N. X. Ermatov, N. M. Avlayarova, D. G’. Azizova, A. T. Mo’minov, M. X. Ashurov

 
 
 

---

258 
2.1. Konlarni ishlatishda atrof-muhit muhofazasi 
Geologik muhitni himoyalash.
Yarim cho‗l yerlarni intensiv ravishda 
o‗zlashtirishga boglik ravishda atrof-muhitni himoya qilish oldiga ko‗yilgan savollar 
o‗tkirlashib bormoqda. 
Geologik muhitni himoya qilishda bosh yo‗nalish atrof-muhitni ilmiy 
asoslangan tabiatni himoya qilish zonalari kat‘iy nazorati asosida sanitar va ekologik 
vaziyatni tuzatish hisoblanadi: 
— burg‘ilash texnologiyasiga qat‘iy rioya qilish va quduqlarni o‗zlashtirishda 
ochiq favvoraga yo‗l qo‗ymaslik kerak; 
— texnologik extiyojlarga suv solishtirma sarfini kamaytirish tozalangan 
okova suvlarni qatlamga tashlash ishini tashkillashtirish kerak; 
— yerni erroziyadan himoya qilish bo‗yicha kompleks choralar ko‗rish, yerni 
rekultivatsiyalash; 
— tabiiy boyliklarni saklash, gaz xamda kondensatni qazib olish va tayyorlash 
texnologik jarayonlarida, bosqichlarida maxsulot yo‗qolishini kamaytirish choralarini 
amalga oshirish. 
O‘simlik va hayvonot dunyosi foydali tirik organizmlarini saqlash.
Quduqlarni burg‘ilash jarayonida burg‘lash territoriyasida katta miqdorda oqava 
suvlar, ifloslangan dispergirlangan loylar, kimyoviy reagentlar, yonuvchi, moylovchi 
materiallar, tuzlar, burg‘langan jinslar yigiladi. 
Gaz tayorlash qurilmasida oqava suvlar manbai gaz bilan birga qazib 
olinayotgan qatlam suvlari hisoblanadi. 
Atmosfera muhofazasi.
Quduqlarni ishonchli ishlashiga asosiy talablarning 
biri bu texnologik aloqalarda gaz sizilishlarini va grifalarni paydo bo‗lishini oldini 
olishdir. 
Konlarni ishlatishda havo basseynini asosiy ifloslanish manbalari gaz quduqlari 
hisoblanib, unda gazodinamik tadqiqotlar o‗tkazilishida gaz atmosferaga tashlanadi. 
Havo basseynini muhofaza kilish maqsadida kuyidagi tashkiliy ishlarni ko‗rib 
chiqish kerak: 
— hamma ishlatish jihozlari, armaturalar, gaz va kondensat o‗tkazgichlar 

---

259 
ishonchli germetik bo‗lishi kerak (gaz-kondensatni yopik sistemada yigishni ko‗rib 
chiqish); 
— saqlovchi (predoxratitelniy) klapanlarning va shamollatgichlarning 
(visetrivatel) chiqan gazlar albatta mash‘alalarda yoqib yuborilishi yoki shaxsiy 
extiyojlarda foydalanilishi kerak; 
— quduqlarni produvka kilish gazodinamik tadkikotlarda, mash‘alalarda gazni 
yoqish bilan amalga oshirilishi kerak; 
— mash‘ala balandligi ish maydonida xavosida oltingugurtli angidrid, uglerod 
oksidi, azot oksidi tutunlarni yo‗l qo‗yilishi mumkin bo‗lgan konsetratsiyasini 
ta‘minlaydigan balandlikda bo‗lishi kerak.