7
Bu fan tarixi shuni aniq isbotlamoqdaki, ko‘pgina
iqtisodiy
g‘oyalar obyektiv xo‘jalik amaliyoti bilan chambarchas bog‘liq.
Ko‘pgina olimlar avvallari (hozir ham uchrab turadi) o‘z qarashlarini
mutloq universal bekami-ko‘st deb ko‘rsatishga uringanlar. Albatta,
«abadiy» qonuniyatlar ham mavjud bo‘lib,
ularni istalgan tizimda
kuzatish mumkin, ammo ko‘p hollarda olimlar bugungi haqiqatning
tarixiyligini ilg‘ab olishga har doim qodir emas.
Quyida (1-rasm) biz shu davrgacha yuzaga kelgan iqtisodiyotning
turli yo‘nalishlari va maktablari bilan tanishamiz.
Iqtisodiy ta’limotlar tarixida bir muhim masala ustida to‘xtab
o‘tish kerakki, avval yuzaga kelgan iqtisodiy g‘oyalarga
shu kungi
o‘lchovlar bilan baho beriladi va odatda ilgarigi g‘oyadagi «xato» va
«kamchilik»lar
aniqlanib,
yangi
g‘oyaning undan afzalligi
«isbotlanadi».
Bunda
dialektik
mantiq
bor
albatta,
lekin
yuqorida
ta’kidlanganidek, avvalgi g‘oyalar tufayli odatda yangi g‘oyalar
yuzaga
keladi, shuning uchun bu g‘oya «yaxshi», unisi «yomon» kabi baholash
adolatdan bo‘lmaydi. A.Smitning mashhur asarida o‘zidan avvalgi
davrda
yuzaga kelgan antik dunyo, merkantilizm,
fiziokratizm
ta’limotlarini tahlil qilgan, Yevropaning
iqtisodiy tarixi sinchiklab
o‘rganilgan va yangi g‘oya vujudga keltirgan.
Dostları ilə paylaş: