MüNDƏRİcat giriş

11

GİRİŞ

2008-ci ilin maliyyə böhranı bütün dünyaya "amerikan imperiyası"nın tədricən zəifləməsini nümayiş etdirdi. Bu faktı da qeyd etmək lazımdır ki, heç vaxt qlobal iqtisadiyyatın vahid idarəetmə sistemi mövcud olmamışdır. Lakin bu, əsas iqtisadi fəaliyyətin qloballaşmasında ABŞ üçün maneə olmadı.

Amerikalıların siyasətinə strateji səviyyədə baxsaq, onda görə bilərik ki, bu, onlara bərabər rəqibin meydana çıxmasının qarşısının alınmasına və ya onlara bərabər imperiyaların sıxışdırılmasına yönəldilmişdir. Belə siyasət XIX əsrdən etibarən geniş şəkildə tətbiq olunmağa başladı. Həmin vaxtdan etibarən ABŞ özü haqqında bütün Amerikanın adından danışmağa başladı və hətta indi də Birləşmiş Ştatları nəzərdə tutduqda, biz sadəcə Amerika deyirik. Bütün bunlar Amerika siyasətinin müstəsna və incə təsiridir.

Avropanın birləşməsi ABŞ-ın üstünlüyünü və liderliyini təhdid edirdi, çünki güclü iqtisadi, siyasi və hərbi rəqibi yaradırdı. Məhz bu səbəbdən həm siyasi, həm də iqtisadi baxımdan dünya səhnəsində öz statusunu və nüfuzunu itirməmək üçün amerikalılara radikal tədbirlər həyata keçirmək lazım idi. ABŞ Tariflər və Ticarət üzrə Baş razılaşmanın (QATT) əvəzinə yaradılmış Ümumdünya Ticarət Təşkilatına (ÜTT) mümkün qədər çox ölkəni cəlb etməyə çalışırdı. Hazırda Ümumdünya Ticarət Təşkilatı dünyanın 162 dövlətinin daxil olduğu ən böyük beynəlxalq ticarət təşkilatlarından biridir. Ümumdünya Ticarət Təşkilatı çərçivəsində qəbul edilmiş ticarətlə bağlı investisiya ölçüləri haqqında razılaşmaya görə, investorların müdafiəsi mexanizmləri Amerikanın transmilli şirkətlərinə şamil olundu. "Böl və hökmranlıq et" prinsipi Birləşmiş Ştatlara yenicə yaradılmış Ümumdünya Ticarət Təşkilatında qeyri-istehsal malları ticarətinin idarə edilməsini mərkəzləşdirmək imkanı verdi.

1.