Mustaqillik va islomiy qadriyatlarning tiklanishi

Milliy musiqa va qo`shiqchilik. Mustaqillik yillarida milliy musiqa va qo`shiqchilik san`ati 
rivojlandi. Respublika madaniyat ishlari vazirligi, 1992 yilda tashkil etilgan “Xalq ijodi va 
madaniy-ma`rifiy ishlar respulika markazi”, uning viloyatlaridagi bo`limlari musiqa va 
qo`shiqchilik san`atini, havaskorlik va fol`klor jamoalari faoliyatini rivojlantirish, unitilgan 
xalq ohanglarini tiklash maqsadida turli xil ko`rik tanlovlar festivallar tashkil etmoqdalar. 
1992 yilda Toshkentda “Asirlarga tengdosh navolar” va “Boqiy ovozlar”, Xorazm viloyatida 
fol`klor jamoalari, askiya, qiziqchi va masqaravozlarning, Qo`qonda katta ashula, lapar va 
yalla ijrochilarining ko`rik –tanlovlari o`tkazildi. 1994 yil may oyida Parijda bo`lib o`tgan 
“Sharq musiqasi” festivalida Munojat Yo`lchieva va Shavkat Mirzaevlar ishtirok etib, o`zbek 
milliy 
qo`shiqchilik 
san`atini 
jahonga 
namoyish 
etdilar. 
1996 yil aprel` oyida Turkiston saroyida, “Bahor” majmuasi va boshqa ijodiy koncert 
tashkilotlari negizida tashkil etilgan “O`zbeknavo” gastrol`-koncert birlashmasi orqali xalq 
orasida istedodli qo`shiqchilarni izlab topish va ko`rik-tanlovlarga jalb etish, musiqa va 
qo`shiqchilik san`ati bo`yicha xalqaro hamkorlikni rivojlantirish kabi tadbirlar amalga 
oshirildi. Respublika Prezdentining 1996 yil 27 avgustdagi ““O`zbekiston – Vatanim 
manim” qo`shiqlar bayrami to`g`risida” gi farmoni qo`shiqchilik san`atini rivojlantirishga 

---

ijobiy ta`sir ko`satdi. 1996 yilda o`tkazilgan barcha viloyat, shahar va tumanlarida 
“O`zbekiston – Vatanim manim” qo`shiq tanlovida 54 mingdan ziyod qo`shiqchilar 
qatnashdi. Bunday ko`rik tanlov har yili avgust oyida o`tkaziladigan bo`ladi va avgust 
oyining uchinchi yakshanba kuni “O`zbekeiston – Vatanim manim” qo`shiq bayrami kuni 
deb belgilandi. Bu tanlov jarayonida Vatan, mustaqillikni e`zozlovchi yuzlab yangi 
qo`shiqlar yaratildi. “O`zbekiston – Vatanim manim”, “Men seni sevaman, O`zbekiston”, 
“Vatan yagonadir”, “Mustaqillik gullari”, “Ona yurtim”, “O`zbekiston askarlari” qo`shiqlari 
shular 
jumlasidandir. 
1997 yil 11 martda qabul qilingan Respublika hukumatining ““Sharq taronalari” Xalqaro 
musiqa festivalini o`tkazish to`g`risida” gi qaror musiqa san`atini noyob namunalarini keng 
targ`ib qilish, rivojlantirishda dastur amal bo`lib xizmat qildi. 1997 yil 25 avgust – 2sentyabr` 
kunlari Samarqanda bo`lib o`tgan “Sharq taronalari” birinchi Xalqaro festivalida dunyoning 
40 dan ortiq mamlakatdan ijrochilar, san`atshunoslar, jamoat arboblari ishtirok etdi, 
festivalda yangragan o`zbek ohanglari, kuy-qo`shiqlari jahon uzra taraldi. Har ikki yilda 
Samarqandda “Sharq taronalari” Xalqaro festivalini o`tkazish an`ana tusini oldi. 
O`zbekistonda musiqa va qo`shiqchilik san`atini rivojidga har yili 31 avgust va 21 mart 
kunlari o`tkazilayotgan Mustaqillik va Navro`z kunlariga bag`ishlangshan bayram 
tantanalari 
ijobiy 
ta`sir 
ko`rsatmoqda. 
Mustaqillik yillarda O`zbekistonda yashayotgan 130 ga yaqin turli millat va elat urf-odatlari 
va an`analari birdek rivojlanib bormoqda. Hozirgi paytda O`zbekistonda 120 ta milliy 
madaniyat markazlari faoliyat yuritmoqda. Milliy madaniy markazlar o`z millatdoshlarining 
tili, madaniyati, urf-odatlari, rasm-rusmlarini tiklash, tarixiy Vatani bilan aloqani jonlantirish 
kabi masalalar bilan shug`ullanib kelmoqdalar. Milliy madaniy markazlar qoshida milliy 
musiqa, raqs, hunar va boshqa yo`nalishlardagi to`garaklar tashkil etilgan. 
1992 yilda turli milliy madaniy markazlarga ko`maklashuvchi Respublika Baynalmilal 
markazi tuzildi. Uning faoliyatida respublikamizda isteqomat qiluvchi turli millat va 
e`latlarni jipslashtirish asosiy o`rin tutmoqda. Har bir millatga mansub rassomlar, 
yozuvchilar, shoirlar, olimlar, madaniyat va san`at arboblariga bag`ishlangan yig`ilishlar, 
ko`rgazmalar tashkil etilmoqda. Milliy madaniy markazlar o`z faoliyatii bilan respublikada 
madaniyat 
ravnaqiga 
muhim 
hissa 
qo`shmoqdalar. 
Muzey. Jamiyat madaniy-ma`rifiy hayotida, alohida tarixiy xotirani tiklash va 
mustahkamlashda muzeylarning ahamiyati katta. Shu boisdan ham mustaqillik yillarda 
mavjud muzeylarni ta`mirlash, yangi eksponatlar bilan boyitish, yangi muzeylar barpo 
etishga 
alohida 
e`tibor 
berildi. 
Namanganda ulug` o`zbek shoiri Boborahim Mashrab muzeyi, Xorazmda hofiz Hojixon 
Boltaboev nomli maqomchilar muzey, Urganchda Xorazm amaliy san`ati va tarixi muzeyi, 
Buxoroda temirchilik muzeyi, Samarqand viloyatining Oqtosh shahrida xalq baxshisi Islom 
shoir Nazar o`g`lining uy-muzeyi, Toshkentda o`zbek ayollari orasidan chiqqan birinchi 
huquqshunos olima Hadicha Sulaymonova muzeyi, o`zbek raqqosasi Mukarram 
Turg`unboeva muzeyi singari uy muzeylari tashkil etildi. Shuningdek oliy ta`lim 
muassasalarida 
ko`plab 
muzeylar 
ochildi. 

---

1996 yili 1 sentyabr` kuni Toshkentda Osiyoda yagona bo`lgan Olimpiya shon-shuhrat 
muzeyi faoliyat ko`rsata boshladi. Bu muzey o`zbekistonlik sportchilarning xalqaro 
musobaqalardagi muvaffaqiyatlarini namoyish etadigan, mamlakatimizda sport harakatini 
rivojlantirish 
markazi 
bo`lib 
qoldi. 
1996 18 oktyabrda Toshkentda Temuriylar tarixi davlat muzeyi ochildi. Muzey temuriylar 
davri ruhini aks ettiruvchi o`sha davrga xos tarixiy jihozlar, qurol-aslahalar, lashkarboshilar 
va oddiy jangchilarning kiyim-boshlari, oltindan yasalgan uy-buyum ashyolari, musiqa 
asboblari, Amir Temur, Bobur qo`lyzmalari, Ulug`bekning astromik va boshqa 2000 dan 
ortiqroq tarixiy, madaniy yodgorliklar bilan jihozlangan. Temuriylar tarixi davlat muzeyi 
O`zbekistonda amalga oshirilayotgan madaniy, ma`naviy, ma`rifiy ishlar, ilmiy tafakkur 
markaziga aylandi. 2002 yilda Termizda Arxeologiya muzeyi bunyod etildi. 
O`zbekiston Prezidentining 1998 yil 12 yanvardagi “Muzeylar faoliyatini tubdan yaxshilash 
va takomillashtirish to`g`risida”gi farmoni va uning bajarilishini ta`minlaga qaratilgan 
Respublika hukumatining 1998 yil 5 dekabrda qabul qilingan “Muzeylar faoliyatini qo`llab-
quvvatlash masalalari to`g`risida”gi qarori mamlakatimizda muzey ishini rivojlantirish 
istiqbollarini belgilab berdi. Madaniyat ishlari vazirligi, “Oltin meros” jamg`armasi, Badiiy 
Akademiya, Moliya vazirligi, Mehnat vazirligi muzeylar rahbariyati bilan hamkorlikda 
muzeylarning rivojlanishi va moliyaviy ta`minoti bo`yicha dastur ishlab chiqildi. Muzeylar 
davlat muhofazasiga olindi, ularni ta`mirlash, muzey eksponatlarini boyitish davlat byudjeti 
hisobidan moliyaviy jihatdan qo`llab-quvvatlanadi. Muzeylar faoliyatini muvvofiqlashtirish, 
ilmiy-uslubiy yordam ko`rsatish, moddiy jihatdan qo`llab-quvvatlash maqsadida 1998 yilda 
“O`zbekmuzey” Respublika jamg`armasi tuzildi. Aholining muzeyshunoslik madaniyatini 
oshirishga ko`maklashuvchi “Moziydan sado” jurnali ta`sis etildi va u 1999 yildan boshlab 
o`zbek, rus va ingiliz tillarida nashr etila boshlandi. Faqat 1999 yilda muzeylarning asosiy 
fondi 
7544 
ta 
tarixiy 
va 
madaniy 
yodgorliklar 
bilan 
boyitildi. 
O`zbekistonda umumiy maydoni 137150 kv.m.ni tashkil etadigan 510 ta muzey faoliyat 
ko`rsatmoqda. Ularda 1,3 milliondan ortiq ajdodlarimiz tarixi, betakror madaniyatini aks 
ettiruvchi nrdir buyumlar-eksponatlar saqlanmoqda va aholiga namoyish etilmoqda. 
Mamlakatimizning me`moriy yodgorliklarga boy 10 ta shahri tarixiy shaharlar ro`yxatiga 
kiritilgan. 2005 ta me`moriy obida, 2700 ta arxeologik yodgorlik, 1800 monumental san`at 
asari davlat muhofazasiga olingan. Buxoro, Samarqand va Xiva shaharlaridagi 3 ta muzey-
qo`riqxonalarida butun dunyoda eng nodir tarixiy yodgorliklar , me`moriy obidalar, 
monumental san`at asarlari saqlanib qolgan, davlat muhofazasida yangidan chiroy 
ochayotgan 
muzeylar 
sifatida 
e`tirof 
etiladi. 
O`zbekiston muzeylari aholi orasida o`lkamiz tarixi, xalq amaliy san`ati asarlaridan iborat 
etnografik ko`rgazmalarni namoyish etib, jamiyatimiz ma`naviy kamolati yo`lida xizmat 
qilmoqda. Minglab xorijiy sayyohlar respublikamiz muzey-qo`riqxonalariga tashrif buyurib, 
ajdodlarimizdan qolgan tarixiy yodgorliklar, obidalar, monumental san`at asarlari oldida 
ta`zim etmoqdalar. Franciya, Turkiya, eron, Pokiston, Koreya, Xitoy va boshqa 
mamlakatlarda 
O`zbekiston 
muzeylarining 
eksponatlari 
namoyish 
etildi. 
Sport. Mustaqillik yillarida sport O`zbekiston milliy madaniyatining tarkibiy qismi sifatida 
rivojlantirildi. 

---

1992 yil 5 fevralda qabul qilingan O`zbekiston Respublikasining “Jismoniy tarbiya va sport 
to`g`risida”gi qonuni sportni ommaviy rivojlantirish uchun keng imkoniyatlar yaratdi. 46 
mingdan ortiq sport inshoatlari – sport sog`lomlashtirish klublari, bolalar-o`smirlar sport 
maktablari, olimpiya o`rinbosarlari bilim yurtlari , oliy sport mahorat maktablari, 
o`yingohlar, sport zallari, maydonlari, hovuzlar barpo etildi va ta`mirlandi. Ularda 7 mln. 
kishi jismoniy tarbiya va sport bilan shug`ullanish imkoniyatiga ega bo`ldi. 
1992 yil yanvarda O`zbekiston Milliy olimpiya qo`mitasi tuzildi va 1993 yil sentyabrda 
xalqaro 
olimpiya 
qo`mitasining 
101-sessiyada 
rasmiy 
e`tirof 
etildi. 
Sportning boks turi jadal o`sdi. 17 marta jahon chempioni Artur Grigor`yan, Sidney 
olimpiadasi chempini Muhammadqodir Abdullaev kabi bokschilarimiz johonga mashhur. 
1999 yil avgust oyida Amerkaning X`yuston shahrida o`tkazilgan X jahon chempionatida 
O`zbekiston boks komandasi 83 mamlakat o`rtasida AQSh va Kuba komandalaridan keyin 
faxirli 
uchinchi 
o`rinni 
egalladi. 
Vatanimizda sportning tennis turi rivojlandi. 168 ta tennis korti, eng zamonaviy Yunusobod 
tennis majmui barpo etildi. Yunusobod tennis saroyida 1994-2002 yillarda O`zbekiston 
prezidenti kubogi uchun 9 marta xalqaro tennis musobaqalari o`tkazildi. 1999 yilning iyul` 
oyida Londonda o`tgan tennis bo`yicha yoshlar xalqaro turinirida toshkentlik sportchi Iroda 
To`laganova Uimbldon uchrashuvida g`olib chiqib, kumush kubokni kichraytirilgan 
nusxasini 
qo`lga 
kiritdi. 
1998 yil may oyida mamlakatimiz alpinistlari Himolay tog`ining eng baland “evarest” 
cho`qqisiga 
ko`tarilib, 
O`zbekiston 
dovrug`ini 
dunyoga 
taratdilar 
. 
Mustaqillik sharofati bilan o`zbek milliy kurashi tiklandi. 1992 yilda Termiz va Shahrisabz 
shaharlarida dastlabki milliy kurash bo`yicha xalqaro musobaqa o`tkazildi. Milliy 
kurashimizning nazariy jihatlari va qoidalari ishlab chiqildi va xalqaro ekspertlar tomonidan 
e`tirof etildi., xalqaro sport turlari qatoridan o`rin oldi. Toshkentda dunyoning 50 dan ortiq 
mamlakatlaridan kelgan sportchilar ishtirokida kurash bo`yicha birinchi jahon chempionati 
bo`lib o`tdi. Unda o`zbekistonlik kurashchilar 3 ta oltin, 3 ta kumush 3ta bronza medallarini 
qo`lga kiritdilar. Akobir polvon, Kamol polvon, Toshtemir polvonlar nomi butun jahonga 
taraldi. Xalqaro kurash associaciyasi tuzildi, uning faxriy prezidenti etib Islom Karimov 
saylandi. 2000-2002 yillarda London shahrida 3 marta Islom Karimov nomi bilan ataluvchi 
xalqaro turinir bo`lib o`tdi. 2002 yil oktyabrda Xalqaro kurash asociaciyasi Xalqaro sport 
federaciyasi a`zoligiga qabul qilindi. O`zbek milliy kurashi xalqaro sport turi sifatida 
dunyonda e`tirof topdi. 
Mustaqillik yillarida O`zbekiston sportchilari Olimpiadalar, Osiyo o`yinlari, Jahon va 
Osiyo chempionlari va boshqa munosabatlarida qatnashib, 3000 dan ortiq oltin, kumush va 
bronza medallarni qo`lga kiritdilar. 
Shunday qilib, mustaqillik yillarida O`zbekistonda sport rivojlandi, yangi ma`no-
mazmun bilan boyidi, jahon sportiga qo`shildi va xalqaro maydonda salmoqli o`rinni 
egalladi.