Aktiv zonanın dağılması baş verən qəzalar daha ciddi qəzalar sayılır. Bu zaman radioaktiv
məhsullar 2-3 km hündürlüyə atılır, radioaktiv maddələrin çıxımının davamiyyət müddəti isə
reaktorun kipliyinin təmin edilməsinə qədər (günlərlə, həftələrlə) davam edir.
Aktiv zonanın dağılması baş verməyən AES qəzalarında radioaktiv zəhərlənmə buxar-qaz fazasının
çıxımı hesabına baş verə bilər. Tullantıların qalxma hündürlüyü 150-200 m, davamiyyət müddəti
isə 20-30 dəqiqə ola bilər. Çıxan radioaktiv izotoplar, əsasən ksenon, kripton və yod izotopları
olurlar.
12.AES QƏZALARINDA YERİN RADİOAKTİV ZƏHƏRLƏNMƏSİNİN XARAKTERİSTİKASI Atom elektrik stansiyalarında qəza nəticəsində yaranan radioaktiv zəhərlənmənin xarakteri və miqyası
reaktorun növündən, dağılma dərəcəsindən, meteoroloji şəraitdən, yerin relyefindən asılıdır.
AES qəzası nəticəsində yaranan radioaktiv zəhərlənmə nüvə sursatlarının partlayışında yaranan radioaktiv zəhərlənməyə görə aşağıdakı xüsusiyyətləri ilə fərqlənir: 1. AES qəzasında ətraf mühitə atılan bir çox izotopların yarımparçalanma dövrlərinin böyük olması ilə.
2. AES qəzasında radioaktiv maddələrin çıxımının davamiyyət müddətinin müxtəlifliliyi, çıxım vaxtı
küləyin sürətinin və istiqamətinin dəyişməsi nəticəsində zəhərlənmə zonalarının sərhədlərinin konfiqurasiyasının
mürəkkəb olması ilə.
3. Uzaq məsafələrdə «Ocaq» zəhərlənməsinin baş verməsi.
AES qəzası nəticəsində yer səthinin radioaktiv zəhərlənməsini 5 zonaya bölmək qəbul olunub:
−
M zonası – zəif (radiasiya təhlükəli) zəhərlənmə zonası;
−
A zonası – mülayim zəhərlənmə zonası;
−
B zonası – güclü zəhərlənmə zonası;
−
V zonası – təhlükəli zəhərlənmə zonası;
−
Q zonası – çox təhlükəli zəhərlənmə zonası.
