Mühazirələr Müəllimlər: Babayev E. A, Rzayeva T.İ. Sumqayit 2020 f ə nnin m ə qs ə

Proyeksiya müstəvilərini əvəzetmə metodunda 
həndəsi elemen sabit 
saxlanılır, proyeksiya müstəvilərindən biri isə istənilən vəziyyətdə yerləşdirilən 
yeni müstəvi ilə əvəz edilir.
Proyeksiyalama ortoqonal olduğundan yeni proyeksiya müstəvisi əvəz 
olunmayan proyeksiya müstəvisinə perpendikulyar qalmalıdır. Bu zaman yeni 
Şəkil 1 

---

proyeksiya müstəvisi elə yerləşdirilir ki, verilən elementin bu müstəvi üzərindəki 
proyeksiyası qoyulan məsələnin həlli üçün əlverişli şəkil alsın. Şəkil 2 – də ixtiyari 
AB düz xətt parçasının əsil boyunun qurulması göstərilmişdir.
Şəkil 2 
Bunun üçün AB düz xətt parçası və horizontal proyeksiya müstəvisi tərpənməz 
saxlanılır. Frontal proyeksiya müstəvisi isə AB düz xətt parçasına paralel, horizotal 
proyektləndirici V
1
müstəvisi ilə əvəz edilir. Bu vaxt çertyojda horizontal 
proyekləndirici müstəvisinin yığıçı xassəyə malik olan proyeksiyası AB düz xətt 
parçasının parçasının horizontal proyeksiyasına A´B´ paralel ( düz xəttin 
proyeksiyalayıcı müstəviyə paralelliyi şərtinə əsasən) çəkilərək yeni proyeksiya 
oxu qurulur – X
1
oxu. Horizontal proyeksiya müstəvisi tərpənməz qaldığına görə, 
AB düz xətt parçasının A və B uc nöqtələrinin horizontal proyeksiya müstəvisində 
olan məsafələri, yəni onların Z
A
və Z
B
koordinatları dəyişməz qalır.
Yuxardakıları nəzərə alaraq, A vı B nöqtələrinin Z
A
və Z
B
koordinatlarının 
qiymətini köhnə sistemdən götürüb, yeni sistemdə qeyd edirik. Bunun üçün A´ və 
B´ nöqtələrindən X
1 
oxuna perpendikulyarlar çəkirik və bu perpendikulyarlar 
üzərində Z
A
və Z
B
məsafələri qeyd edirik. Aldığımız A
1
´´ və B
1
´´ nöqtələri 
birləşdirərək, AB düz xətt parçasının yeni frontal proyeksiyası A
1
´´B
1
´´ qurulur. 
AB düz xətt parçası yeni sistemdə V
1
frontal proyeksiya müstəvisinə paralel 

---

vəziyyətə gətirilir. Onda bu düz xətt parçasının A
1
´´B
1
´´ frontal proyeksiyası 
verilmiş AB parçasının əsil boyuna bərabər alınır.