Namangan davlat pedagogika instituti kamolov baxtiyor xasanboyevich ekologiya va tabiatni muhofaza qilish

4.
 
POPULYATSIYANING GOMEOSTAZI 
 
Populyatsiya gomeostazi. Populyatsiyaning son jihatidan bir me’yorda 
saqlanib turishi gomeostaz (yunoncha “gomeo” – o’xshash, statis - holat) deyiladi. 
Populyatsiyaning zichligini boshqarish o’simliklarda hududni hisobga olgan 
holda o’z-o’zini siyraklantirish, vegetativ quvvatini oshirishda namoyon bo’lsa, 
hayvonlarda esa ozuqa zahiralari chekoangan holatda ro’y beradi. Ko’pchilik turlar 
populyatsiyasining o’sishini sekinlashtiruvchi mexanizmlardan biri individlarning 
o’zaro kimyoviy ta’sir etishdir. 
Hayvonlardagi hududiy xatti-harakatlar instiktlar tizimi sifatida kelib chiqqan 
bo’lib, u populyatsiyaning ayni bir maydonda son jihatidan o’sishini 
boshqarishning samarali mexanizmlaridan hisoblanadi (1-ilova). 
Nazorat savollari: 
1. Populyatsiya tushunchasini izohlab bering. 
2. Populyatsiyaning xarakterli belgilarini tushuntiring. 
3. Populyatsiyaning genetik xarakterini izohlang. 
4. Populyatsiyalar ekologiyasining qanday ahamiyati bor? 
 
6-MAVZU: EKOTIZIMLAR EKOLOGIYASI 
REJA: 
1.Biotsenozning tuzilmasi. 
2. Biotsenozlarning o’ziga xos xususiyatlari. 
3. Ekotizim va uning tarkibi. 
4. Ekotizimda energiya oqimi. 
5. Ekotizimda mahsuldorlik. 
6. Agroekotizimlarning o’ziga xos xususiyatlari. 
7. Agrofitotsenozlarni inson tomonidan boshqarilishi. 
Tayanchso’zlar: 
Jamoa, biotsenoz, biogeotsenoz, qavatlilik, fitotsenoz, 
ekologik tuzilma, ozuqazanjiri. 
 

---

57 
Ekotizim 
Wyomingdagi Yellowstone 
Milliy bog’iga tashrif buyurib siz u yerda xuddi 
ikki shakldagi bir xil dasht manzarani ko’rishingiz mumkin. Bizda o’tli dashtda 
bizonga ergashgan qushlar uning atrofidagi kasallik tarqatuvchi chigirtkalarni 
tutadi. Bu manzara dasht hududini bir qismidir. Ekotizim barcha turdagi 
organizmlar yashaydigan hudud, shuningdek uning ichiga hayot mavjud 
bo’lmagan hududlar ham kiradi. O’simliklar, bizon, qushlar va hashoratlar, shu
dasht ekotizimida birgalikda yashaydi. Suv, harorat, quyosh nuri, havo, tuproq
dasht ekotizimining jonsiz omillaridir.