Navoiy innovatsiyalar instituti «tasdiqlayman»

Tayanch so‘z va iboralar: 
iqtisodiy fikr, g‘oya, qarash, ta’limot, 
iqtisodiy tafakkur, iqtisodiy fanlar, iqtisodiy ta’limotlar tarixi, 
iqtisodiyot nazariyasi 
NAZORAT SAVOLLARI 
1.
«Iqtisodiy ta’limotlar tarixi» fanining o‘rni nimadan iborat? 
2.
Iqtisodiyot nazariyasi va iqtisodiy ta’limotlar tarixining tarixiy 
asoschilari kimlar? 
3.
Bu fanni o‘rganish uslubi qanday? 
4.
Iqtisodiy ta’limotlar tarixi fanini o‘rganishda qanday usullardan 
foydalanish mumkin? 
5.
Ushbu fanning ilmiy davrlash uslublari nimadan iborat? 
6.
Bu fanni o‘rganishning asosiy vazifasi va ahamiyatini izohlab 
bering. 
7.
Fanning asosiy manbalarini ta’riflab bering. 
8.
Mazkur fanning predmeti nima? 
9.
Iqtisodiy ta’limotlar tarixi fanini o‘rganishdan maqsad nima? 
10.
Hozirgi iqtisodiy fanlar qatorida iqtisodiy ta’limotlar tarixi 
qanday o‘rinni egallaydi? 

---

22 
2-
 
MAVZU. QADIMGI DUNYO IQTISODIY G‘OYALARI
(1 SOAT) 
2.1.
 
ILK IQTISODIY FIKRLAR. QADIMGI BOBIL 
DAVLATINING G‘OYALARI 
 
Ilk iqtisodiy qarashlar respublikamiz
26
iqtisodchi olimlar 
tomonidan “Iqtisodiy ta’limotlar tarixi” fanidan o‘quv qo‘llanma, 
darslik va ma‘ruzalar matnlarida batafsil yoritilgan. Kishilik 
jamiyatining dastlabki davrlaridan boshlab, xo‘jalik yuritish to‘g‘risida 
u yoki bu ko‘rinishdagi iqtisodiy fikrlar amal qilib kelgan. Lekin o‘sha 
paytdagi iqtisodiy fikrlar to‘g‘risidagi ma’lumotlar bizning 
davrimizga yetib kelmagan. Chunki ularni avlodlardan- avlodlarga, 
asrlardan-asrlarga olib o‘tuvchi vosita – yozuv bo‘lmagan. Demak, 
iqtisodiy fikrlarning paydo bo‘lishi va shakllanishi yozuv bilan 
bevosita bog‘liq. Yozuv qachon paydo bo‘lgan? Yozuv bundan olti 
ming yil avval, miloddan to‘rt ming yil oldin o‘sha davrning 
madaniyat o‘chog‘i hisoblangan Mesopotamiyada ijod qilindi. 
Qadimgi grek tarixchilari hozirgi Iroqdagi Dajla va Frot daryolarning 
oralig‘idagi joylarni 
«Mesopotamiya» 
deb atagan. Bu grekcha so‘z bo‘lib, «ikki daryo 
oralig‘i» ma’nosini bildiradi. Dajla va Frot daryolari hozirgi Turkiya 
chegarasidan boshlanib, Sharq tomon oqib Fors ko‘rfaziga quyiladi. 
Bu ikki daryo atrofidagi joylarning tuprog‘i unumdor, suvi ko‘p 
bo‘lib, qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishiga juda qo‘l kelardi. Ayni 
zamonda ikki daryo vodiysining janubiy qismidagi asosiy mahalliy 
xalq Shumerlar bo‘lib, eng dastlabki yozuvni o‘shalar yaratgan. 
Dastlabki yozuv ijod qilingandan keyin, Misr va Qadimgi Sharqdagi 
xalqlar tarix tiliga kira boshladi. Demak, Qadimgi Dunyo – quldorlik 
davridan boshlab dastlabki iqtisodiy fikrlar shakllana boshladi. 
26
Egamov E., Allaberganov Z. Iqtisodiy ta’limotlar tarixi. Ma’ruzalar matni. –T.: “IQTISOD- 
MOLIYA”, 2010; Asatullayev X., Djumonov D., Allaberganov Z., Xusanov D., Mamadiyorov O. 
Iqtisodiy ta’limotlar tarixi (ma’ruzalar matni). –Toshkent 2014; Djumanov D., Husanov D., Allaberganov 
Z. Iqtisodiy ta’limotlar tarixi (ma’ruzalar matni). –Toshkent, 2015. 

---

23