləri ilə kəsişmə nöqtələri A, B və C, D kimi qeyd edilir. Sonra çevrə istənilən sayda ( 12 hissə ) bərabər hissələrə bölünür və bölünmə nöqtələri uyğun olaraq 1,2,3,........, 12 qeyd edilir. şəkil 1 Növbəti mərhələdə böyük çevrənin nöqtələrindən CD xəttinə, kiçik çevrənin nöqtələrindən isə AB xəttinə paralellər çəkilir. Bu xətlərin kəsişməsindən alınan nöqtələr ellipsin nöqtələri olur. Fokus adlana iki nöqtədən və drektris adlana düz xətdən bərabər məsafədə olan nöqtələrin hədnəsi yerinə parabola deyilir. Parabolanı düz, iti və kor bucaq üzərində qurmaq olar. Fokus adlana iki nöqtədən məsafələrinin fərqi sabit qalan nöqtələrin həndəsi yerinə hiperbola deyilir. Bucaqlardan asılı olaraq sinusun dəyişməsini xarakterizə edən əyriyə sinusoid deyilir. Şəkil 2 – də verildiyi kimi sinusoidi qurmaq üçün R radiuslu çevrə 8 və ya 12 bərabər hissəyə bölünür və O mərkəzindən verilmiş çevrənin uzunluğuna ( π bərabər olan OA düz xətt parçası ayırıb onu da həmin sayda bərabər hissəyə bölmək lazımdır. Bu düz xətt sinusoidin oxu olur. Çevrənin bölgü nöqtələrindən sinusoidin oxuna paralel və sinusoidin oxu üzərindəki bölgü nöqtələrindən isə bu oxa perpendikulyar xətlər çəkilir. Bu xətlərin kəsişmə nöqtələri sinusoid əyrisinə daxil olan nöqtələr olur. Həmin nöqtələri lekal vasitəsilə birləşdirməklə sinusoid əyrisini qururuq. Yüklə 131,33 Kb. Dostları ilə paylaş:
|