―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik

9.11.-jadval 
Katalizatorning indeksi 
Zarrachaning 
shakli 
Zarrachaning 
o‗lchami, mm 
Faol komponentlar 
HR 306 
HR 145 
HR 346 
Ekstrudatlar 
Sferik 
Ekstrudatlar 
1,2 
2-4 
1,2 
Co - Mo 
Ni - Mo 
Ni - Mo 
Og‗ir gazoyllarni gidrotozalashda bir sikldagi unumdorlik 24 m
3 
xomashyoga 1 kg katalizator sarflanadi [20]. Iqtisodiy jihatdan asoslanadigan 
sikllarni optimal soni xomashyoning tavsiflariga, katalizatorni regeneratsiya 
qilish metodiga, uning samaradorligini tushish tezligiga va boshqalarga bog‗liq 
bo‗ladi. Reaktorda joylashgan qatlamda kanallarni shakllanishi katalizatorni 
xizmat muddatini kamaytiradi. 
Jarayonda hosil bo‗lgan kerosin fraksiyasi bilan birgalikda tozalangan 
gazoylni chiqishi xomashyoga nisbatan 94-96% (massasiga nisbatan) tashkil 
qiladi. Bunda yengil uglevodorodlarni chiqishi (C
1
-C
4
) 0,8% (massasiga 
nisbatan), benzin fraksiyasini chiqishi -1,5 % dan (massasiga nisbatan) 

---

384 
oshmaydi. Vodorod sul‘fidni va amiakni umumiy chiqishi birlamchi gazoylni 
sifatiga va uni chuqur tozalanishiga bog‗liq. Oltingugurtni to‗liq chiqarib 
yuborishga erishish 97% (massasiga nisbatan), ko‗p hollarda 80-90% (massasiga 
nisbatan) gacha chegaralanadi. Azotning tarkibi kichik darajada kamayadi. 
Xomashyoning tarkibida oltingugurt miqdorini ko‗payishi va uni tozalashni 
chuqurlashtirishi gazlarni va benzinlarni hosil bo‗lishini oshiradi, tozalangan 
suyuqlik mahsulotini kamaytiradi. Gidrotozalash jarayonida kerosin fraksiyasi 
hosil bo‗lganda ko‗pincha uning tarkibidan gazoyl‘ chiqib ketmaydi, lekin 
maqsadli mahsulotning qaynash haroratini boshlanishi pasayadi. Agarda 
mahsulot katalitik kreking qurilmasini xomashyosi hisoblanganda unga benzin 
birikmaydi, bunda eng oxirgisi past oktan soniga ega bo‗ladi.