My Web-sayt

Şəbəkəni dəstəkləməsi

TCP/IP – Unix və Linuxun istifadə etdiyi əsas şəbəkə sistemidir. TCP/IP – internet üçün hazırlanmış protokollar yığımıdır. Yalnız lokal şəbəkəyə birləşmək üçün Unix maşını da TCP/IP istifadə edir. Həmçinin, Linux IPX/SFX, AppleTalks və s. bu kimi protokolları dəstəkləyir.

18. MUHAZİRƏ 10

KLIENT-SERVER-MODELI 

Proseslərin  işini  koordinasiya  etmək  üçün  onların  arasında  informasiya  mübadiləsi 

olmalıdır.  Məsələn,  yeni  prosesi  planlaşdırmaq  üçün  planlaşdırıcı  «Memory  manager» proqramından  onun  üçün  diskdə  yer  almalıdır,  faylla  işləmək  üçün  planlaşdırıcı  «File manager» proqramından məlumat almalıdır.  
Proseslər arasında olan informasiya mübadiləsi proseslərin qarşılıqlı əlaqəsi (ing. 
interprocess  communication)  adlanır. 

 

Qarşılıqlı  əlaqə  müxtəlif  formalarda  ola  bilər. 

Onlardan biri - «klient-server» modelidir (ing. client/server model) .
«Klient-server» modeli kompyuter şəbəkələrinin yaradılmasında geniş istifadə olunur. 
Bu modelə uyğun olaraq, proses ya klient, ya da server ola bilər. Klient digər prosesdən nə isə  soruşur,  server  isə  -  klientin  sualına  cavab  verir.  Məsələn,  əməliyyat  sisteminin daxilində,  «File  manager»  proqramı  -  serverdir,  çünki  o,  klientlərin  sorğuları  əsasında fayllara müraciəti təmin edir. 
«Klient-server»  modelinə  rolları  dəqiq  paylanmış  proqram  təminatı  daxildir.  Klient 
sadəcə serverlərə sorğuları göndərir və cavabı gözləyir, server isə lazım olan əməliyyatları yerinə  yetirir  və  cavabı  klientlərə  yollayır.  Serverin  funksiyası  onun  cari  və  ya uzaqlaşdırılmış  kompyuterdə  yerləşməsindən  asılı  deyil.  Bu  cür  müxtəlif  hallarda serverlərə və klientlərə təsir göstərmədən mübadiləni təmin edən proqram təminatı fərqli olur.  Ona  görə  də,  əgər  proqram  təminatının  komponentləri  «klient-server»  modeli əsasında təşkil olunubsa, onda onlar öz funksiyalarını eyni və ya müxtəlif kompyuterlərdə yerinə yetirə bilərlər. 
Beləliklə, şəbəkə daxilində serverləri və klientləri müxtəlif şəkildə paylamaq olar.

Server dedikdə İnternet şəbəkəsinə qoşulmuş və xüsisi proqram yazılmış kompyuter nəzərdə tutulur. Ona başqa sözlə web-server və ya http-server də deyirlər. Server klient kompyuter sorğusuna cavab olaraq lazımi Web-səhifəni İnternetdən gətirir. Əgər sizin fərdi kompyuterin serverlə əlaqəsi varsa və oradan lazımi informasiya alırsa bu halda sizin kompyuter «klient», bütün bu server isə «klient-server» adlanır. Öz resurslarını istifadəçinin öhdəsinə buraxan uzaq məsafədə yerləşən kompyuter ilə bu resursları istismar edən istifadəçi kompyuter arasında informasiyaları ötürmə mexanizmi klient-server sistemi adlanır.

Serverlər müxtəlif olurlar. Bu muxtəliflik serverlərin işlədikləri operasion sistemlərdəki fərqlərdən ibarətdir. Hal hazırda İnternet şəbəkələrində ən çox iki növ server proqramlarından istifadə olunur:

Microsoft Internet Information Server (IIS) - Window NT/2000 sistemi əsasında işləyən. Hər hansı təşkilatda yerləşdirilmiş ayrıca bir serverdir.