Navoiy innovatsiyalar instituti «tasdiqlayman»

Sinflar va daromadlar. 
A.Smit qarashlarida jamiyat uch sinfga 
ajratib ko‘rsatiladi: 
yer egalari, tadbirkorlar, yollanma ishchilar
: 
–
yer egalari qo‘lida asosiy ishlab chiqarish vositasi yer bo‘ladi. 
Ular ijaraga bergan yeri uchun ijara to‘lovlari sifatida ushbu yerdan 
olingan daromadning bir qismini renta ko‘rinishida oladi; 
–
tadbirkorlar ishlab chiqarish vositalarining ikkinchi bir turiga 
(imorat-inshootlar, asbob-uskunalar, fermalar, xomashyo zaxiralariga) 
egalik qiladi, ishchilarni yollaydi va daromad ko‘rinishida foyda oladi; 
–
yollanma ishchilar – eng ko‘p, kambag‘al sinf hisoblanadi, ular 
mulk egasi emas va ular mehnatini sotib, daromad ko‘rinishida ish haqi 
oladi. 
A.Smit bo‘yicha jamiyat uch sinfdan tashqari har xil guruh va 
qatlamlarni ham o‘z ichiga oladi. Asosiy sinflar daromadlari birlamchi 
hisoblanishi bilan ajralib turadi. Boshqa guruhlarning daromadlari esa 
– ikkilamchi, ya’ni qayta taqsimlash natijasida shakllanadi. 
A.Smit daromadning har uchala asosiy shaklini alohida ko‘rib 
chiqdi
130
. 
Ish haqi nazariyasi. 
Ishchining daromad sifatidagi ish haqi, 
A.Smit bo‘yicha, mamlakatning milliy boyligi darajasiga bevosita 
129
History of economic thought. Harry Landreth, David C. Colander 110-113 b. 
130
Д.Джумонов, З.Аллаберганов. Иқтисодий таълимотлар тарихи. –Т.: “IQTISOD-MOLIYA”, 
2017. 119 –121-б. 

---

188 
David Rikardo (1772–1823) 
bog‘liq. A.Smitning ish haqi nazariyasining e’tiborga molik joyi 
shundan iboratki, u U.Petti, fiziokratlar va keyingi D.Rikardodan farqli 
ravishda mehnatga haq to‘lash miqdori yashash minimumi darajasi- 
gacha pasayadi deb atalmish qonuniyatni inkor etgan. Buning ustiga, 
A.Smit mehnatga bo‘lgan qiziqishni kuchaytirish maqsadida ish haqini 
oshirish tarafdori bo‘lgan. Uningcha, past ish haqidan ko‘ra, yuqori ish 
haqi amal qilib turgan paytda faol faoliyat yurituvchi ishchilarni doimo 
topish, ishga jalb etish mumkin bo‘ladi.