Namangan davlat universiteti arxivshunoslik kafedrasi

5- mavzu: Epigrafikaning fan sifatida vujudga kelishi va epigrafik 

matnlarning turlari. 

Reja: 

1. Epigrafikaning fan sifatida vujudga kelishi.  

2. Epigrafik matnlarning mazmuniga ko‗ra turlari. 

 

Maqsad:  Epigrafikaning  fan  sifatida  vujudga  kelishi.  Epigrafikaning 

maqsadi va vazifalari. Epigrafik matnlarning mazmuniga ko‗ra turlari. 

Epigrafikaning  fan sifatida  vujudga  kelishi.  Epigrafika  Yunoncha  epi  va 

grafika so‘zlaridan olingan bo‘lib, “buyumga yozilgan” degan ma`noni bildiradi. 

Epigrafika  fani  asosan  tosh,  sopol,  metall,  va  boshqa  qattiq  buyumlarga  biilgan 

qadimgi  va  o‘rta  asr  Yozuvlarini  urganuvchi  fandir.  Uyg‘onish  davrida 

Qadimiylikka, chunonchi Qadimgi sharq va qisman qadimgi  ―Bibliya‖ ga qiziqish 

kuchaygan  paytda  paydo  bo‘lgan.  Epigrafika  fani  dastlab  Italiya,  Yunoniston, 

SHimoliy  Afrika  va  Falastindan  topilgan  oltin,  Yunon,  etrusk,  qadimgi  yaxudiy, 

finikiya  puni  yodgorliklarigagina  ega  edi.  XIX  asrning  o‘rtalaridan  epigrafika 

ayniqsa  tez  rivojlana  boshladi.  Epigrafika  fani  yordami  bilan  Kipr  orolidan 

topilgan miloddan avvalgi XI-VIII asrlar tosh va idishlarga bitilgan Yunon tilidagi 

yoo‘zvlar    Livan,  Suriya,  Karfagen,  O‘rta  er  dengizi  orolaridai  Italiya,  Frantsiya, 

ispaniya  va  SHimoliy  Afrikadan  topilgan  finikiya  puni  shuningdek  qadimgi 

Yozuvlari,  miloddan  avvalgi  IV-III    ming  yilliklarda  Fila  oroli  va  Nil  daryosidan 

topilgan qadimgi Misr petroglifik Yozuvlari, miloddan avvalgi VI asrdagi janubiy 

va  shimoliy  arab  Yozuvlari,  Tigr  va  Evfat  daryolari  oraligi  va  Old  Osiyoning 

qadimgi  xududlaridagi  miloddan  avvalgi  3  ming  yillikka  oid  mixxat  matnlari, 

Ahamoniylar sulolasining o‘rnatilishidan Artakserks III podsholigi (mil.avv. 358-

338y) gacha bo‘lgan dvrdagi koyalar, saroy dvorlari, va oltin taxtachalarga bitilgan 

qadimgi  eron  mixxatlari,  Slayan,  Gruzin,  Arman,Qadimgi  Turkiy,  Xitoy,  osiyo 

shuningdek  O‘rta  Osiyo  va  boshqa  xududlardan  topilgan  ko‘plab  yozma 

yodgoorlilar  (bitiklar)  topib  urganildi.  Epigrafikaning  tarakkiyoti  tufayli  qadimgi 

---

 

 

xalqlarning, ibtidoiy. Ijtimoiy-siyosiy mddy madaniyati diniy mazxabi va umumiy 

tarixi haqida gi qimmatli ma`lumotlarni to‘plash ikoni yaratildi va tuplandi.