―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik
–rasm. Aromatik uglevodorodlar ishlab chiqarish bo‗yicha zamonaviy kompleks
Yüklə 15,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 10.3 – rasm. Turli uglevodorodlar aralashmasini ajratishda Solventning ta‘siri.
|
10.2 –rasm. Aromatik uglevodorodlar ishlab chiqarish bo‗yicha zamonaviy kompleks
(―GTC Technology Inc.‖ firmasi taklifi bo‗yicha) Solvent bilan muvozanat holatida suyuq fazada doimo boshqa usullar bilan, asosan – ekstraksiyali bug‗latish va suvli yuvish usullari bilan tozalanishi kerak bo‗lgan oz miqdorda chiqindilar bo‗ladi. J-J ekstraksiya usulida to‗rtta asosiy texnologik blok qo‗llaniladi. Jarayonni boshqarish yetarlicha qiyin va bundan tashqari Solvent yengilroq uglevodorodlar bilan ifloslangan bo‗ladi. Sul‘folan jarayoni bo‗yicha ishlovchi qurilma turi konfiguratsiyasi 10.5 rasmda ko‗rsatilgan. 411 10.3 – rasm. Turli uglevodorodlar aralashmasini ajratishda Solventning ta‘siri. Loyihada aramatiklar bilan birga chiqadigan yengil qo‗shimchalarni bug‗latish kolonnasida bug‗latish yo‗li bilan tozalash ko‗zda tutiladi. Amaliyotda retsirkulyatsiya sikllarining yetarlicha ko‗p sonida Solventda yengil va og‗ir uglevodorodlar va noaromatik qo‗shimchalar yig‗ilishi yuz beradi. Agarda xomashyo tarkibida naftenlar va olefinlar ko‗p bo‗lsa bu ta‘sir yanada kuchayishi mumkin, bu esa energiya sarfini sezilarli darajada oshiradi. 10.4-rasm. Sul‘folandan foydalanib aromatiklarni ajratish prinsipial sxemasi. Ekstraksiyalash distillyatsiya qurilmasi ish prinsipi yuqori ajratuvchan Solvent mavjudligida komponentlarning nisbiy uchuvchanligi o‗zgarishiga 412 asoslangan. Bu samara 10.3 rasmning o‗ng qismida ko‗rsatilgan. Odatda ekstraksiyalash distillyatsiya faqat molekulalarida ikkitadan ko‗p bo‗lmagan turli sondagi uglerod atomlaridan, masalan С 6 va С 7 dan iborat komponentli xomashyoni qayta ishlashga imkon beradi deb hisoblangan. Bu haqiqatdan ham bugungi kunda qo‗llanilayotgan ekstraksiyalash distillyatsiya texnologiyalarining ko‗pchiligida shunday. Biroq Solvent va ED qurilmasi samarali konstruksiyasini muvaffaqiyatli tanlaganda benzol, toluol va kselollarni xomashyoda mavjud bo‗lgan boshqa komponentlardan ajratishni keng qaynash harorati diapazonlarida bajarish mumkin. Bu texnologiya sanoat miqyosida 2000 yildan boshlab qo‗llanilgan. BTK ni ekstraksiyalash distillyatsiya usulida tutish 10.5 rasmda ko‗rsatilgan ikkita kolonnada amalga oshiriladi. Birinchisi ekstraksiyalash distillyatsiya kolonnasi bo‗lib, bu yerda xomashyo komponentlarining ajralishi yuz beradi. Ikkinchi kolonna Solventni regeneratsiya qilishda qo‗llaniladi, unda Solvent maqsadli mahsulotdan ajratiladi. ED kolonnasi bir operatsiyasida aromatik va noaromatik uglevodorodlarning yetarlicha to‗liq ajralishi va Solventdagi aromatiklar qorishmasining rafinat oqimidan ajralishi ro‗y beradi. Shu sababli, ushbu texnologiyada kam sonli jihozlar blokidan foydalaniladi va J- J ekstraksiyasi texnologiyalariga taqqoslaganda sezilarli miqdorda kamroq kapital sarfini talab qiladi. ED qurilmasining ekspluatatsiyasi juda oddiy va tushunarli, chunki ajratishga - texnologik qurilmalar muhandislari va operatorlariga yaxshi tanish bo‗lgan jarayon – distillyatsiya hisobiga erishiladi. Texnologik jarayonning asosiy parametrlarini rostlash standart rektifikatsiyalash kolonnasini parametrlarini rostlashga juda o‗xshash. Ekstraksiya uchun talab qilinadigan Solvent sirkulyatsiyasi va nazariy bosqichlar soni ekstraksiya distillyatsiya uchun qo‗llaniladigan Solvent turiga bog‗liq. ―Dji-Ti-Si‖ firmasi tomonidan, komponentlari birgalikda bir-birini o‗zaro kuchaytiruvchi va natijada Solventning yanada yuqori ajratuvchanlik va aralashuvchi qobiliyatlarini uning komponentlaridan istalgan biri alohida bajara 413 olmaydigan darajada kuchayishini ta‘minlaydigan, patentlangan tarkibdagi, ―Tektiv-100‖ deb nom olgan Solventdan foydalaniladi. 10.4- jadvalda aromatiklarni ajratish uchun eng ko‗p qo‗llaniladigan ba‘zi bir sanoat Solventlari taqqoslanadi. Taqqoslash standart eksperimentda bug‗ va suyuq fazalarning muvozanat sharoitida benzolvan-pentanni ajratish holati uchun o‗tkazilgan. Ikki komponentning toza aralashmasida benzol geptanga nisbatan ko‗proq uchuvchi birikma hisoblanadi. Biroq, yuqori ajratuvchan Solvent qo‗shilganda geptanning uchuvchanligi benzolning uchuvchanligidan yuqori bo‗lib qoladi, a uchuvchanliklar nisbati qanchalik katta bo‗lsa, ajratish shunchalik yengil kechadi. Yüklə 15,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|