"Экономика и социум" №8(87) 2021 www.iupr.ru 308
masofani, yo qadamlar bilan (taxminan 2 qadam 1 m ga teng), yoki ruletka, yoki
o`lchov lentasi bilan o`lchaydilar.
Yo`lma-yo`lakay o`quvchilar ba`zi masofalarni ko`zda chamalab mashq
qiladilar. Agar imkoniyati bo`lsa, yaqindagi aholi yashaydigan punkt va
shaharlargacha bo`lgan masofalarga oid ma`lumotlarni bilish maqsadida avtobus
vokzaliga yoki temir yo`l vokzaliga ekskursiyalar o`tkaziladi. Bu materialdan
keyinchalik darslarda masalalar tuzishda foydalaniladi,
III sinfda o`quvchilarning uzunlik o`lchovlari birliklari orasidagi
munosabatlarga oid bilimlari mustahkamlanadi va uzunlik o`lchovlari jadvali
kiritiladi:
1 km = 1000 m
1 m = 10 dm
1 m = 100 sm = 1000 mm.
1 dm =10 sm
1 sm = 10 mm.
Bu jadvalni o`quvchilar eslab qolishlari kerak.
Uzunlik o`lchovlari jadvaliga oid bilimlaridan bolalar har xil mashqlarni
bajarishlarida foydalanishlari kerak. Bunda quyidagidek mashqlar o`rinli
bo`ladi:
a) 1 m 1 sm dan necha marta katta 1 dm 1 m dan necha marta
kam va h. k.
b)
1 mm santimetrning qanday qismini tashkil qilad,i
1 dm (1 sm, 1 mm) metrning qanday qismini tashkil qiladi
va hokazo.
v) Sonlarni kilometr va metrlarda ifodalang: 36647 m; 3807 m va hokazo.
Oxirgi mashqni bajarishda bolalar taxminan bunday mulohaza yuritadilar:
"36647 sonida nechta minglik va birlik 'borligini bilish kerak. Bu sonda 36 ta
minglik va 647 ta birlik bor, 1 km bu 1000 m, demak, 36 ming metr bu 36 km;
36647 m esa 36 km 647 m ga teng" va hokazo.
3.Geometrik figuralarning yuzasi haqida tushunchalarni o’qitish metodikasi. Yuza to’g’risida bilimlar IV sinf matematikasida “yuza”, “yuza birliklari”
mavzusida o’rganiladi. Lekin bu tushunchaga tayyorgarlik ishlari I-II sinfdan
boshlanadi.
Masalan, mehnat darslarida qog’ozdan yuzaga ega bo’lgan figulalarni
qirqib olish tasviriy san’at darslarida ba’zi figuralarni bo’yash bo’yoqning ko’p
yoki kam ketishi nimaga bog’liqligini bilib boradilar. Rasm solish bilan biror
figurani yopiq chiziqlar bilan chegaralaydilar, qog’ozning ko’p yoki kam
ketganligini bilish asosida yuzlarning katta, teng munosabatlar bilan
taqqoslashini bilib oladilar.
Geometrik figuralarga taalluqli uchburchak, kvadrat, doira to’g’ri
to’rtburchak kabi figuralarni chizib, uni qog’ozdan kesib oladilar.
