Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər Tofiq Köçərli

Tofiq Köçərli                                    - 66 - 
 
Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər 
 
toplanmışdır.  Həmin  nəşrin  «Persidskie  kupçie  Matenadarana.  Vıpusk  pervıy 
(XIV-XVI  vv.)»  adlı  cildində  27  sənəd-kupçi  fars,  rus  və  erməni  dillərində  çap 
edilmişdir.  Bu  sənədlər  Çuxursəddə  torpaqların  məhz  azərbaycanlılara  məxsus 
olması,  ermənilərin  həmin  torpaqları  satınalma  yolu  ilə  ələ  keçirmələri  haqqında 
aydın təsəvvür verən sənədlərdir. Həm də bizə və gələcək nəsillərmizə xəbərdarlıq 
sənədləridir:  nəyi  satsan,  doğma  torpaqları  yada  satmaq,  yadlara  bağışlamaq 
olmaz! 
Başqa  bir  baxımdan  da  1305-1592-ci  illərə  aid  bu  27  sənəd  əhəmiyyətlidir: 
sənədlərin heç birində «Ermənistan ölkəsi» anlayışı yoxdur, ölkə adı çəkilən bütün 
hallarda yalnız «Azərbaycan ölkəsi» var. 
Həmin  sənədlərdə  bütün  hallarda  Naxçıvan,  eləcə  də  Çuxursəd  «Azərbaycan 
ölkəsi»nin bölgələri kimi vurğulanmışdır:  
-  1400-cü  il  kupçisində  Kapanat  və  Sisacanın  (Görünür:  Qafan    və  Sisyan) 
«Azərbaycan ölkəsinin Naxçıvan tüməni» tərkibində olmaları qeyd edilmişdir. 
-  1430-cu  il  kupçisi  azərbaycanlıların  Üçkilsə  kəndini  Yepiskop  Qriqora 
satmaları haqqında sənəddir. Orada  yazılmışdır ki, Üçkilsə «Azərbaycan ölkəsinə 
tabe olan Çuxursəd vilayətinin» kəndidir; 
- 1450-ci il kupçisi Urud kəndi, 1508-ci il kupçisi Kapanat mahalının 6 kəndi 
haqqındadır.  Hər    iki  sənəddə  kəndlərin  hər  birinin  «Azərbaycan  ölkəsinin 
Naxçıvan tüməni» tərkibində olması ayrıca qeyd edilmişdir; 
- Meqri kəndinin «Azərbaycan ölkəsi» tərkibində olması 1576-cı il kupçisində 
qeyd edilmişdir; 
Və s.  
1573/74-cü ilə aid kupçidə Qarabağ haqqında da bir məlumat var. O belədir: 
«Azərbaycan ölkəsinin Aran Qarabağı…» 
Bir    də  təkrar  edək:  ermənilərin  özlərinin  çap  etdikləri  bu  sənədlərdə 
Ermənistanın adı əsla yoxdur, yalnız və yalnız Azərbaycan var.  
Naxçıvanı  «erməni  Naxçıvanı»  adlandıranlar,  Naxçıvanı  «erməni  dövlətinin 
ayrılmaz  tərkib  hissəsi»  sayanlar!  Oxuyun  Yerevanda  vaxtilə  çap  etdiyiniz  bu 

---