Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər Tofiq Köçərli

Tofiq Köçərli                                    - 96 - 
 
Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər 
 
…    Ağladıq,  sızladıq,  yazdıq,  bağırdıq.  …bu  səslərimiz  başımızda  parlayan 
güllə  səsindən  eşidilmədi.  Xəlifəyə  də  fəryadlarımızı  eşitdirəmməsək  artıq  kimə 
gedək? Hansı yabançıya sarılalım? 
 1919-cu    ilin  avqust  ayında  Ermənistan  qoşunları  Böyük  Vedi    kəndinə 
hücum  edir.  Bu,  həmin  kəndə  üçüncü  hücum  idi.  Lakin  bu    dəfə  də  ermənilər 
məğlub oldular. Düşmən 43 əsgər itirdi.  
Bu məğlubiyyətdən sonra general Droya tapşırıldı ki, böyük Vedini fəth etsin. 
Nizami    qoşunlarla  hücuma  keçən  Dro  bəyan  etdi  ki,  «Vedidə  daşı  daş  üstündə 
qoymayacaqdır». 
Erməni  quldurlarının  qənimi  xalq    qəhrəmanı  Abbasqulu  Şadlinski  böyük 
Vedini  alınmaz  qalaya  çevirmişdi.    Vedililər  Şadlinskinin  komandanlığı  altında 
müstəsna  igidlik  göstərərək  düşməni    darmadağın  etdilər.  Düşmən  tərəfi  döyuş 
meydanında 1000 meyit qoyaraq geri çəkilməli oldu.  
Ermənilər  pərən-pərən  düşmüş  qüvvələrini  toplayaraq  və  Đrəvandan  yeni 
qüvvələr  alaraq  Böyük  Vediyə  yeni  hücum  təşkil  etdilər.    Sasun  polku  şərqdən 
(Milli Dərəsi tərəfdən), Van polku şimaldan (Ağdamlar kəndi tərəfdən), 1 və 2-ci 
polkların hissələri cənub-qərbdən Böyük Vedi üzərinə yeridildi.  
Bu  dəfə də düşmənin niyyəti baş tutmadı. Düşmən böyük  itki verdi və geri  
çəkilməyə məcbur oldu.  
Naxçıvanlılar, vedibasarlılar bütün məhrumiyyətlərə, çətinliklərə sinə gərdilər.  
Azərbaycan hökuməti Ermənistan hökumətinə və müttəfiqlərin Zaqafqaziyada 
Ali Komissarı Naskelə qəti etiraz bildirdi. Eyni zamanda Paris süılh konfransında 
Azərbaycan  Cümhuriyyəti  nümayəndə  heyətinin  başçısı  Ə.M.  Topçubaşov  sülh 
konfransının  sədrinə  və  konfransda  təmsil  olunmuş  bütün  nümayəndə  heyətlərinə 
nota  göndərərək  Naxçıvan,    Şərur-Dələyəz,  Sürməli  qəzalarının  Azərbaycanın 
tərkib hissəsi olmasını və Azərbaycan hökumətinin idarəsi altında olmasını, habelə 
Ermənistan hökumətinin «indiyə qədər idarəçilik cəhətdən həmin rayonlara heç bir 
aidiyyəti olmamasını» nəzərə çatdırdı.  

---