Muhofaza qilish

YORUG‘LIKNING TIRIK ORGANIZMLAR HAYOTIDAGI
AHAMIYATI
Sayyoramizga quyoshdan keladigan yorug'lik nuri tirik 
organizmlar hayotida muhim rol o ‘ynaydi (2-jadval).
Odam 0, 40 - 0, 75 mkm to‘lqin uzunligidagi nurlami ko‘radi. 
Qisqa to‘lqin uzunlikdagi nurlar ultrabinafsha, uzun to‘lqin 
uzunlikdagilar esa infraqizil nurlar deb ataladi.
Yorug‘lik birinchi navbatda yashil o ’simliklar uchun zarur. 
Yorugiik ta’sirida yashil o‘simliklarda eng muhim fizologik jarayon, 
ya’ni fotosintez amalga oshadi. Bundan tashqari, yorug‘ lik hujayradagi 
biokimyoviy va fiziologik jarayonlarga, jumiadan fermentlaming 
faolligiga, oqsil va nuklein kislotalarnmg sintezlanishiga ta’sir 
etadi. Barg og‘izchalarining harakati, gazlar almashinuvi hamda 
transpiratsiya va boshqalarga ham ta’sir etadi.
37

---

2-jadvai.
Yorug‘Iik ta’sirida o‘simIik va hayvonlarda boradigan eng
muhim jarayonlar
11.
Fotosintez
0 ‘simlik tushayotgan numi tahminan 
1-5% o‘zlashtiradi. Fotosintez barcha 
tirik organizmlar uchun ozuqa zanjirida 
energiya manbaidir. Xlorofill to‘planishi 
uchun ham yorug‘lik zarur.
22.
Transpiratsiya
Quyosh nurining o‘simlikka tushayotgan 
75%i o ‘simlikdan suvni bug‘latishga sarf 
bo‘ladi. Bunda suv bug‘latish tezlashadi. 
Bu hoi hozirgi davrda suv muammosini 
hal etishda muhim ahamiyatga ega.
23.
Fotoperiodizm
0 ‘simlik va hayvonlaming hayotini 
uyg‘unlashtirish uchun muhim (ayniqsa, 
ko‘payish davrida) ahamiyatga ega.
44. Harakatlanishi
0 ‘simliklarda kuzatiladigan fototropizm 
va 
fotonastiyalar* o ‘simlikni 
yetarli 
yorug‘lik bilan ta’minlashda muhim 
ahamiyatga ega. Fototaksis bir hujayrali 
o ‘simliklar va hayvonlarda o‘ziga xos 
yashash joyini tanlashda rol o‘ynaydi.
55.
Hayvonlaming
ko‘rishi
Eng muhim organizmdagi fimksiyalardan 
biri hisoblanadi.
66. Boshqa j arayonlar
Odamlarda D vita'minni sintezlanishi, 
terini 
qorayishi 
kabi 
himoya 
moslanishlari. Tik tushayotgan nurdan 
qochish kabi xulqiy harakatlar.