N xolmatov. N. Im om ova makro va mikro

Nazorat savollari
1. N o m in a l Y A I M q a n d a y k o ‘ratkich h iso b la n a d i?
2. R eal Y A I M n o m in a l Y A l M d a n q a n d a y farq qila di?
3. D e fly a to r n im a , uni q a n d a y hiso b lash m u m k i n ?
M ustaqil ish m avzulari
1. YAIM k o ‘rsatkichining mohiyatini va uni hisoblashning 
asosiy s h a rtla rin i yoritib bering. 
R e z id e n t. y a k u n iy to v a rl a r va 
x izm atlar. b o z o r b ah o lari, n o ish la b ch iq a r ish bitim la ri, s o f m o liy a v iy
o p era tsiy a lar, transfe rtlar, bir m a rt a h is o b g a olish sharti, oraliq 
m a h su lo t, y a k u n i y m a hsulot.
2.Sof bozor iqtisodiyoti sh aroitida resurslar, to v a rla r va 
xizm atlar h a m d a d a r o m a d la rn in g doiraviy aylanishi modelini 
izohlab bering. 
Uy x o 'ja l ik la r i, firm ala r, r esursla r h a m d a t o v a r l a r va 
x iz m a tla r bozori, re su rsla r va to v a rlar o q im i, d a r o m a d la r - x a r a ja tla r
oqim i, o q im d a n c h e tg a c h iq ish la r v a o q im g a q o 's h il i s h l a r n i n g h is o b g a
olin m a g a n lig i. d a v l a tn i n g o q im la r n i ta rtib g a solish vositalari.
A M A L IY M A S H G 'U L O T UC H U N T O P S H IR IQ L A R
1-ilova
1. T u sh u n ch a la rg a mos te rm in la rn i toping
1. 
M a m l a k a t d a bir yil d a v o m i d a ishlab ch iq a r ilg a n barc ha y a k u ­
niy to v a r v a x iz m a t la r n in g u m u m i y b o z o r q iym ati
2. 
Ishlab c h iq a r is h ja ra y o n la r i u ch u n m o 'l j a l l a n g a n ishlab c h i q a ­
rish v ositala ri ( m a s h i n a la r, a s b o b -u s k u n a la r, b in o la r )g a x ara jatlar
3. 
Milliy ishlab chiqarish xajmini hisoblashda bir tovar qivmatining ora­
liq tovarlar qiymati qo'shilishi natijasida bir necha marotaba hisobga olinishi
I5X

---

4. 
Shasiy d a r o m a d d a n y a k k a ta rtibdagi soliqlarni ch e g irish
5. 
T o v a r va x iz m a t la r e k s p o rti d a n T o v a r va x iz m a t la r im portini 
c h e girish
6. 
Y a k u n iy fo y d a la n ish u ch n n sotib o lin g a n to v a r va x iz m a t la r
7. 
D a v la t t o m o n i d a n a l o h id a s h a x s la r g a q ay tarib o lm a slik sharti 
bilan be rila d ig a n t o 'l o v l a r
8. 
Y a k u n iy m a h s u lo tg a k etgan xara jatlarni j a m l a s h
9. 
Yalpi in v e stitsiy alard an a m o rtiz a ts iy a n i ch e g irish
10. Y a k u n iy m a h s u lo t v a v a x iz m a t la r g a d a v l a tn i n g b a r c h a
x arajatlari (tra n sf e r t t o 'lo v la r i s iz
11. I s te ’mol b u y u m la ri va x iz m a tla rn i sotib o lis h g a y o 'n a lt ir i lg a n
uy x o 'ja l ig i x arajatlari
12. Joriy y iln i n g ja m i m a h su lo tin i ishlab c h i q a r is h d a n olin g a n
b a r c h a d a r o m a d la r n i j a m l a s h
13. Ishlab c h i q a rilg a n b a rc h a m a h s u lo tn i n g b o zo r n a rx id a n uni 
ishlab c h iq a r is h d a
is te 'm o l 
q ilin g a n
x o m - a s h y o v a
m a teria lla r 
q iym a tini ch e g ir ish
14. Shu d a v r d a i s t e ’mol q ilin g a n kapital q iy m a tig a te n g b o ' l g a n
y illik a jra tm a la r
15. F irm a 
o ' z i n i n g
ishlab 
ch iq a r ish
x arajatlari 
ta rtibiga 
q o ' s h a d i g a n soliqlar: ular to v a r v a x i z m a t la r narxla rini k o 't a r i s h y o 'l i
bilan i s t e 'm o lc h ila r z i m m a s ig a y u k la n a d i.
16. A m o r tiz a ts i y a ajra tm a lari m iq d o r ig a k a m a y tirilg a n Y A IM
17. M u lk d o r n in g k o ' c h m a s m u lk d a n o la d ig a n d a r o m a d i
18. S IM d a n egri soliqlarni c h e g ir ish
19. Joriy yild a g i " i s t e ’m ol s a v a ti” yalpi b a h o s in in g b az is yildagi 
" i s t e ’mol s a v a ti’’ b a h o s ig a nisbati
20. Soliq t o 'l a g u n g a q a d a r uy x o ' j a l i g i g a tu s h a d ig a n d a r o m a d
21. 
Joriy n a r x la rd a if o d a la n g a n Y A IM
a. S o f in ve stitsiyalar
b. Y A I M n i d a r o m a d la r b o ' y i c h a h iso b la sh usuli
c. D a v la t transfertlari
d. B ilv o sita so liqlar
e. Ijara xaqi
f. Y A I M
g. S h a x s iy d a r o m a d
h. T a k r o r iy h isob
i. Q o 's h i l g a n q iy m a t
I y i

---

j. S o f ichki m a h s u lo t 
k. Yalpi ichki in ve stitsiyalar 
1. S h ax siy is t e 'm o l xarajatlari 
m. N o m in a l Y A IM
n. A m o rtiz a ts i y a
0. Y a k u n iy m a h s u lo t 
p. N a r x la r indeksi
q. S o f ek s p o rt 
r. T asa r ru fd a g i d a r o m a d
s. Y A l M n i x a r a ja tla r o qim i b o ' y i c h a h is o b la s h usuli 
t. T o v a r v a x iz m a t la r n in g d a v la t xaridi
u. M illiy d a r o m a d
v. Foiz
2. T o ‘g ‘ri yoki noto‘g ‘riIigini aniqlang
1. R eal Y a M M - bu bir y ild a ishlab ch iq a rilg a n joriy n arx la rd a 
o 'l c h a n g a n to v a r v a x iz m a t la r q iy m a ti
2. I s te 'm o l narxla ri indeksi “ b o z o r s a v a ti" g a kiritilgan to varlar 
narxi a s o s id a h isoblana di.
3. N o m in a l Y a M M n i n g ham , real Y a M M n i n g h am hajm i faqat 
pul ifo d asid a o 'l c h a n i s h i m u m k in .
4. Q o 's h i l g a n q iy m a t va y a k u n iy m a h s u lo t qiym ati m iqdorla ri bir- 
biriga teng.
5. U y x o ' j a l i g i n i n g y a n g i uy q u rilis h ig a q ilg a n xarajati is t e ’mol 
xara ja tla r ig a kiradi.
6. S o f e k s p o r t m iqdori to v a r va x iz m a t la r e k s p o rti d a n u sh b u
m a m la k a t im porti h a j m in in g a y i rm a s ig a teng.
7. Q o 's h i l g a n q iy m a t o ' z ichiga ish xaq q in i oladi. lekin f o y d a 
m iq d o rin i o lm a y d i.
8. A g a r
u sh b u d a v r d a v o m id a n arx la r va d a r o m a d bir xil 
m u ta n o s ib l ik d a o 's s a , real d a r o m a d o 'z g a r m a y d i .
9. M illiy 
ishlab ch iq arish h ajm in i 
o ' l c h a s h d a S M M yalpi 
m a h s u lo tg a nisba ta n afz alroq, c h unki uni hiso b lash osonroq.
10. Y a M M n i n g m iq d o ri ja m iy a tn in g s o f iqtisodiy faro v o n lig in i 
aniq a k s ettiradi.
1 1 .D a ro m a d o q im i as o sid a h iso b la n g a n Y a M M xara ja tla r oqim i 
as o sid a h is o b l a n g a n Y a M M g a teng.
i«>

---

1 2 .Q o 's h i l g a n q iy m a t h is o b la n g a n d a , f irm a n in g so tu v d a n tu sh g a n
m a b l a g ' i d a n sotib o lin g a n m a te ria lla r q iy m a tin i ay irish kerak, lekin 
is h h a q q in i xarajatlarini ayirish k e ra k em as.
1 3 .S M M m illiy d a r o m a d d a n a m o rt iz a ts iy a m iq d o r ig a ortiqdir.
1 4 .S h a x siy v a ixtiyorda gi d a r o m a d m iqdori tengdir.
1 5 .S M M n i h is o b l a s h d a uy b e k a s in i n g oilaga x iz m a t k o 'r s a tis h
b ila n b o g 'Iiq x iz m atlari h a m h iso b g a olinadi.
16. S M M n i h is o b l a s h d a s o f inve stisiya h is o b g a olinadi.
17.D a v la t x iz m a t c h il a r in in g m a o sh i Y a M M v a S M M n i xar a ja tla r
o q im i a s o s id a h is o b l a s h d a h is o b g a olinadi.
1 8 .T ran s fe rt to 'lo v la ri n i o la y o tg a n l a r u n in g d a v l a tg a b iro r n im a
b erishlari s h a r t 1.