Namangan davlat

Ijtimoiy hamkorlikning muhim komponentlari

Bugun mustaqil O‘zbekiston ijtimoiy plyuralizm, hayotni erkinlashtirish, mulkning turli shakllariga teng huquqlilikni qonuniy kafolatlash yo‘lidan bormoqda. Milliy istiqlol mafkurasining ijtimoiy hamkorlik g‘oyasi turli partiya, din qatlamiga mansub xilma-xil, jamiyat a'zolari qarashlaridagi tabiiy rang- baranglikni uyg‘unlashtiradi va umumiy taraqqiyot manfaatlariga bo‘ysundirishga xizmat qiladi.
Ijtimoiy hamkorlik bu ko‘pgina ma'naviy omillarning majmuasidan tashkil topgan kategoriya bo‘lib, u ijtimoiy hayotda faoliyat ko‘rsatayotgan insonlarning ijtimoiy taraqqiyot masalalarini hal qilishdagi birdamligining ko‘rinishidir. Mustaqil O‘zbekistonning rivojlangan, kuchli va qudratli bo‘lishi uchun jamiyatimiz hayotining barcha sohalarida barqarorlikka ega bo‘lish lozim. Buning uchun milliy qadriyatlar asosida shakllangan birdamlik tuyg‘ulari bilan uyg‘unlashgan insonlarning o‘zaro hamkorligi o‘ta muhim ma'no kasb etadi. Bu tushuncha qonuniylik, o‘zaro hurmat, tenglik, aloqadorlik, daxldorlik, o‘zaro manfaatdorlik kabi demokratik qadriyatlarni ifoda etar ekan, bu tamoyillar biz qurayotgan jamiyatimiz oldida turgan bugungi kundagi dolzarb vazifalardan biri ekanligini hayotning o‘zi ko‘rsatib turibdi.
Mamlakatimizda huquqiy-demokratik davlat va kuchli fuqarolik jamiyatini barpo etishga, nodavlat notijorat tashkilotlar, siyosiy partiyalar, jamoat birlashmalari, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari hamda ommaviy axborot vositalarining jamiyat hayotidagi ishtirokini kengaytirishga alohida e'tibor qaratib kelinayapti. Bu borada huquqiy asoslar yaratilib, ularni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash mexanizmlari ishlab chiqilmoqda.
O‘zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti Islom Karimov Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va Senatining 2010 yil 12 noyabrda o‘tkazilgan qo‘shma majlisidagi ”Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi” nomli ma'ruzasida: «Fuqarolik jamiyati institutlarining yanada rivojlanishiga erishish, amalga oshirilayotgan islohotlarimizning ochiq-oshkoraligi va samaradorligini taminlashda, ularning
rolini kuchaytirishda «Ijtimoiy sheriklik to‘g‘risida»gi Qonunning qabul qilinishi muhim ahamiyat kasb etadi. Ushbu qonunda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish dasturlarini amalga oshirish, gumanitar muammolarni hal etish, mamlakatimiz aholisi turli qatlamlarining huquq va erkinliklari, manfaatlarini himoya qilishda nodavlat notijorat tashkilotlarining davlat tuzilmalari bilan o‘zaro munosabatlaridagi aniq chegaralarni belgilash va tashkiliy-huquqiy mexanizmlarni takomillashtirish kabi masalalar bo‘yicha huquqiy normalar ko‘zda tutilishi darkor»¹, – deya ta'kidlagan edi.
O‘z-o‘zidan ayonki, hayotimizda tobora ko‘proq ishlatilayotgan «ijtimoy hamkorlik» tushunchasini yanada chuqurroq anglash, uning mazmun-mohiyatidan boxabar bo‘lish ehtiyoji ham kuchayib bormoqda. Shu bois mazkur tushuncha va uning mohiyati xususida to‘xtalib o‘tishni lozim topdik.
Ilmiy-siyosiy adabiyotlarda «ijtimoiy hamkorlik» tushunchasiga turlicha ta'rif berish holatlari uchrab turadi. Ayrim tadqiqotchilar ijtimoiy hamkorlikni ijtimoiy- mehnat ziddiyatlarini bartaraf etish usuli deb bilsa, boshqalari uni murakkab, ko‘p tarmoqli ijtimoiy jarayon deb tushunadi.
Fikrlar xilma-xilligiga qaramasdan, bir narsa aniqki, ijtimoiy hamkorlik avvalo odamlar orasidagi o‘zaro munosabatlar majmuasidir. Ikkinchidan, bu munosabatlarning uch asosiy sub’yekti mavjud: ish beruvchi, ishchi va davlat. Uchinchidan, bunday munosabatlar ob'ektini mehnat sharoiti, daromadlar darajasi, sub’yektlarning ijtimoiy ahvoli, ularning ishlab chiqarilgan mahsulotni taqsimlashdagi o‘rni, roli va huquqlari tashkil etadi. Ijtimoiy hamkorlikning bosh maqsadi deya uning asosiy sub’yektlarining manfaatlarini hisobga olish va muvofiqlashtirishni aytish mumkin.
Ijtimoiy hamkorlikning paydo bo‘lishi va rivojlanishi ob'ektiv zaruriyatdir. Bu zaruriyat asosiy sub’yekt bo‘lgan ish beruvchilar va mehnatkashlar o‘z manfaatlari bir-birlaridan ayro holda, hamkorliksiz amalga oshirolmasligi bilan bog‘liqdir. Zero, ular ishlab chiqarish jarayonida birlashmasa, hamkorlik qilmasa, ish beruvchi

¹ Каримов И.А. Мамлакатимизда демократик ислоҳотларни янада чуқурлаштириш ва фуқаролик жамиятини ривожлантириш концепцияси.-Тошкент:Ўзбекистон,2010.-Б. 34.

foyda ololmaydi, mehnatkash esa kun ko‘rish vositasidan mahrum bo‘ladi. Demak, sub’yektlarni umumiy manfaat birlashtirib turadi.
Tarixda hamkorlik munosabatlari oson kechmagan, ko‘plab xatolar, adashishlar ham sodir bo‘lgan. Ularni tahlil etishga o‘tishdan oldin bir narsani alohida qayd etmoqchimiz: ijtimoiy hamkorlikning bosh maqsadi ijtimoiy kelishuvga, demak, tinchlik-osoyishtalik, barqarorlikka erishishdir.
O‘zbekistonda yuz berayotgan demokratik yangilanishlar inson omiliga yangicha munosabatni shakllantirishni taqozo etmoqda. Shu nuqtai nazardan, Islom Karimov tomonidan «barcha islohotlarimizning bosh yo‘nalishi va samaradorligining pirovard natijasini belgilab beradigan inson omili va mezoni»¹ning ustuvor vazifa sifatida ko‘rsatilishi davr talablariga hamohang bo‘ldi.
Shubhasiz, ijtimoiy hamkorlik prinsiplarini amaliyotga tatbiq etish – murakkab vazifa. Bu jarayon o‘zingizning manfaatlaringizni hamkoringizniki bilan teng hisobga olishni taqozo etadi. Bu oson emas. Bunday hamkorlikka erishish esa zalvorli natijalarga olib keladi: jamiyatning qutblarga bo‘linishi barham topadi, jarayonning barcha ishtirokchilarida faollik oshadi, siyosiy va ijtimoiy barqarorlik kuchayadi, taraqqiyot uchun yetarli sharoit yaratiladi.
Ijtimoiy hamkorlikning tarkibi va mexanizmlari haqida so‘z yuritganda uning jamiyat ijtimoiy hayoti bilan aloqadorligini unutmaslik lozim.
Ijtimoiy hamkorlikning asosiy natijasi jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlikdir. Bu maqsadga o‘z-o‘zidan erishilmaydi.
Birinchidan, hamkorlik sub’yektlarini aniq ajratib olish zarur. Tarixiy nuqtai nazardan dastlabki hamkorlik sub’yektlari ikki tomonni tashkil etardi: ishchi va ish beruvchi (ishlab chiqarish vositasi egalari). Bunday ikki tomonlama hamkorlik keyinchalik «bipartizm» nomini oldi. Shundan so‘ng hamkorlar tarkibi sezilarli darajada o‘zgardi, chunki muzokaralar jarayonida davlat ham ishtirok eta boshladi. Natijada yuzaga kelgan uch tomonlama hamkorlik «uchpartizm» deb nomlandi.

¹ Karimov I.A. Biz tanlagan yo‘l – demokratik taraqqiyot va ma'rifiy dunyo bilan hamkorlik yo‘li. – Toshkent: O‘zbekiston, 2003. – B. 32..

Uch tomonlama kelishuv modeli Xalqaro mehnat tashkiloti (XMT) konvensiyasida 144-raqam bilan belgilab qo‘yilgan. Mazkur konvensiyaga ko‘ra davlatlar ham o‘zaro ijtimoiy hamkorga aylanadilar va ishchilar hamda ish beruvchilar uyushmalari bilan bir qatorda umummilliy hamkorlik-kelishuv shart- nomalarini imzolaydilar.
Nihoyat, ijtimoy hamkorlik sub’yektlari tarkibi yanada murakkablashdi – ko‘p darajali hamkorlik joriy etildi. Bu esa uchpartizm prinsipiga nafaqat ummumilliy darajada, balki tarmoq va korxona darajasida ham amal qilinishi lozimligini bildirardi. Bu shundan dalolat beradiki, deylik, korxona miqyosida shartnoma tuzilganida hamkorlar tarmoq shartnomasi mazmun-talablarini hisobga olishlari joiz, tarmoq shartnomasi qabul qilinayotganida esa ijtimoiy hamkorlik haqidagi umummilliy shartnoma talablariga rioya qilishlari talab etiladi.
Ikkinchidan, hamkorlikning yana bir tarkibiy qismini uning ob'ektlari tashkil etadi. Umuman olganda, ijtimoiy hamkorlik alohida tizim sifatida sub’yektlardan tashqari hamkorlikka erishilgan ob'ektlarning muayyan tarkibini ham qamrab oladi.
Ijtimoiy hamkorlik tizimining bugungi bosqichidagi uchinchi element unga erishishning strategiya va taktikasidir. Bu esa ijtimoiy-iqtisodiy maqsadga eri- shishning uzoq muddatga mo‘ljallangan yo‘nalishini, ya'ni strategiyani ko‘zda tu- tishni hamda unga erishishning taktikasini anglatadi.
Ijtimoiy hamkorlik tizimining to‘rtinchi elementi ularning mexanizmidan iborat. Bu tarkibiy qism shunchalar muhim va o‘ziga xoski, alohida ko‘rib chiqish- ni taqozo etadi.
Nihoyat, zamonaviy ijtimoiy hamkorlik tizimining beshinchi elementi sifatida hamkorlarning madaniyati va axloqini qayd etib o‘tamiz. Bu tushunchalar ortida hamkorlarning bir-biriga hurmat bilan qarashi, halolligi, ishonchi, yuksak mas'uliyati yotadi. Bu sifatlarsiz jamiyatda haqiqiy hamkorlikni amalga oshirib bo‘lmaydi.
Yuqorida sanab o‘tilgan elementlar bir tizimga birlashgan holdagina hamkorlikning bosh maqsadi bo‘lgan ijtimoiy barqarorlik va tinchlikni ta'minlay oladi.
Ko‘rib chiqilayotgan mexanizmning bosh elementi tomonlar o‘rtasidagi muzokara jarayonidir. Bu shu qadar muhimki, qolgan elementlar o‘z mohiyatiga ko‘ra faqat unga xizmat qilib, samaradorligini oshiradi, xolos.
Mexanizmning keyingi elementi hamkorlarning pozitsiyalarini aniqlash va muvofiqlashtirish texnologiyasidir. Bunga misol qilib hamkorlar manfaati va munosabatini aniqlashga xizmat qiladigan «nuqta»larni topish uchun maxsus komissiyalar tuzishni sanab o‘tish mumkin.
Mexanizmning yana bir muhim elementi – hamkorlarning umumiy shartnomaga kiritadigan talab-takliflarini baholash va tahlil qilish maqsadida o‘tkaziladigan ekspertizadir. Nihoyat, bu mexanizmda uning samaradorligini ta'minlab turish uchun arbitraj vazifasini bajaradigan element ham o‘z o‘rnini topishi kerak.¹

Ijtimoiy hamkorlikda uning huquqiy doirasini belgilab beradigan qonunlar va boshqa me'yoriy hujjatlarni ishlab chiqish ham katta ahamiyatga ega.

Albatta, ushbu qonun mamlakatimizda fuqarolik jamiyati institutlari rolini kuchaytirish bo‘yicha o‘tkazilayotgan keng ko‘lamli ishlar samaradorligini oshirishga, katta ijtimoiy ahamiyatga molik dasturlar va qonun hujjatlarini ishlab chiqish hamda amalga oshirish jarayonida aholining keng qatlamlari manfaatlarining har tomonlama hisobga olinishiga xizmat qilishi shubhasizdir.
Davlat organlari, nodavlat notijorat tashkilotlari va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlari ijtimoiy sheriklik sub’yektlaridir.
Ijtimoiy sheriklikning asosiy prinsiplari quyidagilardan iborat: qonunga bo‘ysunish;
teng huquqlilik; ochiqlik va shaffoflik;
¹ Qirg’izboyev M. Fuqarolik jamiyati: siyosiy partiyalar, mafkuralar, madaniyatlar.-Toshkent:Sharq, 1998 –B. 38.
hammaboplik; mustaqillik; xolislik;
o‘zaro hurmat, manfaatlarning inobatga olinishi va mas'uliyat; majburiyatlar qabul qilishning ixtiyoriyligi.
Ijtimoiy sheriklik quyidagi sohalarda amalga oshirilishi mumkin:

• 
  aholini ijtimoiy muhofaza qilish, qo‘llab-quvvatlash va uning ijtimoiy faolligini oshirish;
  
• 
  aholining bandligini ta'minlash, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni, fermerlikni rivojlantirish;
  
• 
  atrof muhitni, aholining sog‘lig‘ini muhofaza qilish va sog‘lom turmush tarzini qaror toptirish;
  
• 
  har tomonlama barkamol va sog‘lom yosh avlodni shakllantirish, yoshlarga bilim berish, ularni ma'naviy-axloqiy jihatdan tarbiyalash va kasbga yo‘naltirish;
  
• 
  onalik va bolalikni, shuningdek xotin-qizlarning huquqlarini himoya qilish, ularning mamlakat ijtimoiy-siyosiy, sotsial-iqtisodiy, madaniy hayotida to‘laqonli ishtirok etishini ta'minlash, sog‘lom oilani shakllantirish;
  
• 
  fan, ta'lim, axborotlashtirish, madaniyat va sportni rivojlantirish;
  
• 
  aholining huquqiy bilimlari, huquqiy ongi va huquqiy madaniyatini yuksaltirish, fuqarolik jamiyati va demokratik huquqiy davlat asoslarini mustahkamlash;
  
• 
  millatlararo, madaniyatlararo totuvlik va fuqarolar totuvligi g‘oyalarini mustahkamlash, ko‘p asrlik, an'anaviy ma'naviy-axloqiy hamda tarixiy-madaniy qadriyatlarni tiklash va saqlash;
  
• 
  iste'molchilarning huquqlarini himoya qilish.
  

Ijtimoiy sheriklik qonun hujjatlariga muvofiq boshqa sohalarda ham amalga oshirilishi mumkin.
Ijtimoiy sheriklikning asosiy shakllari quyidagilardan iborat:

• 
  nodavlat notijorat tashkilotlarining va fuqarolik jamiyati boshqa institutlarining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlarini ishlab chiqish hamda amalga oshirishda ishtirok etishi;
  
• 
  nodavlat notijorat tashkilotlarining va fuqarolik jamiyati boshqa institutlarining normativ-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqish hamda amalga oshirishda ishtirok etishi;
  
• 
  nodavlat notijorat tashkilotlari va fuqarolik jamiyati boshqa institutlari vakillarining davlat organlari huzuridagi ishchi guruhlar, komissiyalar va jamoatchilik-maslahat organlari faoliyatida ishtirok etishi;
  
• 
  ijtimoiy sheriklik sub’yektlari tomonidan birgalikda tadbirlar, maslahatlashuvlar va muzokaralar o‘tkazish;
  
• 
  ijtimoiy sheriklik sub’yektlari tomonidan ijtimoiy sheriklik to‘g‘risida bitimlar va shartnomalar (bundan buyon matnda bitimlar va shartnomalar deb yuritiladi) tuzish, birgalikdagi loyihalar va rejalarni ishlab chiqish hamda amalga oshirish;
  
• 
  ijtimoiy sheriklik sub’yektlari o‘rtasida o‘zaro qo‘llab-quvvatlash, axborot almashish.
  

Nodavlat notijorat tashkilotlari va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlari ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlari va normativ-huquqiy hujjatlar loyihalarini ishlab chiqish bo‘yicha tashabbuslar bilan chiqishda, tegishli takliflar va loyihalarni tayyorlashda ishtirok etishga, shuningdek ularni ko‘rib chiqish uchun vakolatli davlat organlariga kiritishga, ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlari va normativ-huquqiy hujjatlar loyihalarining jamoatchilik ekspertizasini o‘tkazishda, ishlab chiquvchilar bilan kelishuvga ko‘ra, ularning jamoatchilik muhokamasini o‘tkazish tashabbusi bilan chiqishda ishtirok etishga, loyihalar yuzasidan takliflarni ishlab chiqishga, ularni to‘plashni va umumlashtirishni amalga oshirishga, shuningdek ushbu takliflarni ko‘rib chiqish uchun vakolatli davlat organlariga kiritishga, birgalikda tadbirlarni tashkil etish va o‘tkazish, ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlarida belgilangan vazifalarni hal etishga
qaratilgan loyihalarni, shuningdek normativ-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqish va amalga oshirish yuzasidan davlat organlariga takliflar kiritishga, ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlari va normativ-huquqiy hujjatlarning ro‘yobga chiqarilishi ustidan jamoatchilik nazoratini amalga oshirishga, uning yakunlari bo‘yicha takliflar tayyorlash hamda ularni vakolatli davlat organlariga kiritishga haqlidir.
Davlat organlari nodavlat notijorat tashkilotlarining va fuqarolik jamiyati boshqa institutlarining tashabbuslari hamda takliflarini ko‘rib chiqishi shart.
Nodavlat notijorat tashkilotlari va fuqarolik jamiyati boshqa institutlarining vakillari ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlarini, normativ-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqish, ularning amalga oshirilishini muvofiqlashtirish va ta'minlash, boshqa sotsial va ijtimoiy ahamiyatga molik masalalarni hal etish maqsadida tashkil etiladigan davlat organlari huzuridagi ishchi guruhlar, komissiyalar hamda jamoatchilik-maslahat organlari faoliyatida belgilangan tartibda ishtirok etishga haqlidir.
Nodavlat notijorat tashkilotlari va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlari ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlari va normativ-huquqiy hujjatlar loyihalarini, shuningdek ushbu loyihalarga doir takliflarni tayyorlashga, ularni davlat organlari huzuridagi ishchi guruhlar, komissiyalar va jamoatchilik-maslahat organlarining majlislarida ko‘rib chiqish uchun kiritishga, davlat organlari huzuridagi ishchi guruhlar, komissiyalar va jamoatchilik-maslahat organlariga ularning vakolatiga kiritilgan masalalarni ko‘rib chiqish, mazkur masalalarni hal etishga qaratilgan chora-tadbirlarni ishlab chiqish va amalga oshirish to‘g‘risidagi takliflar bilan murojaat etishga, oldindan kelishuvga ko‘ra davlat organlari huzuridagi ishchi guruhlar, komissiyalar va jamoatchilik-maslahat organlarining majlislarida ularning vakolatiga kiritilgan masalalar yuzasidan o‘z vakili orqali so‘zga chiqishga haqli xisoblanadi.
Ijtimoiy sheriklik sub’yektlari konferensiyalar, davra suhbatlari, seminarlar, jamoatchilik muhokamalari, hasharlar, festivallar, sotsiologik so‘rovlar shaklida va boshqa shakllarda birgalikda tadbirlar, bitimlar va shartnomalar tuzishga, birgalikdagi loyihalar hamda rejalarni ishlab chiqish va amalga oshirishga,
birgalikda tadbirlar tashkil etishga qaratilgan maslahatlashuvlar va muzokaralar o‘tkazishi mumkin.
Maslahatlashuvlar va muzokaralar birgalikdagi uchrashuvlar va jamoatchilik muhokamalarini tashkil etish, nodavlat notijorat tashkilotlari va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlari vakillarining fikrlarini so‘rash, ular ishtirokida davlat organlari huzurida ishchi guruhlar, komissiyalar va jamoatchilik-maslahat organlari tuzish yo‘li bilan o‘tkaziladi.
Ijtimoiy sheriklik sub’yektlari bitimlar va shartnomalar tuzishi, shuningdek birgalikdagi loyihalar va rejalarni ishlab chiqishi hamda amalga oshirishi mumkin.
Bitimlar taraflarning o‘z zimmalariga olgan o‘zaro majburiyatlaridan iborat bo‘lib, ular doirasida taraflar birgalikdagi faoliyatning maqsadlari va vazifalarini, yo‘nalishlarini aniqlaydi, ijtimoiy sheriklikni amalga oshirish shakllarini ko‘rsatadi.
Shartnomalar ishlar bajarishni yoki xizmatlar ko‘rsatishni, shuningdek ijtimoiy sheriklik sub’yekti tomonidan moddiy, shu jumladan moliyaviy qo‘llab- quvvatlashda ijtimoiy ahamiyatga molik loyihalarni amalga oshirishni nazarda tutishi mumkin.
Birgalikdagi loyihalar va rejalar, bitimlar hamda shartnomalarni, ijtimoiy- iqtisodiy rivojlantirish dasturlarini amalga oshirishga, gumanitar masalalarni hal etishga, aholi turli qatlamlarining huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini himoya qilishga qaratilgan chora-tadbirlar majmuini belgilaydi.
Ijtimoiy sheriklik sub’yektlari o‘z vakolatlari doirasida o‘quv-uslubiy, axborot, maslahat va tashkiliy jihatdan o‘zaro qo‘llab-quvvatlaydi.
Ijtimoiy sheriklik sub’yektlari o‘z tasarrufida bo‘lgan va hamkorlik predmetiga taalluqli axborotni yozma so‘rovlar asosida bir-biriga taqdim etadi.
Yozma so‘rovga javob, agar qonun hujjatlarida boshqacha qoida belgilanmagan bo‘lsa, imkoni boricha qisqa muddatda, lekin so‘rov olingan sanadan e'tiboran o‘n besh kundan kechiktirmay berilishi kerak.
Ijtimoiy sheriklik sub’yektlari davlat sirlarini yoki qonun bilan qo‘riqlanadigan boshqa sirni o‘z ichiga olgan axborotni taqdim etishi mumkin emas.
Jamiyatni demokratlashtirish va mamlakatni modernizatsiya qilish bugungi kun zamon talablari va munozaralaridan biri bo`lib qolmoqda. Zero, mamlakatni tubdan isloh qilish va yangilash jarayoni eng avvalo, millat ongi va tafakkurini, intellektual bilim doirasini shakllantirish bilan bir qatorda jamiyatning barcha sohalarini jumladan, xalq xo’jaligining barcha tarmoqlarini, mamlakat iqtisodiyotini va iqtisodiy, ijtimoiy hamda huquqiy asoslarga asoslangan bozor iqtisodiyoti munosabatlarini takomillashtirish va yuksaltirishni kuzda tutadi. Ushbu jarayon mamlakatimiz taraqqiyotining yanada yuksalishiga va xalq hayotining tobora faravonlashuviga olib keladi. Biz erishgan ulkan marralarning eng muhimi eski tizimdan butunlay voz echib, mamlakatimizni isloh etish va demokratlashtirish yo`lidan dadil borayotganimiz va bu jarayonning hech qachon ortga qaytmaydigan qat`iy va izchil tus olganligidir¹.
Ijtimoiy sheriklikni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash turlari quyidagilardan iborat:

• 
  nodavlat notijorat tashkilotlarini va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlarini mulkiy, axborot, maslahat, tashkiliy va o‘quv-uslubiy jihatdan qo‘llab-quvvatlash;
  
• 
  nodavlat notijorat tashkilotlariga va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlariga moddiy yordam ko‘rsatayotgan yuridik va jismoniy shaxslarga soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlarni to‘lash bo‘yicha qonun hujjatlariga muvofiq imtiyozlar berish;
  
• 
  nodavlat notijorat tashkilotlariga va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlariga davlat subsidiyalari, grantlari va ijtimoiy buyurtmalari berish, ijtimoiy ahamiyatga molik loyihalarni moliyalashtirish.
  

¹ Karimov I.A.Mamlakatimizni modernizatsiya qilish yo`lini izchil davom ettirish- taraqqiyotimizning muhim omilidir.// Ishonch. 2010-yil 8-dekabr.

Ijtimoiy sheriklik sohasida nodavlat notijorat tashkilotlariga va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlariga qonun hujjatlarida belgilangan tartibda shartnoma asosida davlat mulki tekin yoki imtiyozli shartlarda vaqtincha foydalanishga berilishi mumkin.
Nodavlat notijorat tashkilotlariga va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlariga vaqtincha foydalanishga berilgan davlat mulkidan maqsadli foydalanilishi kerak.
Ijtimoiy sheriklik sohasida nodavlat notijorat tashkilotlarini va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlarini axborot, maslahat, tashkiliy va o‘quv-uslubiy jihatdan qo‘llab-quvvatlash quyidagi yo‘llar orqali amalga oshiriladi:

• 
  ijtimoiy sheriklik sohasidagi axborotdan erkin foydalanish uchun shart- sharoitlar yaratish;
  
• 
  nodavlat notijorat tashkilotlarining va fuqarolik jamiyati boshqa institutlarining ijtimoiy sheriklikni amalga oshirishdagi ishtiroki masalalariga doir uslubiy materiallarni ishlab chiqish hamda nashr etish;
  
• 
  ijtimoiy sheriklikni rivojlantirishning dolzarb masalalari bo‘yicha o‘quv kurslarini tashkil etish hamda bilim beruvchi tadbirlar, uslubiy maslahatlar, ilmiy-amaliy seminarlar va konferensiyalar o‘tkazish;
  
• 
  ijtimoiy sheriklik sohasidagi tadbirlarni tashkil etishda ko‘maklashish. Xulosa qilib aytganda, ijtimoiy hamkorlik murakkab ijtimoiy harayon bo‘lib,
  

u o‘zaro faoliyat ishtirokchilarining ikki tomonlama manfaatlarini ifodalashi zarur. Ijtimoiy hamkorlikning kamponent o‘z navbatida ana shu oliy maqsadni ifodalaydi va ijtimoiy-madaniy faoliyat jarayonida namoyon bo‘ladi. Ulardan samarali foydalanish esa ijtimoiy hamkorlik sub’yektlarinig kasbiy mahoratiga bog‘liq bo‘ladi.

2.