Namangan davlat universiteti arxivshunoslik kafedrasi
- mavzu: O‘rta Osiyo epigrafik yodgorliklari
Yüklə 0,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- O‘rta Osiyoda epigrafik yodgorliklarning o‘rganilishi.
|
7- mavzu: O‘rta Osiyo epigrafik yodgorliklari.
Reja: 1. O‗rta Osiyoda epigrafik yodgorliklarning o‗rganilishi. 2. Islomdan oldingi turkiy epigrafik yodgorliklar. 3. Islomdan keyingi turkiy epigrafik yodgorliklarning umumiy tavsifi.
Bir necha ming yillar davomida shakllangan turkiy Yozuvlar taqdiri Shumer mixxatlari kabi uzoq vaqtgacha jamoatchilikka ma`lum bo‘lmay keldi. XVIII asrda turkiy xalqlar Yozuvlari haqida dastlabki ma`lumotlar paydo bo‘ldi. Lekin Yozuvlar qaysi xalqka mansub ekanligi muammoligicha qolaverdi. CHunki bu Yozuvlarni xech kim o‘qiy olmadi. 1691 yilda o‘z davrining yirik olimi,Moskvadagi Gollandiya elchixonasi a`zolaridan biri Nikolay Vidzen Verxotur shahridan uncha uzoq bo‘lmagan joyda noma`lum alifboda yozilgan bitigtoshlarni topdi. N.Vidzenning bu sohaga qiziqishiga Sibir viloyati boshlig‘i Golovin sababchi bo‘lgan edi. U Sibir bo‘ylab sayohat qilib yurganida Ob daryosining o‘pirilgan joyidan odam suyaklari saqlangan yog‘och quti, kumush boldoq, idishlar topadi. Bu topilmalarni u N.Vidzenga sovg‘a qiladi. Lekin bu topilmalar va Yozuvlar qaysi xalqqa tegishli ekanligi noma`lum edi. Oradan 5 yil o‘tgach 1696 yilda Tobolslik boyar o‘g‘li Semen Remezov ham Sibir erlarining haritasini chizayotib , bir punktiga Urxun toshi deb belgi qo‘yadi. Noma`lum Yozuv bitilgan bu tosh haritada chegara vazifasini o‘tay boshlaydi. Bunday Yozuvlar haqida 1710 yilda asirlikka tushgan shved zobiti Filipp Ioganin Stralanberg to‘liqroq ma`lumot beradi. Asirlikda u 13 yil yashab noma`lum Yozuvning jadvalini ham chizib oladi. Uningcha bu Yozuvlar run Yozuvlari deb atala boshlandi. Run deb atalishiga sabab , got Yozuviga tashqi jixatdan o‘xshashligidir. Runa - sir ma`nosini bildiradi. Qadimgi olmonlarning run Yozuvi
milodiy II-III asrlarda kelib chiqqan .Turkiy Yozuvlar esa G‘arbdagi run Yozuvlari paydo bo‘lgunga qadar ham mavjud edi. 1716 yili Pyotr I Dantsigda professor Breynning tabiyot-tarix muzeyini borib ko‘radi. SHundan so‘ng olimdan bu sohada iqtidorli kishi berishni iltimos qiladi . Breyn do‘sti , tibbiyot fanlari doktori Daniil Gotlib Messershmidtni tavsiya qiladi. U tarix, jug‘rofiya, botanika soxasida ham bilimdon edi. Oradan ko‘p o‘tmay D.Messershmidt Peterburgga chaqirildi. Unga Sibirning fizik tasvirini yaratish topshirildi. U etti yil tinimsiz ishladi.
Yüklə 0,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|