Murakkab efirlar va yog`lar

Bir asosli ikki atomli oksikislotalar.

• Bir asosli ikki atomli oksikislotalar.
• Izomeriyasi va nomlanishi. Oksikislotalarning dastlabki vakillari uchun tarixiy nomenklatura ham ishlatiladi (masalan, sut kislota). Ratsional nomеnklaturaga ko’ra Oksikislotalar bir asosli karbon kislota radikalidagi bitta vodorod ato­mi gidroksil guruh bilan o’rin almashgan dеb qaraladi va kislota nomi oldiga ga oksi- so’zi qo’shiladi, gidroksil guruh o’rni esa yunon harfi bilan bеlgilanadi. Gidroksil va karboksil guruhlarining o’zaro joylashuviga qarab ular -, -, - va boshqa oksikislotalarga bo’linadilar.
• Sistematik nomenklaturada gidroksil guruhining holati raqam bilan ko’rsatiladi. Oksikislotalarning izomeriyasi va ularni nomlashga misollar keltiramiz. Bir asosli ikki atomli oksikislotalarning dastlabki vakili hisoblangan glikol kislotada izomeriya yo’q.
• HO–CH2–COOH oksisirkakislota, 2-gidroksi etankislota,glikol k-ta Oksikislotalarda izomeriya oksipropion kislotadan boshlanadi.Bu kislota 2 xil tuzilish izomеr shaklida bo’ladi.
• CH3-CHOH-COOH α -oksipropion kislota, 2-gidroksipropan kislota, sut kislota
• CH2OH-CH2-COOH β - oksipropion kislota, 3-gidroksipropan kislota
• Bundan tashqari sut kislotada optik izomeriya ham mavjud.

.

• .

α-oksimoy kislota, 2-gidroksibutan kislota   β-oksimoy kislota, 3-gidroksibutan kislota   γ-oksimoy kislota, 4-gidroksibutan kislota   α-oksiizomoy kislota, 2-metil-2-gidroksipropan kislota     β -oksiizomoy kislota, 2-metil-3-gidroksipropan kislota

Optik izomeriya haqida tushuncha

• Optik izomeriya haqida tushuncha
• 1874 yilda Vant-Goff va Debel bir-biridan bexabar holda deyarli bir vaqtda tarkibida kamida bitta to’rtta har xil funksional guruh bilan bog’langan uglerod atomi bo’lgan organik birikmalar yorug’likning qutblanish tekisligini o’ngga yoki chapga burish hodisasini kashf etdilar. To’rtta har xil funksional guruh bilan bog’langan uglerod atomini asimmetrik uglerod atomi deyiladi va S bilan belgilanadi. Yorug’likning qutblanishi tekisligini soat strelkasi bo’yicha byuradigan izomerni d – yoki (+) ishorasi bilan chapga buradigan izomerini esa l – yoki (-) ishorasi bilan belgilanadi. Asimmetrik uglerod atomi (n) bilan optik izomerlar soni (N) o’rtasida quyidagi matematik bog’liqlik mavjud.N=2n
• Optik izomeriya ga misolqilib sut kislotani keltirish mumkin.Formuladan ko’rinib turibdiki sutkislotada bitta asimmetrik uglerod atomi bor.Yuqoridagi tenglamaga muvofiq uning 2 ta optik izomeri mavjud.