MüNDƏRİcat giriş FƏSİl I bazar iqtisadiyyatı və kommersiya strukturu

Hərraclarda , müsabiqələrdə ticarət. Torqlar hərrac, yaxud da müsabiqə yolu ilə keçirilir. Hərracda udanlar torqlar ən yüksək qiymət təklif edənlər kimi, müsabiqədə qalib gələnlər isə ən yaxşı şərtlər təklif edənlər kimi tanınır.
Hərraclar və müsabiqələr açıq və qapalı ( bağlı ) formalarda aparıla bilər. Açıq hərraclarda və ya müsabiqələrdə yalnız dəvət olunan adamlar iştrak edə bilər. Hərrac ( latın sözü olub mənası kütləvi ticarət formasıdır ) əvvəlcədən yeri və vaxtı müəyyən edilmiş xüsusi və kütləvi xassəyə malik olan malların satış üsuludur.
Hərrac ticarətin satışdan maksimum gəlir əldə etmək məqsədilə istifadə edilən pərakəndə satış ticarət növüdür. Bu zaman satıcı malın ilkin qiymətlərindən asılı olaraq sonralar həmin qiyməti yüksək həddə çatdırırlar.
Sifariş edilən malların göndərilməsi ( verilməsi ) və müəyyən podrat işlərin yerinə yetirilməsi üçün aparılan metodlardan ( üsullardan ) biri müsabiqələrin və ya tenderlərin ( beynəlxalq təşkilat ) keçirilməsidir.
Müsabiqə ( tender ) – malların göndərilməsi üçün sifarişlərin və ya podrat ( öhdəliyə götürülmüş ) işlərin yerinə yetirilməsi üçün qənaətli kommersiya əməliyyatları yerinə yetirmək məqsədilə təşkilatların həyata keçirdikləri formadır.
Müsabiqə yolu ilə satışı aşağıdakı formada xarakterizə etmək olar : alıcı ( sifarişçi ) satıcılar ( malgöndərənlər ) üçün müsabiqə elan edir. Bu zaman podratçılar və sifarişçilər üçün ən əlverişli şərait təklif edilir.
Lizinq: Lizinq termini ( ingilis dilindən tərcüməsi ( lease ) ) – icarəyə götürmək, icarə vermək deməkdir. XIX əsrin ikinci yarısından sonra, 1877 ci ildə “Bell” telefon kompaniyası öz telefon aparatlarını satmayaraq onları icarəyə vermək haqqında qərar qəbul etikdən sonra istifadəyə daxil olmuşdur.
Lizinq - əmlakın əldə edilməsi və onun lizing müqaviləsi əsasında müəyyən ödəniş əsasında, müəyyən müddətə və müqavilədə nəzərdə tutulmuş müəyyən şərtlərlə, lizinq alanın əmlakı olmaq hüququ əsasında fiziki və hüquqi şəxslərə icarəyə verilməsi üzrə investisiya fəaliyyətinin bir növüdür.
Lizinqin əsas formaları daxili və beynəlxalq lizinqdir.
Daxili lizinq həyata keçirilərkən lizinqalan da lizinqverən də və satıcı da ( malgöndərən ) Azərbaycan Respublikasının rezidenti olur.
Beynəlxalq lizinq həyata keçirilərkən lizinqverən və ya lizinqalan qeyri-rezident olur.
Lizinqin aşağıdakı növləri mövcuddur :
- operativ
- maliyyə
- qaytarılan
Maliyyə lizinqi lizinqin elə bir növüdür ki, bu zaman lizinqverən müəyyən satıcıdan lizinqalanın qeyd etdiyi əmlakı öz mülkiyyətinə almağı və həmin əmlakı lizinq predmeti qismində müəyyən haqq ilə müəəyən müddətə və müəəyən şərtlərlə lizinqalanın müvəqqəti ixtiyarına və istifadəsinə verməyi öhdəsinə götürür.
Qaytarılan lizinq – maliyyə lizinqinin bir növüdür ki, bu zaman lizinq predmetinin satıcısı ( malgöndərən ) eyni zamanda lizinqalan qismindədə iştrak edir.
Operativ lizinq- lizinqin elə bir növüdür ki, bu zaman lizinq verən öz təhlükə və riski əsasında əmlak əldə edir və onu lizinq predmeti qismində müəyyən haqq ilə, müəyyən müddət və müəyyən şərtlərlə lizinq alanın müvəqqəti ixtiyarına və istifadəsinə verilir.