N uzoqov, X. A. Alimov,B. X. Yunisov

Tayanch iboralar: ishlatilgan issiqlik, yo’ qotilgan issiqlik shlak, o’choq, brutto
Yoqilg'idan ajralib chiqqan issiqlik miqdori bilan ishchi jismga va yo'qotishlarga sarflanga issiqliklarning o'zaro tengligi qozonning issiqlik muvozanati deb ataladi. Qozonda yondirilgan 1 kg qattiq va suyuq yoqilg'i yoki 1 m³ gaz uchun bo'lgan issiqlik muvozanatini quyidagi ko'rinishda ifodalash mumkin:
Q Т = Q1 + Q2 + Q3 + Q4 + Q5 + Q6 (1.3)
bu erda: o'txonada 1 kg (yoki 1 m³) yoqilg'idan hosil bo'lgan issiqlik miqdori, MJ (kg) yoki MJ (m³); Q1 - qozonda foydali ishlatilgan issiqlik miqdori; Q2,Q3, Q4, Q5, Q6 - tutun bilan, yoqilg'ining kimyoviy, mexanik chala yonishi tufayli, qozon sirti sovushi va chiqarib tashlangan shlak bilan yo'qotilgan issiqliklar miqdori.
Ishchi yoqilg'ining to'la issiqlik miqdorini quyidagi ifodadan aniqlash mumkin:
Q q+ QT..q + Q yo+ Q b , (1.4)
bu erda: Q_qⁱ - yoqilg'ining quyi yonish issiqligi; QT..Q - o'choqqa tashqaridan
havo bilan kirgan issiqlik (havo qozon agregatining tashqarisidan qizdirilsa); Qyo - yoqilg'ining fizik issiqligi; Q b - bug' bilan kirgan issiqlik (mazut ishlatilganda). Bug' qozonida samarali foydalanilgan issiqlik quyidagi formuladan aniqlanadi:
Q_x = D ■(h _ h ) ₊ Di. ^fh" _ h' ₊ Dx\ _ h , (1.5)

1. 
   -pj \ kb T.s / -pj i i -р» k T.s ⁷ x /
   

В В ^ В у
bu erda: D k.b, Di - birlamchi va ikkilamchi o'ta qizigan bug'lar sarfi, kg/s; Dx - barabandan haydalgan suv sarfi, kg/s; hk.b, h T.S, hk,- o'ta qizigan bug'ning, ta'minlash suvining va to'yinish chizig'idagi suvning entalpiyalari, kJ/kg;
- oraliq o'ta qizdirgichdan chiqqan va unga kirgan ikkilamchi o'ta qizigan bug' entalpiyasi, kJ/kg; V - yondirilgan yoqilg'ining sarfi, kg/c yoki m³/s.
Qozonda samarali foydalanilgan issiqlik miqdorini quyidagi formuladan ham aniqlasa bo'ladi:
Q1= Q o’+Q q+Q i+Q ek (1.6)
bu erda: QO' - o'choq yuzalari qabul qilgan issiqlik miqdori. kJ/kg; Qq, Qi, Qek - asosiy, oraliq bug' o'ta qizdirgichlari va ekonomayzer qabul qilgan issiqlik miqdori, kJ/kg.
Yuqorida keltirilgan issiqlik balansi formulasini nisbiy holatda ifoda etish mumkin:
100 = q1 + q2+ q3 + q4 + q5 + q6. (1.7)
Bu issiqlik muvozanati 1 kg yoki 1 m3 yoqilgi issiqligining foizda taqsimlanishini ko'rsatadi.

6. 
   Qozon qurilmalarining issiqlik yuqotishlarini aniqlash
   

Bug' qozonidan chiqib ketgan tutun bilan yo'qotilgan issiqlik quyidagi formuladan aniqlanadi: