Namangan davlat pedagogika instituti kamolov baxtiyor xasanboyevich ekologiya va tabiatni muhofaza qilish

Turli mamlakatlarda aholining o`sishi. 1-jadval 
 
Mamlakatlar 
Tug’ilish
O’lish
O’sish 
(foizda) 
Rivojlanmagan mamlakatlar 
Iordaniya 
38.8 
5.5 
3.3 
Uganda
50.8 
21.8 
2.9 
Zimbabve 
34.3 
9.4 
5.2 
Rivojlangan mamlakatlar 
Germaniya
9.4 
10.8 
-1.5 
Shvetsiya 
10.8 
10.6 
0.1 
AQSH 
14.8 
8.8 
0.6 
 
 
 

---

49 
Ozuqa va makon 
 
O’rmonda yashaydigan tirik jonzotlar har doim ham yetarli ozuqa
va yashash joyiga ega bo’lavermaydi. Gida qizilishton (4- rasm) Sonoran
Arizona cho’li va Meksikada yashaydi. Qizilishton Saguara kaktusida teshik
hosil qilish yo’li bilan uya yasaydi. Qizilishtonlar har bir makon uchun
o’zaro kurashadi. Belashuv qachonki ikkiyoki undan ortiq jonzotlarning bir
vaqtda bir xil manbani egallash uchun bo’ladi.
Ozuqa zanjiri (4-rasm) 
Populyatsiya 
soni
. 
Ekologlargazimmasigapopulyatsiyasonini 
baholash
vazifasi yuklatiladi. Bu ma’lumotlar populyatsiyaning o’sishiyoki 
aksinchaholatni ko’rsatib beradi. Populyatsiya hisobi yo’qolib ketish havfida
turgan organizmlarni aniqlab bera oladi. 
Ba’zi tirik organizmlarni o’lchash oson kechadi. Agar siz qora
shigirtkalarniko’paytirayotgan bo’lsangiz siz konteunerdagi barchashigirtkalar
sonini hisoblash orqali aniqlashingiz mumkin. Agarda siz 2 ta konteynerdagi qora
chigirtkalar sonini aniqlamoqchi bo’lsangiz nima qilasiz? Siz konteyneringizning
metr kvadratidagi ma’lum shigirtkalarnisanashingiz mumkin. Ma’lum
hududdagiajratilgan qism “populyatsiya zichligi” deyiladi. 5-rasmda Yerning
populyatsiya zichligi miqdori ko’rsatilgan.