Mundarija kirish 1-bob. Adabiyot sharhi

T_1/2 – radionuklidning yarimemirilish davri.


KIRISH
Dolzarbligi.
Radionuklidlar bilan nishonlangan dori vositalaridan foydalangan holda radiokimyoviy usullardan foydalanish zamonaviy biologiya va tibbiyotda uzoq vaqtdan beri o’z o’rnini egalladi. Shu bilan birga, ushbu maqsadlar uchun ishlatiladigan radionuklidlarning diapazoni ancha kengdir. Biologiyada ishlatiladigan barcha izotoplar orasida tritiy bir necha sabablarga ko’ra eng mashhur va qulay radionukliddir. Birinchidan, nazariy jihatdan, vodorodni o’z ichiga olgan har qanday organik molekula tritiy bilan nishonlanishi mumkin. Shuni ta’kidlash kerakki, past molekulyar og’irlikdagi organik birikmalar holatida tritiydan foydalanish uning tuzilishini o’zgartirmasdan nishonlangan birikma olishning yagona mumkin bo’lgan usuli hisoblanadi. Ikkinchidan, tritiyni turli birikmalarga kiritish nisbatan oson va bu jarayonlarning kimyosi boshqa radionuklidlarga qaraganda yaxshiroq rivojlangan. Uchinchidan, tritiy biologiyada ishlatiladigan eng arzon radionukliddir.
Farmakologik preparatlarni o’rganishda tritiydan foydalanish alohida o’rin tutadi, bu erda asosiy rolni asl molekulalarni o’gartimasdan va farmakologik xususiyatlarini o’zgartirmasdan nishonlash qobiliyati o’ynaydi.
O’zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Yadro fizikasi instituti Analiz va informatika bo’limining ilmiy yo’nalishlaridan biri tritiy yordamida nishonlangan birikmalar olishning radiokimyoviy usullarni ishlab chiqishdir. Tahlil va axborotlashtirish departamenti ilgari biotibbiyot tadqiqotlari uchun tritiy nishonlash bo’lgan farmakologik preparatlarga asoslangan radiokimyoviy usullar to’plamini ishlab chiqdi. Oldingi tadqiqotlar turli patologik sharoitlarda inson qon zardobidagi oqsillarni bog’lash qobiliyatini baholashga imkon beruvchi ma’lumotlarni olish imkonini berdi. Olingan ma’lumotlarga asoslanib, gepatit bilan og’rigan va jigarning patologik holati bo’lgan bemorlarni davolashda qo’llaniladigan taktikalarning samaradorligi baholandi.
Ushbu dissertatsiya ishlatiladigan nishonlangan farmakologik birikmalar doirasini kengaytirish bo’yicha tadqiqot ishlarining davomi hisoblanadi.