MüNDƏRİcat

4.5. İstehsal itkilərinin uçotu

İstehsal əməliyyatından keçmiş, lakin öz keyfiy­yə­tinə görə müəyyən olun­muş standartlara, texniki gös­tə­ri­ci­lər və ya sifarişçi ilə bağlanmış müqavilə şərtlərinə uy­ğun olmayan məhsul və yarımfabrikatlar zay məhsul he­sab olunur.

Zay məhsul istehsalı zamanı qeyri-məhsuldar xərclər artır və bunun nəticəsində keyfiyyətli məhsulların həcmi azalmaqla, onun maya də­yə­ri yüksəlir olur. Buna görə də müəssisələrdə idarəetmə təc­rübəsində zay məhsul istehsalının qarşısını almaq mü­hüm vəzifə kimi qarşıda qoyulur.

Zay məhsul istehsalının qarşısını almaq üçün mü­hüm tələb zay məhsul buraxılışının əmələ gəlməsi sə­bəb­lə­rinin qarşısının alınması və onda təqsiri olan şəxslərin müəyyən olunması və lazımi tədbirlər gö­rül­mə­sidir. Belə nəzarətin və uçotun təşkili bir sıra hal­lar­da zayın yaranmasının xarakteri və onun müəyyən olun­duğu yerdən asılıdır.

Zayın xarakterindən asılı olaraq məhsulun texniki baxışı və qəbulu dövrünə görə düzəldilən və düzəl­dil­mə­yən zay məhsullara bölünür.

Düzəldilən zay məhsullara o məhsullar daxildir ki, məhsul və yarımfabrikatda buraxılan nöqsanlar düzəl­dildik­dən sonra öz təyinatına görə istifadə olunur, onların düzəldilməsi texniki cəhətdən mümkündür və iqtisadi cəhətdən sərfəlidir.