«Научный импульс» апреля, 02 1365 zamonaviy dars va unga qo‘yiladigan pedagogik, metodik talablar axmedova Maloxat Ergashevna
Yüklə 0,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
часть 3 « Научный импульс » апреля , 202 3 1366 Har qanday jamiyatda OTMda dars mashg’uloti jamiyat tomonidan taʼlim oldiga qoʻyilgan vazifalarni bajarish uchun xizmat qiladi. Dars mashg’ulotida vazifalari taʼlim jarayonining qonuniyatlari va muayyan jamiyatning komil shaxs borasidagi tushunchalari bilan qatʼiylashadi. Yangilanayotgan pedagogik tafakkur talablariga koʻra zamonaviy dars, dars mashg’ulotida OTMning mulkiy mansubligidan qatʼiy nazar quyidagi xususiyatlarga ega boʻlishi lozim: taʼlimning tarbiyaviy maqsadlarga boʻysundirilganligi, talabani komil shaxs sifatida shakllantirishga yoʻnaltirilganligi, ilmiyligi va izchilligi, tarbiyalanuvchining faolligi va mustaqilligini taʼminlashga qaratilganligi, insonparvarlik yoʻnalishiga egaligi, tizimliligi, bilimlarni ongli ravishda oʻzlashtirishga qaratilganligi, amaliy ahamiyatga egaligi va h.k. Zamonaviy taʼlim tajribasida bir dars mashg’uloti uchun belgilangan standart vaqt mavjud dars mashg’ulotidir. OTMda bu vaqt taʼlim muassasalarining, taʼlimning bosqichlari va talabalar imkoniyatidan kelib chiqib, 60, 70, va 80 daqiqani tashkil etadi. Taʼlim tizimida dars mashg’ulotida va uy vazifasi munosabatlari oʻta muhim sanaladi. Zamonaviy taʼlim tizimining turli bosqichlarida talabalarga uy vazifasi berilishi yoki berilmasligi, uning miqdori singari jihatlar oʻquv muassasalarining nizomlarida aks ettiriladi. Uzoq vaqt davomida har bir dars yangi mavzuning bayoni, uni talaba xotirasida mustahkamlash, bilimlarni amaliyotda qoʻllash kabi qismlardan iborat boʻlishi shart deb hisoblab kelingan. Oʻquv jarayoni mantiqan bunday qatʼiy tarkibni talab etmaydi. Dars mashg’ulotida tajriba orqali talaba amaliyotda maqsadlariga erishishadi. Oʻquv jarayonida dars mashg’ulotini tashkil etishning oldindan belgilab qoʻyilmagan va hamma uchun majburiy boʻlmagan har xil yoʻllarini qoʻllash maqsadga muvofiqdir. Olingan bilimlarni amaliyotda qoʻllash hamisha mavzuni mustahkamlashning manbai boʻlib kelgan va bu masalani dars mashg’uloti tarkibida alohida koʻrsatishning hojati ham yoʻq. Bir necha dars mashg’ulotida yangi mavzuning bayoniga bagʻishlash, ayrimlarini labaratoriya topshiriqlarini bajarishga ajratish ham mumkin. Muhimi, oʻtilayotgan mavzu talabalar tomonidan oʻzlashtirilib, ularda koʻnikma paydo boʻlishi va bu koʻnikmalarni amaliyotda qoʻllab malakaga aylantira bilishlaridir. Dars mashg’uloti tarkibi masalasi darsni tasniflash, yaʼni tipologiya bilan bogʻliq. Pedagogik adabiyotlarda dars mashg’uloti mazmunga, didaktik maqsadga, oʻtish yoʻllariga, taʼlim jarayonining xususiyatlari va uning qismlariga koʻra tasnif qilingan. Odatda, dars kirish, yangi bilim berish, mustahkamlash, koʻnikma va malakalarni shakllantirish, bilimlarni amaliyotda qoʻllash, nazorat qilish va aralash kabi turlarga boʻlinadi. Taʼlim tajribasida bir dars jarayonida bir yoki bir necha dars turlari umumlashtirilgan holda ish olib boriladigan aralash dars koʻp uchraydi. Dars mashg’ulotida oʻquv jarayonining yolgʻiz shakli emas. Turli guruhlarda fakultativ mashgʻulotlar, seminar, oʻquv konferensiyalari, bahslar, muammoli darslar, amaliy ishlar, ustaxonada ishlash kabi dars mashg’ulotlari mavjud. Talabalarning bilish jarayonlarida ushbu o‘yinlarning ahamiyati kattadir. Mutaxassislar shaxsning rivojlanishi moddiy olam bilan bog'liq bo‘lib inson turmush tarzi uning ongini |