Muhofaza qilish

3 Begon and others. Ecology. UK. 2006. B. 10-12; 154; 174.
16

---

Nazorot savollari:
1. Ekologiya mustaqil fan sifatida qachon vujudga keldi?
2 .
0 ‘rta Osiyo allomalarining ekologiya 
f a n i g a q o 's h g a n h i s s a s m i
so‘zlab bering.
3. 0 ‘zbekistonda ekologiya y o ‘nalishidagi ilmiy ishlaming 
asoschilari kimlar?
4.
Ekologiya fanining rivojlanishida 0 ‘zbekiston olimlari 
tomonidan olib borilgan ilmiy-tadqiqot ishlari haqida tcfxtaling.
17

---

2-MAVZU: TABIAT VA JAMIAT ORASIDAGI MUNOSABAT- 
LARIN IA TRO F-M UHIT G A TA’SIRI
Reja:
1. Insonga tabiatni ta’sir etish yo‘nalishlari
2. Insonning tabiatga ta’siri
3. Ekologik inqirozlar
Tayanch so‘zlar: inqilob, ixtiro, iqtisodiyot, Yer sayyorasi, ahol 
o ‘sishi, qishloq xo‘jaligi, dehqonchilik, planetalar.
Yevropaliklar Amerika hududlariga ко‘chib kelganlarida, ulai 
ko‘rgan holat shu bo‘ldiki, tabiatga umuman ziyon yetkazilmagai 
manzara edi. Shundan keyin tuproqqa ishlov berish va dehqonchilil 
orqasidan sekin-asta yerlar eroziyaga uchraydi. Ba’zi yovvoy 
tabiatdagi turlar xavf ostida qoldi, ba’zilari esa umuman yo‘qolil 
ketdi. Yangi texnologiya atrof-muhitga kuchli ta ’sir ko‘rsatdi 
Bug‘ va dizel mashinalari, kommertsion neft qazib olish, ko‘mim 
kuydirish, sanoat rivojlanishi chiqindilar chiqishi va atrof-muhitninj 
ifloslanishiga olib keldi. Amerikada bu muammolami oldini olisl 
uchun 1970-yillarda “Atrof-muhitni muhofaza qilish agentligi’ 
tashkil etildi va bu tashkilot atrof-muhitni muhofaza qilishni maqsa< 
qilgan edi. Oyna, qog‘oz, platik, shisha va meta’lami ikkilamch 
qayta ishlash yo‘lga qo‘yildi.4
Bizning quyosh tizimimizda Yer sayyorasi yetarli energiyan 
quyoshdan oladi va bu undagi hayot uchun zarur bo‘lgan harorat bilai 
to‘g ‘ri ta’minlashga yordam beradi. Merkuriy Quyoshga eng yaqii 
sayyora ekanligi sababli kun bo‘yi yuqori harorat kuzatiladi. Tund; 
esa haroratning juda past bo‘lishi hayotni ta’minlab bermaydi. Veneri 
quyoshga yaqinligi jihatdan ikkinchi sayyoradir va uning harorat 
yuqori bo‘lib, qalin karbonat oksidi gazidan iborat. Bu esa u yerd; 
yashash uchun noqulaylik tug‘diradi. Mars to‘rtinchi sayyora yerg; 
nisbatan ancha sovuq, chunki u quyoshdan ancha uzoq va atmosferi