Mutaxassislarini qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti

 
 
 
 
 
 

---

6 
Mayda motorika haqida 
Motorika (lotincha “motus” — “harakat”) — tananing yoki alohida 
aʼzolarning harakatlanish faoliyati. Harakat ko'nikmalar deganda ma’lum bir 
vazifani bajarish uchun zarur bo‘lgan harakatlar ketma-ketligi tushuniladi. 
Mayda motorika
- bu kichik narsalarni boshqarish, narsalarni qo‘ldan qo‘lga 
o‘tkazish va muvofiqlashtirilgan ko‘z va qo‘l mehnatini talab qiladigan 
vazifalarni bajarish qobiliyati. 
Nozik motorika ko‘nikmalari “pinset ushlash” (bosh va ko‘rsatkich 
barmog‘i) kabi aniq harakatlarni bajarishda, kichik narsalarni boshqarish, 
yozish, chizish, kesish, tugmacha bosish, to‘qish, cholg‘u asboblarida chalish 
va hokazolarda qo‘llaniladi. Nozik vosita ko‘nikmalarini o‘zlashtirish qo‘pol 
motorli ko‘nikmalarga qaraganda kichikroq mushaklarning rivojlanishini 
talab qiladi. 
Mayda motorika - bu bolalarni qo‘l-oyoqlarining kaftlari va barmoqlari bilan 
mayda va aniq harakatlarni amalga oshirish qobiliyatidir. Mayda motorika 
sohasi o‘ziga xos hamiyatga ega bo‘lib u ko‘p sonli va turli xil harakatlarni 
o‘z ichiga oladi. Masalan: oddiy harakatlardan tortib(masalan, o‘yinchoqni, 
har xil detallarni ushlash) murakkab harakatlargacha (yozish va rasm chizish 
kabi). Mayda motorikalar bola tug‘ilgan paytidan boshlab rivojlana 
boshlaydi. Dastlab, go‘dak o‘z qo‘llarini o‘rganadi va asta-sekin ularni 
boshqarishga o‘tadi. U buyumlarni butun kafti bilan ushlaydi, keyin esa faqat 
ikkita(katta va ko‘rsatkich) barmog‘i bilan ularni ushlaydi. Shu orqali bolalar 
dastlab o‘yinchoqlar, keyin qoshiq, qalam, mo‘yqalam kabi buyumlarni 
to‘g‘ri ushlashga o‘rgatiladi. Mayda motorikaning bola organizmidagi o‘rni 
va ahamiyati alohida sanaladi. U bolalarni asab tizimi, ko‘rish qobiliyati, 

---

7 
diqqat e’tibor, xotira va idrok qilish kabi organizm xususiyatlarini 
shakllanishi va rivojlanishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Bundan tashqari 
bolaning nutqini rivojlanishida ham mayda motorikanini ta’siri yuqori 
bo‘lib, dastlab bolaning tovushlarini shakllanishiga va nutqini o‘sishiga 
mativatsiya bo‘lib xizmat qiladi.