Namangan davlat universiteti tibbiyot fakulteti

Mielinsiz nerv tolasi
Mielinli nerv tolasi
1.Odatda tolaning periferiyasida bir qancha o‘q silindrlar joylashadi.	1.Tola markazidagi 1 ta o‘q silindr
2. O‘q silindr- bu vegetativ nerv sistemasining efferent tolala-rining aksonlari	2. O‘q silindr xam akson,xam dendrit bo‘lishi mumkin.
3.Oligodendrotsitning yadrosi tolaninng markazida joylashgan.	3. Lemmotsitning yadro va sitoplazmasi tolaning perifiriyasida joylashgan.
4.Silindrning mezaksonlari kalta	4. Mezakson ko‘p marta o‘q silindr atrofida aylanadi va mielin qavatni xosil qiladi.
5. Na kanali butun o‘q silindr uzunligi bo‘yicha joylashadi.	5. Na kanali fakat Ranve bo‘g‘iqlarida joylashadi.
6.Impuls o‘tish tezligi 1-2 m/sek	6. Impuls o‘tish tezligi 5-120 m/sek

Nerv impulsinig o‘tishi
Ichki va tashqi plazmatik membranalarda potensial farq bo‘ladi. Tashqi tarafga ko‘prok musbat ionlar, ichki tarafda manfiy ionlar bo‘ladi. Zaryadlar farqi 70mv li tinchlik potensialini hosil qiladi.
Xar xil stimullarga:mexanik,elektr, kimyoviy, fizikaviy va xaroratlarga javob reaksiyasida nerv impulsi vujudga keladi. Mielensiz tolalarda Natriy ioni sitoplazmaga kiradi,ichki zonada musbat zaryadni oshiradi va tinchlik potensiali yo‘qoladi. Membrananing xar ikki tomonidagi ionlar miqdori tenglashishi bilan plazmolemmadan Ka ionlarining o‘tishi ortadi va ular tashqariga chikadi. Natijada :

1. 
   sitoplazmaninig umumiy zaryadi kamayadi,
   
2. 
   tashqarida musbat zaryad ortadi
   
3. 
   tinchlik potensiali kayta tiklanadi. Yana Na⁺-K⁺ nasos ishlaydi.
   

Mielinsiz aksonning tasirlanishida membrananing depolerizatsiyasi keyin esa repolyarizatsiyasi kuzatiladi.Boshqacha qilib aytganda impulsni uzatilishi-bu plazmatik membrana orkali bir tomonlama o‘tuvchi depolyarizatsiya-repolyarizatsiya to‘lkinidir. Mielinli nerv tolasida membrana depolyarizatsiyasi faqat Ranve bo‘g‘iqlarida sodir bo‘ladi.Tashqi tasurotdan xosil bo‘lgan elktr toki mielin pardasidan o‘ta olmaydi.Tok keyingi bo‘g‘iqqa o‘tadi va o‘sha erda depolyarizatsiyani chaqiradi. Mielenli tolalarda impuls mielinsiz tolalarga nisbatan juda tez o‘tadi.