Mulkchilik shakllarini o`zgartirish yo`llari va usullari

ikkinchi bosqich
1994-1995 yillarga 
to’g’ri keldi. Bu bosqichda ko’’lab o’rta va yirik korxonalar aktsiyadorlik jamiyatlariga 
aylantirildi hamda ularning aksiyalari Respublika qimmatli qog’ozlar bozorining asosini 
tashkil etdi. Davlat mulki aktsiyadorlikka aylantirilishi bilan bir qatorda kichik xususiy 
biznes korxonalarini tashkil qilish jadallashtirildi. 
Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirishning bu bosqichida ochiq 
turdagi aktsiyadorlik jamiyatlarini vujudga keltirish, davlat mulkini tanlov asosida 
hamda kim oshdi savdosida sotish amaliyotga joriy qilindi. Ko’chmas mulk va qimmatli 
qog’ozlar bozorining yangi muassasalari bar’o etildi. Mulkni davlat tasarrufidan 
chiqarish va xususiylashtirishdan keladigan samara ikki yoqlama tavsifga ega. Bir 
tomondan, u aholining bo’sh turgan mablag’larini o’ziga jalb qilib, ularning bozorga 
tazyiqini ‘asaytiradi. Ikkinchi tomondan, yangi mablag’larni ishlab chiqarishga jalb 
etish va tovar ishlab chiqaruvchilar o’rtasida raqobatni yuzaga keltirish uchun sharoit 
yaratadi. Bu yerda shuni tahkidlash lozimki, xususiylashtirish iqtisodiyotning davlatga 
qarashli bo’lmagan sektorini shakllantirishning yagona yo’li emas. Tashabbuskorlik 
asosida yakka tartibdagi xususiy mulkchilikka asoslangan, shuningdek, turli xil 
koo’erativlar, shirkatlar, mashuliyati cheklangan jamiyatlar ko’rinishidagi kichik va 
o’rta korxonalarni tashkil qilish – ikkinchi qudratli jarayon hisoblanadi. 
Respublika iqtisodiyoti 1996 yildan boshlab mulkni davlat tasarrufidan chiqarish 
va xususiylashtirishning 
uchinchi bosqichiga
kirdi. Bu bosqich davrida (1996-1998 
yillar) xususiylashtirilmaydigan obhektlar ro’yxatiga kirmagan barcha obhekt va 

---

32 
korxonalar (jami 3146 ta) davlat tasarrufidan chiqarildi. Natijada 1997 yilda savdo-sotiq 
hajmi va umumiy ovqatlanish mahsulotlarining 95 foizdan ortiqrog’i davlatga qarashli 
bo’lmagan sektorga to’g’ri keldi. Uy joylarni xususiylashtirish jarayonida ilgari davlat 
ixtiyorida bo’lgan bir milliondan ortiq kvartira yoki davlat uy-joy fondining 95 foizdan 
ortiqrog’i fuqarolarning shaxsiy mulki bo’lib qoldi. 
Xususiylashtirish jarayonlarining