IQTISODIY BARQARORLIK — davlatning har qanday iqtisodiy muammolarga
nisbatan iqtisodiy holati bo‗lib, rivojlanishning asosiy ko‗rsatkichlari belgilangan
darajadan pastga tushmaydigan davlat iqtisodining shunday bir holati.
IQTISODIY HAMKORLIK TASHKILOTI (IHT) — a‘zo mamlakatlarning
iqtisodiy, madaniy, fan va texnikaviy hamkorligi bo‗yicha tashkil etilgan xalqaro
mintaqaviy tashkilot. IHT 1964-yilda Eron, Pokiston va Turkiya tomonidan «Mintaqaviy
hamkorlikni rivojlantirish» nomi bilan tuzilgan. Keyin 70-yillarda ichki mintaqaviy
savdo susayib ketgani uchun o‗z faoliyatini to‗xtatgan. 1985-yilda «Iqtisodiy hamkorlik
tashkiloti» nomi bilan qaytadan o‗z faoliyatini boshladi. 1992-yil 28 noyabrda Islomobod
shahrida a‘zo davlatlar Tashki ishlar vazirlari kengashining favqulodda yig‗lishida
Afg‗oniston, Ozarbayjon, Tojikiston, Turkmaniston, O‗zbekistan, Qirg‗iziston va
Qozog‗iston davlatlari IHTga a‘zo bo‗ldilar. Tashkilotning asosiy maqsadlari: tashkilotga
a‘zo bo‗lgan davlatlar o‗rtasida iqtisodiy aloqalarni, shu jum., savdo-sotiqni kengaytirish;
har bir a‘zo davlatda iqtisodiy o‗sish va aholining turmush darajasini ko‗tarish uchun
shartsharoitlar yaratish; a‘zo davlatlarning ma‘naviy va madaniy alokalarini kuchaytirish
va b. Tashkilotning asosiy organlari: Tashqi ishlar vazirlarining Kengashi, doimiy
vakillar va mintakaviy rejalashtirish kengashlari hamda kotibiyat. IHT kotibiyatini Bosh
kotib boshqaradi. Kotibiyat 6 ta maxsus direktorat (savdo; transport va
kommunikatsiyalar; energetika, mineral resurslar va atrof muhitni himoya qilish; sanoat
va qishloq xo‗jaligi; iqtisodiy tadqiqotlar va statistika; loyihaviy tadqiqotlar) dan iborat.
IHTning
mintaqaviy
muassasalari:
kemachilik
kompaniyasi;
«EKOEYR»
aviakompaniyasi; savdo va rivojlanish banki; qayta sug‗urtalash kompaniyasi; madaniyat
in-ti; fan fondi; ta‘lim instituti. A‘zo davlatlar boshliqlari, hukumat raislari,
134
delegatsiyalarining eng muhim iqtisodiy va b. masalalar bo‗yicha yig‗ilish va
uchrashuvlari muntazam o‗tkazib turiladi. Tashkilot idorasi Tehronda joylashgan.