Navoiy innovatsiyalar instituti «tasdiqlayman»
Makroiqtisodiyotdagi sabab va natijalar bog‘liqligiga oid
Yüklə 4,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Makroiqtisodiyotdagi sabab va natijalar bog‘liqligiga oid
tadqiqotlar. 2012-yildagi Iqtisodiyot bo‘yicha Nobel mukofotiga Elvin Rot va Lloyd Shepli sazovor bo‘ldilar. Ularning ikkalasi tibbiyot xodimlari va donorlarni tanlash bo‘yicha Amerika milliy tizimining islohotchilari hisoblanadi. Alohida amaliyot bilan shug‘ullanuvchi va oilaviy shifokorlarni ishga joylashtirish misolida iqtisodchilar asosiy iqtisodiy muammoni, ya’ni turli subyektlar o‘rtasida aloqalar o‘rnatish masalasini tadqiq qilganligini yuksak bahoga loyiq, deb topildi. Alfred Nobel xotirasiga bag‘ishlangan Shvetsiya banki mukofoti ikkita amerikalik iqtisodchiga – Elvin Rot va Lloyd Shepliga «barqaror ishga joylashtirish nazariyasi va bozor iqtisodiyotida rejalashtirilish amaliyoti uchun» berildi. Elvin Rot Garvard biznes-maktabida, Lloyd Shepli esa Kaliforniya universitetida ishlaydi. 386 L.S.Shepli (1923-2016) “O‘yinlar nazariyasi” Rot va Shepli umumiy ilmiy qiziqishlarining asosini tashkil etadi. Shepli tadqiqotlari, resurslarni taqsimlashning turli usullarini o‘rganishga qaratilgan. Shepli nomi bilan Geyl–Shepli (shu jumladan, maryaj qurish) algoritmi bog‘liq. Jumladan, u oilaviy munosabatlarda va mehnat bozorida barqaror aloqalar paydo bo‘lishini ilgari surgan. 1962--yilda Geyl va Shepli metodologiyasi asosida Amerika Qo‘shma Shtatlarida tibbiyot xodimlarini tanlash tizimi qayta ko‘rib chiqilib, yangidan tuzildi. U ish beruvchi hamda xodim talablarini maksimal tarzda uyg‘unlashtirishni nazarda tutgan. O‘z navbatida, Rot mazkur tizim faqat oilaviy bo‘lmagan shifokorlar uchun amal qilishini 1984- yilda isbotlab berdi. 1999-yilda esa, u ushbu tizim metodologiyasini oilasi bo‘lgan shifokorlar uchun taklif qildi. Nobel mukofoti bo‘yicha qo‘mita ta’kidlaganidek, Rot va Shepli ilmiy tadqiqotlari turli iqtisodiy subyektlar o‘rtasida aloqalar o‘rnatish kabi muhim muammolarga taalluqlidir. Maktab va o‘quvchilar bir-birini tanlashi, bemorlar muhtoj bo‘lgan va transplantatsiya qilinadigan inson organizmi qismlari bo‘yicha donorlarni izlash kabi misollarda o‘z aksini topishi mumkin. Nobel mukofoti bo‘yicha tashkiliy qo‘mita hisoblaganidek, Rotning xizmati aynan “Geyl–Shepli algoritmi” bo‘yicha amal qiladigan tizimlarni modernizatsiya qilish va ularni hayotga tatbiq etishdan iboratdir. Resurslarni taqsimlash nazariyasiga ko‘ra, ayrim aloqalar iqtisodiy omil vazifasi bilan belgilanadi. Masalan, pul xodimlarni ish haqi baland bo‘lgan ish joylariga chorlaydi. Ammo bunday yondashuv gohida ishlamay qolishi mumkin, ana shuning uchun ham resurslarni to‘g‘ri taqsimlash va ularning boshqarishiga bog‘liq bo‘ladi. Bunda shuningdek donorlarning organlarini transplantatsiya qilish jarayoni ham kiradi. Rot Tayfun Sonmez va Utku Unver bilan birga, Angliyada jigarni transplantatsiya qilish bo‘yicha dastur mualliflaridan biri bo‘ldi. Ushbu tizim donorlar va retsipientlarning maqbul ikkilikni tanlashga qaratilgan. Xulosa o‘rnida ta’kidlash lozimki, ko‘pchilik ekspertlarning fikriga qaraganda, joriy yilda iqtisodiyot bo‘yicha Alfred Nobel xotirasi 387 P.Krugman (1953) mukofotiga sazovor bo‘lgan ikkala Amerikalik olim Rot va Shepli fan olamida tadqiqotlari amaliyotga qaratilganligi bilan mashhur bo‘lgan. Yüklə 4,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|