Musiqa o‘qitish metodikasi va maktab repertuari
Yüklə 1,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
raqs, marsh turadi. Bu ishda oddiy janrlar bolalar uchun musiqa haqida
152 tushunchalarning shakllanishida birinchi qadamdir. Musiqiy asar orqali ya’ni, qo‘shiq, raqs, marsh janrida yozilgan asarlarni eshitib, ularni farqlash, aniqlash, tinglaganda fahmlay olishini maqsad qilib qo‘ygan. Keyingi bosqichda ushbu tushunchalar chuqurlashtiriladi, ya’ni raqssimon, marshsimon, qo‘shiqsimon asarlar bolalarga eshittirilib, ular haqida yorqin fikr yuritish malakalari rivojlantirilishi maqsad qilib qo‘yiladi. Umuman D.B.Kabalevskiyning ishlab chiqqan musiqiy o‘qitish tizimi musiqiy asarlar orqali hamma bilim va malakalarni bolalarga taqdim etish asosida tuzilgan. Shu bilan birga pedagogikaning muammoli o‘qitish tizimi Kabalevskiyning tizimida asosiy vositalardan biri bo‘lib qolgan. Ya’ni bolalar o‘zlari fikr yuritib, muhokama qilib, o‘qituvchining rahbarligida ma’lum bir bilim malakalarga ega bo‘lishligi nazarda tutiladi. ESTONIYADA MUSIQA TA’LIMI TIZIMI Estoniyadagi musiqa tarbiya tizimi qo‘shiq bayramlarining ko‘p yillik xalq an’analari asosida shakllanadi hamda eston xalqining yuksak xor san’atini saqlab qolishga intilgan musiqa o‘qituvchilarining, musiqachilarning ulkan tashabbuslari hisobiga rivojlanib bordi. Hozirgi zamon musiqiy tarbiyasining ildizlari XIX asrga qarab o‘tilgan. Sankt-Peterburg konservatoriyasida musiqa ta’limini olgan birinchi eston kompozitorlari bolalarga beradigan musiqiy tarbiyaning zarurligini angladilar va bolalar uchun xor pyesalari hamda qo‘shiqlarini shuningdek, maktablar uchun ko‘plab to‘plamlarni yaratishga e’tiborlarini qaratdilar. Estoniya musiqa hayotida qo‘shiq bayramlarini o‘tkazish katta voqeadir. Bu bayramlarni o‘tkazishdan oldin har bir tumanda qo‘shiq kunlari o‘tadi. Birinchi ommaviy qo‘shiqlar bayrami 1869-yili Tartu shahrida o‘tkazilgan. Bunda hamma vohalardan erkaklar xor jamoalari (sakkiz yuz kishidan iborat) ommaviy ravishda qatnashish uchun to‘planadilar. Ushbu bayram bugungi kunga yetib kelgan an’analarga asos soldi. Bolalar xor jamoalari 1870-yildan boshlab (doimiy ravishda bo‘lmasa ham) qo‘shiqlar bayramida ishtirok etmoqdalar. Qo‘shiqlar bayrami birinchi kundan 153 boshlab, aholining hamma qatlamlarini san’atga jalb etishga asoslangan edi. 1947- yildagi umumrespublika qo‘shiq bayrami 25000 dan oshiq qatnashchilarni yig‘ini va umumxalq ommaviy bayramiga aylandi. 1947-yildan boshlab maktab xor jamoalari hamma qo‘shiq bayramlarida ishtirok eta boshlaydilar. Dastlab, bayramlarda maktab bolalar xor jamoalari, aralash va ayollar xor jamoalari shunindek, damli cholg‘ular jamoalari ishtirok etdilar. 1960-yildan boshlab o‘g‘il bolalar xor jamoalari ham ishtirok eta boshladilar. V.Laul boshchiligidagi o‘g‘il bolalar qo‘shma xorini alohida ko‘rsatish lozim. 1965-yili birinchi marta respublika yosh skripkachilar ansambli ishtirok etib, qo‘shiq bayramini an’analariga yangilik kiritdilar. Maktab xor jamoalari qatnashchilarining soni oshib borayotganligi, shu munosabat bilan qo‘shiq bayramlarini tashkil etishda paydo bo‘lgan qiyinchiliklarni hisobga olib, umumrespublika qo‘shiqlar bayrami orasida maktab o‘quvchilari xor jamoalarining ko‘riklarini o‘tkazishga qaror qilindi. Bayramning birinchi kechasi 1962-yilning yozida Tallin shahrida o‘tkazildi. Qatnashchilarning umumiy soni 20000ga yaqin edi. Xor ishida eng muhim va qiziqarli shakllardan biri 1963-yildan boshlab o‘tkazilayotgan yozgi qo‘shiq oromgohlaridir. Ikki soatlik qo‘shiq mashg‘ulotlari bolalarning kayfiyatlariga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi, sport va boshqa o‘yinlar esa kunning qolgan vaqtini to‘ldiradi. Estoniyadagi qo‘shiqlar bayramiga tayyorgarlik jarayonida seminar va yozgi yig‘ilishlar o‘tkaziladi. Seminarning alohida shakli – dirijorlarning respublika qo‘shma xori bo‘lib uning tarkibiga 200 dan ortiq musiqa o‘qituvchilari va xor dirijorlari kiradi. Bu xor jamoasini respublikaning eng yaxshi dirijorlari, shu qatorda Gustav Emesaks, Yuriy Variste edi. Ularning xorni boshqarishi mamlakat xormeysterlarining malakasini oshishiga ta’sir ko‘rsatadi. Bolalar va yoshlarning musiqa madaniyatini rivojlanishiga maktabdan tashqari musiqiy tarbiya ham katta ahamiyatga ega. 1951-yili Yu.Variste rahbarligi ostida Tallindagi o‘smirlar saroyi qoshida bolalar xor jamoasi tashkil qilindi. Bugungi kunga kelib bu jamoa xor maktabiga aylanib, hamma sinf o‘quvchilarini qamrab olgan. Xor jamoasi bitta asosiy va uchta tayyorlov xor jamoalaridan iborat. 1964-yildan boshlab xor maktabi o‘quvchilari nota o‘qishning yangi “Yo-LYE-MI” tizimiga o‘tdi, yangi 154 repertuarni muvaffaqiyat bilan egallab, notani juda yaxshi o‘qib, musiqa ohanglarini to‘g‘ri kuylamoqda. 1964-yili respublikada bolalar musiqa maktablari o‘quvchilaridan iborat yosh skripkachilar ansambli tashkil etildi. Orkestr repertuarini bolalar o‘zining turar joylarida o‘rganadilar va har yili 3-4 marta konsertlar uchun repetitsiyaga yig‘iladilar. Orkestr qatnashchilarining yoshi 7 dan 17 gachadir, ya’ni o‘qishni boshlayotgan va uni tugatayotgan o‘quvchilar bir jamoaga birlashgan. Orkestr konsertlari doimo muvaffaqiyat bilan o‘tmoqda. O‘sib kelayotgan yosh avlodga musiqa-xorni o‘rgatish respublikadagi eng yaxshi bolalar xor jamoalaridan biri ‘‘Ellerxeyne”ning rahbari X.Kalyustening hissasi kattadir. Bu jamoadagi ijrochilik madaniyatining yuqori saviyada ekanligi bolalar bilan yaxshi tashkil etilgan ishning bevosita natijasidir. Xor jamoasidagi mashg‘ulotlar natijalari faqat qo‘shiq ijro etish bilan chegaralanib qolmagan. Xor jamoasida qo‘shiq aytish bolalarning his-tuyg‘ulari va salohiyatiga kuchli ta’sir ko‘rsatadi, ularning ma’naviy kamolotiga turtki bo‘ladi. Musiqa bilan shug‘ullanish bolalarning badiiy bilim darajasini kengaytiradi, ularning dunyoni tasavvur qilishlariga yordam beradi. Shaxsga beriladigan estetik tarbiyaning muhim tarkibiy qismlaridan hisoblangan xor qo‘shiqchiligini buyuk mazmuni ana shundadir. Yüklə 1,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|