Mundarija: kirish I bob. Muammoning tahlili

Jismoniy sifatlarni rivojlantirish

Tarixan mavjud bo‘lgan jismoniy tarbiya tizimlariga insonning jismoniy (xarakat) sifatlarini tarbiyalay olishiga qarab baxo berilgan. Insonning organizmida turli darajada shakllangan kuch, tezkorlik, chidamlilik, chaqqonlik, tana bo‘g‘inlariharakatchanligi va muskullar egiluvchanligini jis-moniy sifatlar deb atash qabul qilingan. Inson organiz-mining shu sifatlarini qanday namoyon qila olishiga qarab individga kuchli, chaqqon, tezkor vah.k. deb ba’o berganlar. Bu sifatlar o‘lchovga ega, uning ko‘rsatkichlari jismoniy tayyorgar-lik ko‘rsatkichlari deb ataladi va ko‘rsatkichlar orqali individning ijodiy me‘natga va vatan mudofaasiga tayyorligi aniqlanadi. Masalan, individ 100 kg og‘irlikdagi shtangani elkaga olib faqat 3 marotaba o‘tirib tura olsa, boshqasi shu vazn bilan 5 marotabadan ortiq o‘tirib tura olishi mumkin. SHu mashqni ikki marta ortiq bajarganligi uchun ikkinchi o‘rtoq-ning kuch sifati rivojlangan deb ba’olanadi. Bu sifat organizmning suyak, muskul va boshqa aozolarining to‘qimalari,hujayralari vahokazolarning rivojlanganligigagina bog‘liq bo‘lmay, maonaviy-ru’iy fazilatlarigaham bog‘liq. SHuning uchunharakat sifatlarini tarbiyalash maonaviy- ru’iy fazilat-larni tarbiyalash ishi bilan cham barchas bog‘liq va tarbiyaning shu yo‘nalishiga vosita bo‘lib xizmat qiladi.³
insonga inoom etgan va uni tarbiya jarayonida rivojlantirish mumkin bo‘lgan jismoniy fazilatlarga bog‘liq tarbiyalash lozimligi masala-sini ko‘ndalang qo‘yadi.
Jismonan barkamol, axloqan pok, estetik didli, eoti-qodli, sadoqatli, texnika ilmining zamonaviy asoslarini puxta egallagan,har taraflama maonaviy etuk, jismonan garmo-nik rivojlangan kishini tarbiyalashhozirgi kungacha davrimiz-ning asosiy vazifalaridan biri debhisoblanib kelindi.hozirham bu dastur o‘z a’amiyatini yo‘qotgani yo‘q. U mamlaka-timizda amalga oshiralayotgan “sog‘lom avlod uchun” dasturining o‘zagini tashkil etadi.
Xulosa qilganda jismoniy tarbiyani, xususan, jismoniy sifatlarni rivojlantirishni moxiyatining yuqoriligi va salmoqliligi ko‘zga yaqqol tashlanib turibdi. SHuni qayd etish kerakki, jismoniy sifatlarni rivojlantirishda ularning (kuch, tezkorlik, chaqqonlik, chidamlilik vahokazolarning) barchasini o‘zaro uzviy bog‘lab olib borishni tarbiya jarayoni taqazo qiladi. Lekin sportning maolum bir turida muayyan fazilat kuchliroq shakllanadi, rivojlanadi va u etakchiharakat sifati tarzida nomoyon bo‘ladi.