―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik

2.8.-rasm. 
Neftni 
qayta 
ishlash 
zavodi 
haqida 
ma‘lumot
2.9- rasm. Neftni qayta ishlash zavodining umumiy tuzilish va olib boriladigan 
jarayonlar 
 

---

86 

2.9.Neftni haydash jarayonini olib borish ketma – ketligi 
 
Davriy haydash
. Nefttexnik 
Neftni qayta ishlash 
sanoatni rivojlanishining 
boshlang‗ich bosqichlarida xom neft tik holdagi silindrik apparatlarga davriy 
haydalgan. Distillyatsiya qilish jarayonlari samarasiz bo‗lgan, shuning uchun 
rektifikatsiya kolonnalari bo‗lmagan va haydash mahsulotlarini to‗liq ajratishga 
erishilmagan.
Quvurli haydash apparatlarini tuzilishi.
Davriy haydash jarayonining 
rivojlanishi umumiy rektifikatsiya kolonnasidan foydalanishga olib keldi, 
qaysiki, balandlikdagi sathlardan har haroratda qaynaydigan distillyatlarni 
olishga erishildi. Bu tizimdan bugungi kunda samarali foydalanilmoqda. Kirib 
keladigan neft zmeyevikda taxminan 320°С gacha qizdiriladi, qizdirilgan 
mahsulotlar rektifikatsiya kolonnasining oraliq sathlariga uzatiladi. Bu kolonna 
aniq oraliqlarda joylashtirilgan tubi va tarnovi bo‗lgan 30 tadan 60 tagacha 
bo‗lib, suyuqlikka ega bo‗lgan vannaga ega. Bu suyuqlik orqali ko‗tariladigan 
bug‗lar o‗tadi qaysiki, pastga oquvchi kondensat yordamida yuviladi. Teskari 
oqimning tezligini rostlash orqali (qayta fraksiyalanishi uchun kolonnaga 
haydaladigan distillyatlarni miqdori) kolonnaning yuqorisidan pastga tomon
benzin, kerosin va qaynoq shaffof distillyatlarni aniq oraliqlarda qaynash holida 
ketma – ket pasayuvchi sathlarda olinadi. 
Ajralish sifatini yaxshilash uchun rektifikatsiya kolonnasiga qoldiq 
haydalib vakuumli distillyatsiyaga beriladi. 
Neftni qayta ishlash sanoati rektifikatsiya kolonnasining konstruksiyasi 
san‘at ishlanadiki, hech bir detali e‘tiborsiz qoldirilmaydi. Harorat va bosimni 
hamda suyuqlik oqimini va bug‗larini aniq nazorat qilish uchun juda yuqa silliq 
fraksiyalash usullari ishlab chiqilgan. Bu kolonnaning balandligi 60 metrga yetib 
kimyoviy birikmalarni ajratish imkoniyatini beradi hamda 6°С dan kichik 
qiymatga farq qiladi. U tashqi atmosfera muhitidan izolyatsiya qilingan va 
hamma distillyat qilish bosqichlari avtomatik nazorat qilinadi. Jarayonlar ba‘zi 
kolonnalarda yuqori bosim ostida olib boriladi, boshqalarida esa – atmosfera 

---

87 
bosimiga yaqin qiymatda; odatda haroratni yuqori ekstremal o‗zgarishi - 18°С 
dan kichik bo‗ladi.