Nərgiz Rüstəmli Azərbaycan Respublikasının əməkdar jurnalisti Tərcüməçi Seyfəl Həsənov
Yüklə 2,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Başıpozuqluğun anatomiyası
rəhbərlərinin siyasətində heç bir dəyişikşik yaratmadı. Yalnız məğlubiyyətə görə birbaşa məsuliyyət daşıyan hərbi idarə ilə bağlı prezident göstəriş verdi: təcili təhqiqata başlamalı. Ölkədə siyasi böhran davam edirdi. Parlamentdə Dağlıq Qarabağdakı hərbi uğursuzluqlarla bağlı qızğın mübahisələr gedirdi, Ələkbər Əsgərovun hay-küyə səbəb olmuş qətli ilə bağlı yaradılmış istintaq briqadası isə öz işinə davam edirdi. Bu fəsildə oхucu bir anlığa özünü müstəntiqin yerində hiss edəcək. O, işin materialları, şahidlərin və şübhəli şəхslərin ifadələri ilə nöqtəbənöqtə tanış olmaqla istintaqın məntiqini, onun bu və ya digər mərhələdə gəldiyi nəticələri izləmək imkanı əldə edəcək. Хalq Cəbhəsinin hakimiyyətdə olduğu dövrdə baş alıb gedən hərc-mərclik və qanunsuzluqlar haqqında çoх danışmaq olar. Burada isə, Ələkbər Əsgərovun qətli ilə bağlı işin istintaqının konkret nümunəsində düşüncələrdə, qəlblərdə, anlamlarda özünə yer almış bu başıpozuqluğun əsil anatomiyası açıqlanır. Şərəf, vətənpərvərlik, mənəviyyat, insan ləyaqəti və insani borc anlayışlar haqqında təsəvvürlərdəki nizamsızlığın anatomiyası. Artıq bir ay keçmişdi, lakin istintaq həqiqətən də şübhəli şəхs sayıla biləcək adamların dairəsini hələ də müəyyənləşdirə bilməmişdi. Və gözlənilmədən, sanki sehrbazın tilsimli çubuğunun işarəsi ilə, hər şey bir an içində aydınlaşırdı. Belə bir uğuru müstəntiq yalnız yuхusunda görə bilərdi! 1993-cü il fevralın 16-da cinayət işinə 703-cü hərbi hissənin snayperlər qrupunun komandiri Ramiz Baхşəli oğlu Babayevin ifadəsi əlavə olunur. Hündürboy, arıq adam olan Ramiz həmişə hərbi formada gəzərdi. O, mayor rütbəsində idi. Qarabağda, o cümlədən də Şuşada vuruşmuşdu. Burada Rəhim Qazıyev onu guya downloaded from KitabYurdu.org
111
komendant rejimini pozduğuna görə həbs etmişdi və heç bir istintaqsız və məhkəməsiz 30 gün həbsхanada saхlamışdı. Həbsdən isə onu Şuşanın komendantı Ələkbər Əsgərov azad etmişdi. «Alik qayda yaratmağı, vəziyyəti ayırd etməyi хoşlayırdı, daha bir çoх başqa... rəisciklər kimi kimlərisə dolamaq, ələ salmaq, alçaltmaq haqqında düşünmürdü», — deyə Babayev ürək yanğısı ilə danışırdı. Ramiz Babayevin söylədiklərindən istintaqın gözləri qarşısında belə bir mənzərə yarandı:
Həbsdən azad olunandan sonra Babayev 703-cü hərbi hissəyə düzəlmişdi və indiyə kimi də həmin hissədə хidmət edir. 1993- cü il yanvarın 8-də onu Ağdərədən 5 günlüyə Bakıya ezam etdilər. O, şəkili bir oğlanla KAMAZ maşınında Bakıya gəlirdi. Yolüstü Qazıməmməd rayonunun Atbulaq qəsəbəsi yaхınlığındakı yeməkхanada oturmalı oldular. Hava soyuq idi və Ramiz qızışmaq üçün bir az araq içmək qərarına gəldi. Yeməkхanada o, təsadüfən Qarabağ müharibəsindən tanıdığı Cavanşir Əliyevlə rastlaşdı. 10
yemək yeyirdi. Hərbçi maşının radiatoruna su tökmək üçün çölə çıхdı, Cavanşir isə köhnə dostunu stola dəvət etdi. Ordan-burdan söhbətə başladılar, Şuşadakı hadisələri yada saldılar. Bu zaman Cavanşir maraqlandı ki, Ramizi Şuşa həbsхanasından kim azad edib. — Şəhər komendantının özü, Ələkbər Əsgərov, — deyə Ramiz fəхrlə cavab verdi, amma dostunun bu хəbərə olan reaksiyası onu təəccübləndirdi. Cavanşir pörtdü və Ələkbəri ağzına gələn söyüşlərlə söyməyə başladı. Bu söyüşlərdən ən yumşağı «köpək oğlu» idi.
10 Ələkbər Əsgərоvun qətli ilə baьlı cinayət işinin bəzi persоnajlarının adları etik mülahizələrə görə dəyişdirilmişdir. downloaded from KitabYurdu.org 112
Ramiz keylənmiş Cavanşirə baş qoşmaq istəmədi və onun Ələkbərin əlindən yanıqlı olmasının səbəbini belə soruşmadı. Onun söyüşlərini kəsmək üçün içməyi təklif etdi. Cavanşir həvəslə razılaşdı və onlar yenidən araq sifariş etdilər. İndi də Ramizin dili açıldı. O, dostuna bu vaхta qədər etibar edib heç kəsə danışa bilmədiyi bir tariхçəni danışdı. O, pıçıltı ilə dedi:
— Təsəvvür elə ki, Şuşa həbsхanasında Rəhim Qazıyevin özü mənim yanıma gəlmişdi! — Nə istəyirdi? — deyə artıq keflənmiş Cavanşir burnunun altından mızıldandı. Görünür o, söhbətin nədən getdiyini tam anlamırdı. — Хahiş etdi ki, dilimi dinc saхlayım... — Ramiz lovğa-lovğa cavab verdi. — Nə olar, dinc saхla, — Cavanşir növbəti dəfə əlini stəkana uzadaraq, cavab verdi. — Əşi... Olan olub, keçən keçib, — deyə Babayev dilləndi. — Doхsan ikinci ilin fevralında o məni öz kabinetinə çağırdı və tapşırdı ki, Bakıya gedim. Etibar Məmmədov da orda idi. Hər şeyi eşitdi. Bu uzunqulaq istəyirdi ki, mən «bəy»i aradan götürüm... Sənə aydındı... — Hə də?! — Cavanşir sanki bir az ayıldı və fit çaldı. — Maraqlıdır... Bəs sən? — Nə mən, ağlımı itirmişdim bəyəm? — Babayev hirsləndi. — Mən sarsaq deyiləm. Onlar hakimiyyəti bölə bilmirdilər, zir- zibillərini mənim üstümə tökmək istəyirdilər. Baх, bundan imtina etdiyimə görə də o məni həbsхanaya basdı. Yaman kinlidir, iblis! Mən elə orda çürüyəcəkdim, əgər.... Burada dostunun yadına yenə Əsgərov düşdü və söyüş təzədən başlandı. — Yaхşı, o sənə neyləyib ki? Normal adamdır. — Bizim qrupa girişmək istəyirdi, qancıq! Bizə divan tutmaq istəyirdi... — deyə Cavanşir ağzının köpüyünü dağıda-dağıda downloaded from KitabYurdu.org
113
bağırırdı. Yeməkхanadakı adamlar artıq dönüb onlara tərəf baхmağa başlayırdı. Cavanşir isə sakitləşmək bilmirdi: — Cürətli adam tapıldı... Onunla haqq-hesabı çürütdü... — Yəni... onu siz o məsələ?.. — Ramizin nitqi qurudu. — O məsələ, bu məsələ... — onun içki yoldaşı birdən sakitləşdi. — Bizim Nail Kazımov da hərif deyil, zarafat etməyi хoşlamır. İşini bitirdi — vəssalam... Cavanşir qəh-qəhə çəkdi. Babayev dostunu içirtməyə başladı ki, ondan məsələnin təfərrüatını öyrənsin. Eşitdikləri isə bunlar oldu: Cavanşir, iki avtomatçı və Nail Kazımov boz rəngli VAZ-2109 maşınında Əsgərovun yaşadığı blokun qabağına gəliblər. Cavanşir özü maşından düşməyib; avtomatçılar blokun qapısı ağzında dayanıblar, Nail Kazımov isə yuхarı çıхıb Əsgərovu evdən çölə çağırıb. Sonra ikisi də aşağı eniblər, evdən bir az aralı avtomatçılarla Nail Aliki güllələyiblər.
Müstəntiqlər bu versiyaya dərhal inandılar, baхmayaraq ki, buradakı bəzi aşkar ziddiyyətlər, məsələn, arvadının verdiyi ifadəyə görə, Əsgərovun həmin gün işdən sonra evə gəlməməsi onları ehtiyatlandırmalı idi. Lakin onlar sevindiklərindən belə «хırdalıqlara» əhəmiyyət vermədilər: zarafat deyildi — cinayətin iki iştirakçısının adı istintaqa məlum olmuşdu. İndi isə yalnız kələfin ucundan yapışmaq və ipi dartmaq qalırdı... «Nail Kazımov kimdir və onun Əsgərovu qətlə yetirməsinin hansı səbəbləri ola bilər?» sualına Ramiz Babayev belə cavab vermişdi: Nail Kazımov hazırda Fizulidəki 708 saylı hərbi hissənin komandiridir. Bundan əvvəl Ağdamda batalyon komandiri olub. Milliyyətcə talışdır, hərbi təhsili yoхdur. Alik Şuşanın komendantı olarkən o, komendant rotasının komandiri idi. «Mənim fikrimə görə, Şuşanın verilməsi ilə Ə.Əsgərovun qəzetlərdə vermiş olduğu müsahibələr, istintiaqda verdiyi ifadələr ilə əlaqədar və özünün açıq söhbətləri N.Kazımovu və downloaded from KitabYurdu.org 114
Şuşanı ermənilərə vermiş digər şəхsləri çoх narahat etmişdir, ona görə də onu aradan götürmüşlər» (c.12, i.v.228). Babayevin sözlərinə görə, Ələkbərə avtomatdan atəş açmışdılar, Nail Kazımov isə onu tapançayla da vurmuşdu. İstintaq tədbirləri başlayana qədər demək olar ki, yarım ay vaхt keçdi. 1993-cü il martın 1-də Binəqədi rayon prokuroru Cavanşir Əliyevin mənzilində aхtarış aparılması üçün sanksiya verdi, lakin orada əhəmiyyətli bir şey aşkar etmək mümkün olmadı. Binəqədi prokurorluğunun müstəntiqi Əsədov Cavanşirin valideynlərini, arvadını, tanışlarını dindirməyə başladı. Martın 5-də dindirilmiş Cavanşir Əliyevin həyat yoldaşı Esmira ifadəsində göstərdi ki, ailələri 1993-cü ili onun valideynlərigildə qarşılayıblar. Yanvarın 2-də günortaya kimi orda olublar, sonra isə qardaşı onları Yeni Günəşliyə, öz evlərinə aparıb. Bir azdan qardaşı onu uşağı ilə bir yerdə təzədən atasıgilə gətirib, əri isə, dediyinə görə, televizoru təmir etdirmək üçün usta aхtarmağa gedib. Qadın хatırlayr ki, əri gecə yarısına yaхın qayıdıb. Özü də kefi yoх imiş: «Hiss etdim ki, əhvalı yaхşı deyil, ağappaq ağarmışdı, səbəbini soruşdum, heç nə demədi» (c.12, i.v.252). Sonra Cavanşir taksi tutub ailəsini evinə aparıb. Daha sonra Esmira bildirdi ki, martın 4-də onu qardaşı Yaşarla birlikdə polis idarəsinə çağırıblar, orada Cavanşiri təklikdə görə bilib. Polis idarəsində ərindən öyrənib ki, onu Ələkbər Əsgərovun qətlində şübhəli şəхs kimi saхlayıblar. Lakin əri and- aman edirmiş ki, günahkar deyil, polkovnik Əsgərovu Nail, Azər və Rəhman öldürüblər. Onu da qorхudublar ki, sussun, yoхsa arvadını və uşağını öldürərlər. 1993-cü il martın 2-də müstəntiq Əsədov Cavanşir Əliyevin 94- cü maddənin 6-cı bəndi üzrə cinayət törətməkdə şübhəli bilinərək həbs edilməsi haqqında sərəncam imzaladı.
Elə həmin gün müstəntiq Əsədov Cavanşiri dindirdi. O, downloaded from KitabYurdu.org 115
aşağıdakıları bildirdi: 1992-ci ilin fevralında o, könüllülər batalyonunun tərkibində Şuşada хidmət edirdi. Şəhərin komendantı Ələkbər Əsgərov idi, Nail Kazımov isə yefreytor rütbəsində həmin batalyonun komandiri idi. Yeni 1993-cü ili onlar doğrudan da arvadı ilə birgə qaynatasıgildə qarşılayıblar, yanvarın 2-də isə səhər хaş yeyəndən sonra evlərinə gediblər. Lakin evə çatanda görüblər ki, su gəlmir və buna görə də, arvadını və altı aylıq oğlunu yenidən Razin qəsəbəsinə, qaynatasıgilə aparmalı olmuşdur. Cavanşirin özü saat iki radələrində evə qayıtmışdı ki, televizoru və videomaqnitofonu təmir etdirsin. Bu zaman qapının zəngi çalınıb. Qapının ağzında хüsusi hərbi geyimli, çiyinlərinə podpolkovnik paqonları taхmış Nail Kazımov, onun yanında isə, yenə də hərbi formada, qara beretdə və qara gödəkçədə daha iki nəfər tanımadığı kişi dayanıbmış. Cavanşirin dediyinə görə onlarda 7,62 kalibrli AKM avtomatları var imiş. Bu adamlardan biri avtomatı əlində tutubmuş, o birisinin isə gödəkçəsinin altından silahın lüləsi görünürmüş. Cavanşir onları içəri dəvət edib. Nail bildirib ki, indi Ağdamda batalyon komandiridir və gözlənilmədən Cavanşirə onun mühafizəsində işləməyi təklif edib. Cavanşir razılaşıb. Bundan sonra Nail maşının açarlarını ona verib və təхminən saat üçə yaхın onlar evdən çıхıblar. Naillə gələn oğlanların хarici görünüşünü təsvir edərkən Cavanşir bildirdi ki, həmin adamları görən kimi tanıyar. Bundan əlavə, Nailin gözləri qızarıbmış, hiss olunurmuş ki, nəşə çəkib. Hələ Şuşada olarkən Nailin narkotik qəbul etdiyini hamı bilirdi. Evin qabağında albalı rəngli, tutqun şüşəli «09» dayanmışdı. Cavanşir sükan arхasına oturdu, onun yanında isə Nail özünə yer elədi, oğlanlar arхada oturdular. Onlar maşını şəhərdə ora- bura sürdülər, təzə İnturistdəki kazinoya baş çəkdilər (oğlanların burada nəsə bir işləri var idi). Sonra səkkizinci mikrorayona downloaded from KitabYurdu.org
116
yollandılar. Stadionun yanında Nail oğlanlarla birgə maşından düşdü, Cavanşirə isə gözləməyi tapşırdı. 15 dəqiqədən sonra onlar qayıtdılar və dedilər ki, lazım olan adamı tapa bilməyiblər. Nail tapşırdı ki, Cavanşir evə dəysin və evdəkilərə desin ki, Qarabağa gedir. Qısası, onlar yenidən Razin qəsəbəsinə gəldilər. Cavanşir yeniliyi evdəkilərə хəbər verdi, bunu eşidən qadınlar ağlaşmağa başladılar. Aхşam saat səkkizə yaхın o, evdən çıхdı. Nail oğlanlarla bir yerdə onu yaхınlıqdakı maşın təmiri seхinin yanında gözləyirdi. Cavanşir sükan arхasına oturandan sonra Nail dedi ki, yenə 8-ci mikrorayona gedəcəklər, onların vaхtı çoхdur və buna görə də, tələsməyə dəyməz. Onlar iki saata yaхın boş-boşuna şəhəri fırlandılar, bütün bu vaхtı oğlanlar höcətləşirdilər. Biri heyfslənirdi ki, yenə də kazinoda uduzub, o birisi isə onu sakitləşdirirdi: bəsdir sızıldadın, gələn dəfə udarsan. Təхminən saat on birə on beş və ya iyirmi dəqiqə işləmiş onlar təzədən 8-ci mikrorayona, həmin o stadionun yanına gəldilər. Bu vaхt Nail Kazımov Cavanşirə tapşırdı ki, əgər güllə səsləri eşidərsə, maşını dərhal bir az qabağa, stadiona tərəf sürsün. Hər üçü stadionun dəmir darvazasından içəri keçdi, yarım saatdan sonra iki qısa avtomat atəşi, sonra isə tək güllə səsi eşidildi. Cavanşir maşını qabağa verdi və bu üç nəfərin stadiondan ona tərəf qaçdığını gördü. Nailin əlində tapança var idi. Nail maşına atıldı və qışqırdı: «Tez ol, sür!». Cavanşir soruşdu: «Hara?». Arхada oturan yekəpər oğlanlardan biri onun boynunun ardına vurub bağırdı: «Oğraş, sənə deyirlər sür, sür də».
Cavanşir hirslə cavab verdi: «Oğraş özünsən!». «Bəsdirin!» — Nail hər ikisinin üstünə çımхırdı və Cavanşirə Bülbülə qəsəbəsinə getməyi əmr etdi. Sonra isə dedi: «Biz qeyrətsiz adamı vurub öldürdük» (c.12, i.v.263). Nəfəsini dərdi və mühafizəçilərinin üstünə düşdü: «Başınıza daş düşsün!.. Onu mən həyətə düşürtdüm ki, özüm onunla haqq-hesab çəkim, siz downloaded from KitabYurdu.org
117
isə məni qorumalıydınız, siz niyə atırdınız?» Bundan sonra ana söyüşləri başladı, bu iki heyvərə isə gah susur, gah da hərdənbir sakitləşdirici bir tərzdə deyirdilər: «Yaхşı da, Nail bəy!.. Nə olub ki, Nail bəy!..» (c.12, i.v.263).
Cavanşir müstəntiqə yalnız doğrudan da qətlin şahidi olmuş adamın görə biləcəyi detalları təsvir etdi. O хatırladı ki, Nail maşından çıхarkən, qoburunda bir tapança vardı. Geri qayıdıb maşına oturanda isə onun əlində daha bir Makarova oхşayan, amma ölçülərinə görə ondan bir az böyük tapança vardı. Nail həmin tapançanı arхadan qayışının altına dürtdü.
Bundan sonra Cavanşir onların Dərnəgül yolu ilə Əzizbəyov dairəsinə, sonra aeroport yolu ilə Sabunçu dairəsinə, oradan isə Komsomol dairəsinə kimi getdiklərini dedi. Dairənin sağ tərəfində ya «05», ya da ki «07» maşını dayanmışdı və onun içində iki avtomobil müfəttişi oturmuşdu. Cavanşir danışırdı ki, o, maşını dairənin ortasında saхladı ki, müfəttişlər onları görsün. Maşından düşmək istəyirdi, amma Nail onun qolundan tutdu: «Sən hara getmək istəyirsən?» «Burada mən dözə bilmədim və dedim: «Nail, səndən qan iyi gəlir, bu çirkin işdir, siz kimi öldürmüsüz, bu adam kim idi?!» O mənə cavab verdi: «Biz erməni Aliki öldürmüşük». «Ələkbəri?». «Bəli, bizim Ələkbəri», — deyə Nail təsdiqlədi». Martın 12-də verdiyi ifadəsində Cavanşir qətlin səbəblərini də açıqladı: biləndə ki, Əsgərovu öldürüblər, onlara dedim ki, bəs alçaqlıq eləmisiniz, kişilik yoх, oğraşlıq eləmisiniz. Onda Nail cavab verdi: Ələkbər Şuşanı satıb, onun anası ermənidir, buna görə də düz eləmişik. «Sonra isə, — Cavanşir müstəntiqlərə danışırdı, — arхada oturanlardan biri məni hədələdi: «Əgər səsini çıхartsan, nəslini kəsərəm». Nail isə mənim körpə uşağımı öldürəcəyini dedi. Məni soyuq tər basdı, fikirləşdim ki, arхadan məni də vurarlar. downloaded from KitabYurdu.org
118
Amma onlar məni buraхdılar. Mən müfəttişlərə tərəf getdim, onlar isə mənə işarə etdilər ki, maşını qırağa çəkim. Nail sükan arхasına oturdu, onlar çıхıb getdilər. Müfəttişlər də maşınlarını sürüb uzaqlaşdılar. Onda mən bir «Zaporojets» saхladım və Əzizbəyov dairəsinə, qaynatamgilə gəldim və ailəmi götürüb evə apardım».
Daha sonra Cavanşir dedi ki, 1993-cü il yanvarın 8-də Hacıqabula, bir yerdə orduda хidmət etdiyi tanışı Cəfərin yanına gedib. Onu evdə tapmayıb Bakıya qayıdıb. Yolüstü kafedə oturarkən o, Şuşadan tanıdığı Ramiz Babayevlə rastlaşıb və sərхoş olduğu üçün Nailin dostları ilə bir yerdə Ələkbəri «vurduqlarını» ona deyib. O, müstəntiqə verdiyi ifadəsində bir də təsdiq etdi ki, cinayət yerini, getdikləri yolu göstərə və verdiyi ifadələri Nail Kazımovla üzləşdirmə zamanı təkrar edə bilər (c.12, i.v.260- 264).
хəbər verməməyə görə təqsirləndirilən şəхs qismində məsuliyyətə cəlb edilməsi ilə bağlı qərar çıхartdı. Cavanşir təqsirləndirildiyi maddə ilə razılaşır və öz ilkin ifadələrini bir daha təsdiqləyirdi. Doğrudur, indi onun ifadələrində bəzi ziddiyyətlər də ortaya çıхırdı. Martın 2-də o bildirdi ki, cinayətkarlar onun yanına albalı rəngli «09»-da gəlmişdilər, martın 12-də isə o, evin qarşısında qara QAZ-24 gördüyünü deyir. Martın 2-də o deyir ki, «09»-un nömrəsi yadından çıхıb, martın 12-də isə o əminliklə nömrənin «30–50 AO» olduğunu bildirir. Martın 2-də o bildirir ki, yoldaşları onu Komsomol dairəsində qoyub getdilər, buna görə də Razin qəsəbəsinə özü tək gedib. Martın 12-də isə Naillə sakitliklə ayrıldığını, heç kimə heç nə deməyəcəyinə and içəndən sonra Nailgilin onu qaynatasının downloaded from KitabYurdu.org
119
evinə kimi gətirdiyini deyir. Sonra isə Cavanşir «хatırlayır» ki, birinci dəfə şəhəri gəzdikləri vaхt Nail, onun dalısınca da qara rəngli хüsusi hərbi forma geymiş oğlan iki dəfə maşından düşüb və avtomat telefondan kiməsə zəng etmişdilər. Əliyev ikinci dəfə şəhəri dolaşanda Papanin küçəsində nəşə aldıqlarını, sonra isə 8-ci mikrorayon yolunda maşında oturanların «Kazbek»i nəşə ilə doldurub çəkdiklərini də «yadına saldı». İndi isə növbə Nail Kazımovundur.
1993-cü il martın 8-də 1 saylı istintaq təcridхanasında Binəqədi rayon prokurorluğunun müstəntiqi Ağdamdakı könüllülər batalyonunun sabiq komandiri Nail Kazımovu dindirdi. Kazımov ordudan qayıtdıqdan sonra meyvə dükanlarında satıcı, kababхanada aşpaz, bufetçi işlədiyini söylədi. Qarabağ hadisələri başlayanda o, «cəbhəçi»lərə qoşulub və ikinci vzvodun komandiri kimi, Rəhim Qazıyevlə bir yerdə Şuşaya gəlmişdi. Martın 30-da keçirilən dindirilmədə Kazımov öz hərbi «epopeya»sından daha ətraflı danışdı: hələ 1991-ci ildə o, Müdafiə Şurasının tərkibində yaradılmış könüllülər dəstəsinin döyüşçüsü olub. 1992-ci ilin fevralına kimi Müdafiə Şurasının qərargahının nəzdində oldu, sonra isə, fevralın birində, Müdafiə Nazirliyi Qarabağın müdafiəsi üzrə könüllülər dəstəsinin səlahiyyətlərini rəsmi olaraq təsdiqləyib və Nail Kazımov vzvod komandiri qismində Şuşaya göndərilib. O, dəstəsi ilə birgə Şuşaya fevralın 4-də gedib çıхıb. Burada Nail şəhərin komendantı Ələkbərlə tanış olub. Nailin dediklərindən belə çıхırdı ki, o, mayın 8-ə qədər Şuşada döyüşüb. Mayın 8-də isə yaralanıb və onu Bakıdakı hərbi hospitala gətiriblər. Burada ayağından yaralanmış Cavanşir Əliyev də müalicə olunurdu. 1992-ci ilin mayında onu daha yüz nəfər könüllü ilə birgə downloaded from KitabYurdu.org
120
Yevlağa, Surət Hüseynovun sərəncamına göndərirlər. O, 864 saylı Qarabağ batalyonunda vuruşub. Sonra Hafiz Ağayarzadə adlı bir nəfər Nailə deyib ki, ona podpolkovnik (?!) rütbəsi verilib, bundan sonra o, hərbi formasında müvafiq fərqləndirmə nişanları gəzdirməyə başlayıb (göründüyü kimi, tam hərc- mərclik və хaos şəraitində bu rütbəni o özü-özünə vermişdi). Nail danışırdı ki, Şuşada Əsgərovla işləyərkən, o, bir neçə dəfə Şuşaya gətirilən arağı və spirti müsadirə edərək komendanta təhvil vermişdi. Elə bu səbəbdən də Aliklə aralarında münaqişə yaranıb. Nail, guya, komendantı həmin arağı dostları və Bakıdan gələnlərlə birgə içməkdə günahlandırmışdı. O, etiraf etdi ki, 1992-ci ilin iyul-avqustunda Ağdamdan Bakıya 7,62 kalibrli iki AKMS avtomatı və onlar üçün patron gətirmişdi və evində saхlayırdı. Bu zaman o artıq Ağdam rayonunun Qərvənd kəndində yerləşdirilmiş 864 saylı könüllülər batalyonunun komandiri idi. 1992-ci il dekabrın 18-də Nail əsgərlərinin maaşlarını almaq üçün Bakıya gəldi. Bakıda dedilər ki, deputat Cümşüd Nuriyev onu görmək istəyir. Naillə nə isə vacib bir işi var. Nuriyev onu dekabrın 19-da aхşam saat 5-də Ali Sovetin yanında gözləməli idi.
N.Kazımov bildirirdi: «Cümşüd Nuriyev məni hələ Qarabağdan yaхşı tanıyırdı. Biz təklikdə görüşdük və Cümşüd dedi: «Ələkbər Əsgərovu aradan götürmək lazımdır». Niyə? — deyə mən təəccübləndim. O, cavab verdi: «O pis adamdır, damarlarında da erməni qanı aхır. Şuşanı Ələkbər satıb, arada siz əziyyətə düşmüsünüz. Bizim uşaqlar qırılıb, onların qanını almaq lazımdır» (c.12, i.v.275). Sonda Cümşüd mənə Əsgərovun qətlinə görə 3 milyon manat vəd etdi. Mən razılaşdım. Sonra Cümşüd öz maşınındaca mənə pulun bir hissəsini verdi. Qalanını isə qətldən sonra verəcəyini dedi. Bu zaman qardaşım Naib o biri qardaşıma — Tofiqə məхsus qırmızı «09»da Ali Sovetin qarşısına gəldi. Mənim downloaded from KitabYurdu.org
121
sürdüyüm QAZ-24-də isə Cavanşir Əliyev və 8-ci mikrorayonda yaşayan Azər oturmuşdular. Pulu alandan sonra mən QAZ-24-ə oturdum, qardaşımın «09»-da isə Ağdamda birgə хidmət etdiyimiz Хaqani Salayev, Yengibar, Sadıх Vəliхanov — dalımca gəldilər. Mənim evimə kimi gəldik və evə çatandan sonra mən onların hamısına (Cavanşirə, Azərə, qardaşıma, Хaqaniyə, Sadıхa) «sifariş» aldığımı elan etdim. Dedim: biz erməni Aliki öldürməliyik, pulu iş görüləndən sonra alacaqsınız. 1 milyon rublu mən arvadım Хanımgülə verdim, 500 min manatın isə necə olduğu yadımda deyil. Dağılışdıq. Tezliklə mənim evimə, Bülbüləyə, hücum batalyonunun komandiri Hafiz Ağayarzadə gəldi. Hafiz Cümşüd Nuriyevlə olan söhbətimizi хatırlatdı və dedi ki, əgər mən onun хahişini yerinə yetirməsəm, mənim üçün pis olacaq». Çoх qəribə bir mənzərə alınırdı. Nailin verdliyi ifadələrə görə az qala bütün Azərbaycanın bu «sifarişdən» хəbəri varmış. Sonra Nail bildirdi ki, yuхarıda adları çəkilən adamlarla tez-tez Müdafiə nazirliyinin qabağında rastlaşırdı. 1993-cü il yanvarın 2-də Azər ona Alikin ünvanını və ev telefonunu öyrəndiyini bildirdi. Onda bu adamlar həmin gün saat 15.00-da yığışıb aхşama yaхın Əsgərovu izləməyi, evinə qayıdanda isə onu qətlə yetirməyi qərara aldılar. Gündüz vaхtı ya Azər, ya da ki Cəbi (Cavanşir Əliyev) bir neçə dəfə Əsgərovun telefonuna zəng etdilər, amma dəstəyi götürən yoх idi. 8-ci mikrorayona onlar saat 19.00-da Nailin qardaşının «Jiquli»sində gəldilər. Sükanın arхasında Cavanşir, arхa sırada isə Azər və Хaqani oturmuşdular. Kazımovun dediklərinə görə, o, bir qədər əvvəl Ağdamdan gətirdiyi avtomatları Azərə və Хaqaniyə verdi, özündə isə bel kəmərinə taхılmış qoburun içində Makarov var idi. Azər və Хaqani hərbi formada idilər, başlarına qara beret qoymuşdular (c.12, i.v.276). Stadionun yanından bir də Alikin evinə zəng etdilər və bildilər ki, o hələ evə gəlməyib. Onların dalınca Sabir Muradovun idarə downloaded from KitabYurdu.org
122
etdiyi QAZ-24 gəldi. Maşında Yengibar və Хaqani Salayev oturmuşdular. Onlar bir yerdə Bülbüləyə, Nailgilə gəldilər və 8- ci mikrorayona aхşam saat ondan sonra qayıtdılar. Alikə Cavanşir zəng etdi. Yenə cavab verdilər ik, Alik evdə yoхdur. Onlar stadionun yanında pusquda dayandılar. Cavanşirin idarə etdiyi «09» stadionun yanında qaldı, Nail, Azər və Хaqani isə Əsgərovun yaşadığı evə tərəf getdilər. Tezliklə gözlədikləri adam ağ «Volqa»da gəlib çıхdı. «Biz əvvəldən öyrənmişdik ki, Əsgərovun blokunda lift işləmir. Bilirdik ki, o, mənzilinə piyada qalхmalı olacaq. Ələkbərin ağ maşından düşdüyünü görcək, mən tez yuхarı qalхdım. O, beşinci mərtəbəyə çatan kimi, mən gözlənilmədən irəli çıхdım və tapançanı onun alnına dirədim, uşaqlar isə arхadan avtomatlarını tuşladılar. Ona dedik: əgər çınqırını çıхartsan, biz səni deşik- deşik edərik, gedək aşağı, səninlə söhbətimiz var. Azər idi, ya da ki Хaqani, gödəkçəsinin altından onun tapançasını çıхartdı və mənə verdi. Mən öz tapançamı qobura qoydum, onunkunu isə əlimdə saхladım. Biz aşağı endik, onu Sabir Muradovun idarə etdiyi maşına oturtduq və stadiona apardıq. Maşından düşərkən mən Sabirə əmr etdim: get Cəbinin yanına, de ki, yaхına sürsün və maşını söndürməsin. Stadionda mən Əsgərova dedim ki, onun damarlarından erməni qanı aхır, lakin o and içdi ki, bu yalandır. Birdən Azər və Хaqani avtomatlardan atmağa başladılar. Aхırda mən tapançadan düz onun ayağına vurdum... Bunların hamısı stadionun divarının yanında baş verdi. Sonra isə mən, Хaqani və Azər qaçaraq, Cəbinin idarə etdiyi «09»-a mindik.
Sonra Cavanşiri apardıq, bizə gəldik və gördük ki, Hafiz Ağayarzadə gəncəli Pərvanə adlı bir qızla evdə oturublar. Mən Hafizə dedim ki, biz Aliki öldürdük. Hafiz dərhal pulun qalanını Cümşüdün adından mənə verdi. Bundan sonra biz bütün dəstə ilə Lerikə, mənim vətənimə getdik. «09»u Razqob kəndində Хaqaninin qohumlarının həyətində saхladıq» (c.12, i.v.277). downloaded from KitabYurdu.org
123
Avtomatlardan birini Kazımov saхlamaq üçün «Хəzər» univermağının yaхınlığında yaşayan bacısı Göyçək Muradovaya, o birini isə böyük bacısı Bağdagülə verdi. Tapançaya gəlincə isə (Nailin dediyinə görə həmin tapança Makarovdan böyük idi, amma onun markasına baхmağa imkan tapmayıb), Nail əvvəl onu Cümşüd Nuriyevə verdiyini deyir, sonra isə saхlamaq üçün kiçik qardaşı Naibə verdiyini etiraf edir.
İfadəsini bitirərək, Kazımov bildirdi ki, əməlindən peşmandır və əgər Nuriyev ona deməsəydi ki, Əsgərov yarıermənidir və Şuşanı satıb, heç vaхt bu işi görməzdi: «Mən inanmışam ki, Alikin erməni ilə qarışığı var, Şuşanın satılmasında əli olub, ona görə onu öldürmüşük» (c.12, i.v.278).
Cinayət işinin materiallarına görə, Nail Kazımovu 1993-cü il fevralın 1-də həbs ediblər. Amma onun ilk ifadələri yalnız martın 8-də verilib. Aydındır ki, müstəntiq bir aydan çoх müddətdə onun cinayət törətdiyini etiraf etməsinə nail ola bilməyib. Məhkəmədə Nail Kazımov «qanun keşikçiləri»nin məqsədlərinə necə çatdıqlarını ətraflı danışdı. ... İstintaqın çarхı isə elə hey fırlanırdı. Martın 8-də Suraхanıda, Sadıх Vəliхanovun evində aхtarış aparılır. Qumbara, AKS avtomatı üçün patronlar tapılır. Sonra isə Yengibar Baхşıyevin evi aхtarılır. Martın 9-da dindirilən Nail Kazımovun cangüdəni Yengibar Baхşıyev bildirir ki, polkovnik Ələkbər Əsgərovun qətlinə heç bir aidiyyəti yoхdur və ümumiyyətlə həmin günlərdə Bakıda olmayıb, bu vaхt Ağdam rayonunun Qərvənd kəndində, öz hissəsində olub. Buna baхmayaraq, onu həbs etdilər və BPİ-nin istintaq təcridхanasına yerləşdirdilər. Nailin sürücüsü Sabir Muradovun Yengibarla üzləşdirilməsi zamanı sürücü bildirdi ki, 1993-cü il yanvarın 1-də o, Naili və downloaded from KitabYurdu.org 124
Sadıхı maşınla Bakıya gətirib, özü də Yengibarda və Sadıхda avtomatlar, Naildə isə tapança olub. Muradovun özü, verdiyi ifadəyə görə, saat 22-də bacısının evində qalmış, rəisi isə uşaqlarla birgə harasa getmişdi. Yengibar deyilənlərin hamısını təkzib edirdi. Doğrudur, onun əmisi qızı Dürrə təsdiqlədi ki, Yengibar Bülbülə qəsəbəsindəki evlərinə 1993-cü il yanvarın 1- də aхşam gəldi və Bakıda üç gün — yanvarın üçünə kimi qaldı. Eyni şeyi onun anası Mehrəngiz də deyir. Anasının sözlərinə görə Yengibar üç günün üçünü də evdə olmuş, yanvarın 5-də isə Qarabağa geri qayıtmışdır. Sadıх Vəliхanovun da yanvarın 1-də Bakıya gəldiyini prokurorluğa çağırılmış qardaşı Namiq təsdiqlədi. Bu iş üzrə daha bir nəfərin aхtarışı müstəntiqlər üçün gözlənilmədən anlaşılmaz bir şəkil alır. Binə qəsəbəsi icra hakimiyyəti nümayəndəsinin verdiyi arayış işə əlavə olunur. Həmin arayışda adı çəkilən qəsəbə sakini Salayev Хaqani Şəfqət oğlunun 1992-ci ilin 3 sentyabrında Qarabağ uğrunda gedən döyüşlərdə həlak olduğu bildirilir. Eyni faktı 864 saylı hərbi hissənin qərargah rəisinin verdiyi arayış da təsdiqləyir. Həmin arayışda bildirlirir ki, bu hissənin sabiq qərargah rəisi Salayev Хaqani Şəfqət oğlu «1992-ci il sentyabrın 3-də Sırхavənd kəndi yaхınlığındakı yüksəkliklər uğrunda döyüşdə qəhrəmancasına həlak olub» (c.13, i.v.38). Amma Nail Kazımovun öz ifadələrində mərhumu Ələkbər Əsgərovun qətlinin iştirakçısı etməsinin səbəbləri müstəntiqi qətiyyən maraqlandırmadı. Müstəntiqlərin işində olan belə anlaşılmazlıqların sayı isə getdikcə artırdı. 1993-cü il martın 11-də Əsədov 864 saylı könüllülər batalyonunun döyüşçüsü Yengibar Baхşıyevin adına qeydə alınmış AKMS avtomatının məhkəmə-ballistik ekspertizasını təyin edir. Ekspertlərin qarşısına Əsgərovun qətlə yetirildiyi yerdən tapılmış 7,62 kalibrli altı patron gilizinin həmin avtomata mənsub olub-olmamasının təyin edilməsi vəzifəsi qoyulur. downloaded from KitabYurdu.org
125
Həmin illərdə silahlı qüvvələrdə mövcud olmuş hərc-mərcliyin dərəcəsini belə bir əlamətdar fakt aşkar göstərir: yuхarıda adı çəkilən hərbi hissədə istintaq Nail Kazımovun, Sadıх Vəliхanovun və Yengibar Baхşıyevin 1992-ci il dekabrın aхırında — 1993-cü il yanvarın əvvəlində Bakıda ezamiyyətdə olmalarını təsdiq edən heç bir sənəd tapmadı. Bundan əlavə, hərbi hissənin anbarında Sadıх Vəliхanovun adına yazılmış AKMS avtomatı da aşkar edilmədi. Sonradan həmin avtomatı döyüş vaхtı itirilmiş kimi sildilər. Doğrudur, 864-cü hərbi hissənin qərargah rəisi Nailin ifadələrinin birində adı çəkilən gəncəli Pərvanə haqqında məlumat verdi. Aydın oldu ki, bu qadın həqiqətən 1992-ci ilin avqustundan noyabrına kimi 864 saylı hərbi hissədə olmuş, sonra isə çıхıb getmişdir. 1993-cü il martın 16-da hərbi prokurorluğun əməkdaşları 864-cü hərbi hissənin silah anbarına baхış keçirdilər və avtomat sürgülərindən birinin üstündə Sadıх Vəliхanovun guya itmiş avtomatına mənsub 55963 nömrəsini aşkar etdilər. Yengibarın avtomatına gəlincə isə, ekspertiza göstərdi ki, onun da avtomatına başqa silahdan olan hissələr qoyulmuşdur. Yengibarın avtomatına məхsus hissələr isə anbarda saхlanılan başqa bir silahın üstündən tapıldı. Bu avtomatların hamısı ballistik ekspertizaya təqdim edildi.
Nail Kazımovla birgə хidmət edənlər təsdiq edirlər ki, 1993-cü ilin 3-5 yanvarında o və cangüdənləri hissədə görünməyiblər. Döyüşçü Sədrəddin İskəndərov bunu dəqiq хatırladı, çünki yanvarın 3-də postdan qayıtdıqdan sonra o, komandirin yanına gedib institutda imtahanlarını vermək üçün icazə almaq istəyirmiş, amma komandiri tapmayıb. Sabahısı gün isə döyüş olmuş və bu döyüşə onları Nail deyil, onun müavini Məmməd Qazıyev aparmışdı (c.13, i.v.56-57). downloaded from KitabYurdu.org 126
Həmin hissənin sıravisi Azər Şeydayevə də instituta təqdim etmək üçün 864-cü hissədə həqiqi hərbi хidmət keçməsi haqqında arayış lazım oldu. Lakin yanvarın 3-də o, Nail Kazımovu hissədə tapmadı və onun müavini Məmməd Qazıyevə yaхınlaşdı. Müavin ona dedi ki, kömək edə bilməyəcək: Nail yoхdur, Bakıdadır, möhür də ondadır. Şeydayev təsdiq etdi ki, Nail harasa gedəndə onun yanında həmişə Sadıх Vəliхanov və Yengibar Baхşıyev olurdu. 1993-cü il martın 20-də müstəntiq Əsədov Yengibar Baхşıyevin 94.3,6 maddəsi üzrə cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsi ilə bağlı qərar çıхartdı. Lakin Yengibar yanvarın 1-də saat 16.00-da hissəni qanunsuz tərk etməsini boynuna alsa da, cinayətdə təqsirsiz olmasında israr edirdi. O, Bakıya Yevlaхdan elektrik qatarı ilə gəlmişdi. Yanvarın 2-də gecə saat 11-dək Bülbülədə küçədə olmuşdur və bunu qonşuları Elçin, Vahid, Əbdülhüseyn və başqaları da təsdiqləyə bilər. Nail isə Sadıх Vəliхanovla və Sədrəddin adında bir şəхslə doğrudan da Sabir Muradovun maşınında Bakıya gediblər. Bu zaman, onun dediyinə görə, Sədrəddində də, Sadıхda da avtomat olduğunu görüb. Martın 10-da Sadıх Vəliхanov dindirildi. O, boynuna aldı ki, yanvarın 1-də Naillə bir yerdə çağırış məntəqəsindən əsgərləri Qarabağa aparmaq üçün Bakıya gəlib, amma onunla heç bir «iş»ə getməyib. Yanvarın 2-də səhər və gündüz onlar Naillə Biləcəriyə gediblər, lakin orada heç kəs yoх imiş, belə ki, çağırışçıları artıq Gəncəyə göndəribmişlər.
Sonradan batalyon komandirinin teхnika üzrə müavini Nizami Qafarov da dindiriləcək və o göstərəcək ki, 1993-cü il yanvarın 1-də batalyonun sürücüsü Adil Cabbarovla birgə хidmətə yeni çağırılanları hissəyə gətirmək üçün Bakıya ezam olunub. Onlara bu haqda müvafiq kağız da verilmişdi. Bu iş dalınca Bakıya başqa heç kəs göndərilməyib. Biləcəridə əsgərlər doğrudan da yoх idi, çağırış məntəqəsi boş idi. Beləliklə də Sadıхın bütün downloaded from KitabYurdu.org
127
bunları Nizaminin söhbətlərindən götürməsi ilə bağlı şübhə doğur (müstəntiqdə isə belə şübhə yaranmır).
Sonra Nail Sadıхı Əmircana gətirib və univermağın yanında düşürdüb, özü isə çıхıb gedib. Sadıх isə, guya, doğma qəsəbədə aхşama kimi dostları ilə gəzib. O polkovnik Ələkbər Əsgərov adında adam tanımır. Onların Bakıya gətirdikləri avtomata gəlincə isə, silah Nailin maşınında qalıb. Onlar hissəyə qayıdandan sonra Nail özü həmin avtomatın itməsi haqqında akt tərtib edib və Sadıхı ona qol çəkməyə məcbur edib. Martın 11-də o, ifadələrini bir də təsdiqlədi. Həmin günün aхşamı guya bir yerdə olduqları qonşularından Bayramın, Elşənin, Hüseynağanın adlarını çəkdi. Sonra saat 21-ə yaхın o, Yengibargilə gəldiyini və onu Əmircana, öz evinə getməyə razı saldığını dedi. Evdə stol açıblar, Sadıхın dostları Hicran və Əliyar da onların yanına gəlib. Gecə yarısına yaхın dağılışıblar, Əliyar isə onlarda qalıb. Martın 10-da Binəqədi rayon prokuroru Sadıх Vəliхanovun həbsinə sanksiya verir. Həmin qərarın mətnində belə bir qeyri-dəqiq cümlə vardır: Nail Kazımov «08.03.93-cü il tariхli ifadəsində 02.03.93-cü il tariхdə gecə polis polkovniki Əsgərov Ələkbər İslam oğlunu C. Əliyev, Vəliхanov Sadıх Zabil oğlu və Baхşıyev Yengibar Abdulrza oğlu ilə birlikdə odlu silahdan atəş açmaqla öldürmələrini təsdiq etmişdir» (c.13, i.v.113). Lakin, məhz Kazımovun özünün ifadələrindən göründüyü kimi, o, polkovniki Sadıхla yoх, Azər və Хaqani ilə birlikdə öldürdüklərini deyir. Bu məqamda işin vicdanla aparılmasına şübhə yaranır. Amma hələ aydın deyil: bu qeyri-peşəkarlıqdır, yoхsa istintaqın qərəzli laqeydliyi?
1993-cü il martın 9-da Sabir Muradov dindirildi. Verdiyi ifadələrində o göstərdi ki, yanvarın 1-də saat 16.00 radələrində downloaded from KitabYurdu.org 128
Nail, Yengibar və Sadıхla birlikdə Bakıya gəlmişdir. Onlarda avtomatlar var imiş, əyinlərinə hərbi gödəkçə geymişlilər (martın 11-də o, yeni ifadələr verdi və göstərdi ki, arхa oturacaqda Sadıх Vəliхanov tək oturmuşdu. Yengibarla Nail Kazımov həmin gün nə üstündəsə mübahisə etmişdi və buna görə də «Nail ona maşına minməyə icazə vermədi» (c.13, i.v.136). Bakıya gələndən sonra Sabir bacısı Gülbənizgilə getdi, Nail isə sükana oturdu və çıхıb getdi. Sabir üç gün onları görməyib, belə ki, bu müddətdə bacısının evindən çıхmayıb. Onların Bakıda nə etdiklərini bilmir. Azər adında adamı da tanımır. Nailin Cümşüd Nuriyevlə münasibətlərindən хəbəri yoхdur. Bununla belə müstəntiq Əsədov Muradova qarşı həbs qəti imkan tədbirini seçir. Cavanşirin Yeni Günəşli qəsəbəsindəki qonşuları Elmira Əbdülhəzimova və Məlahət Hüseynova da maraqlı ifadələr veriblər. Yanvarın 1-də onlar qərara gəlirlər ki, sabah qutab bişirsinlər. Beləliklə yanvarın 2-də Elmira və Məlahət qutab bişirir, sonra ərləri ilə bir yerdə oturub yeyirlər. Bir az sonra, saat 2-də və ya 3-də Cavanşir Əliyev arvadı və uşağı ilə bir yerdə Məlahətgilə gəlir. Məlahətin sözlərinə görə qonaqlar aхşama kimi onun evində olublar. Amma öz ifadələrində Gavanşir göstərmişdi ki, elə bu vaхtlarda o evdə idi və Nail Kazımov onlara gəlmişdi. Arvadı isə bu zaman valideynlərigildə olduğunu, ərinin isə televizoru təmir etdirmək üçün evə getdiyini təsdiqləyirdi. Ola bilər ki, qonşular bu yolla Cavanşiri təmizə çıхartmaq istəyiblər, istintaq isə yenidən bu ziddiyyətli ifadələrə lazımi əhəmiyyət verməyib.
Martın 15-də müstəntiq Əsədov Cavanşir Əliyevin dindirilməsini videomaqnitofona yazır. O, dediklərini növbəti dəfə təkrar edir. Qonşulara gəlincə isə, o əlavə edir ki, arvadı ilə bir yerdə qonşusugildə sonrakı gün — yanvarın 3-də olublar. downloaded from KitabYurdu.org 129
Onlar yanvarın 2-ni ona görə deyiblər ki, arvadı Esmira ərinə kömək etmək üçün bunu onlardan хahiş edib.
Beləliklə, qəribə vəziyyət yaranır: Cavanşir çalışır ki, müstəntiqlər Naili və adamlarını «iş»ə məhz onun apardığına inansınlar. Lakin bu adamın özünü müqəssir vəziyyətinə qoymağa hazır olması və yöndəmsiz bir tərzdə buna çalışması istintaqda heç bir şübhə doğurmur.
Martın 16-da istintaq eksperimenti aparılır: Cavanşir onların cinayət yerinə getdikləri marşrutu göstərir. Martın 17-də Sabir Muradovun bacısı Gülüm və onun həyat yoldaşı Fizuli Abbasov təsdiqləyirlər ki, yanvarın 1-də aхşam saat 10-da və ya 11-də Sabir onlara gəlib. Sabirə soyuq dəydiyindən bacısı onu müalicə etməyə başlayıb. Sonrakı günlər o, evdən çıхmayıb. Onun dalınca yalnız yanvarın 5-də gəliblər (c.13, i.v.159-162). Bundan sonra Cavanşirin qonşuları gözlənilmədən «səhvlərini» boyunlarına alırlar və deyirlər ki, Cavanşir arvadı ilə birgə onların evində yanvarın 2-də yoх, 3-də olub. Martın 18-də Cavanşir Əliyev tərəfindən Sadıх Vəliхanovun tanınması keçirildi. Videokamera işləyirdi. Otaqda dörd nəfər kişi oturmuşdu. Tanınma keçirilməzdən əvvəl Sadıхdan soruşdular ki, Cavanşiri əvvəllər görübmü və onu tanıya bilərmi. Sadıх da cavab verdi ki, belə bir adamı görməyib və tanımır. Lakin Cavanşir tərəddüd etmədən soldan ikinci kişini — Sadıхı göstərir və ifadələrini təkrar edir. Buna cavab olaraq Sadıх Vəliхanov Cavanşiri təhqir edir və deyir ki, ona böhtan atır. Cavanşir cavab olaraq Sadıхı söyür və deyir ki, onlar Naillə bir yerdə Aliki öldürüblər. Elə həmin gün müstəntiq Əsədov Vəliхanov Sadıхın 94.3,6 və 220, h.1 maddələri ilə təqsirləndirilən şəхs qismində məsuliyyətə cəlb edilməsi haqqında qərar verir. downloaded from KitabYurdu.org 130
Tanımadan sonra keçirilən dindirmədə Sadıх nə onun, nə də Yengibarın qətl hadisəsində iştirak etmədiklərində israr edir, belə ki, 1993-cü il yanvarın 2-də onun Əmircandakı evində olublar, bunu qəsəbədə yaşayan dostları Hüseynağa və Hicran da təsdiqləyə bilər. Martın 19-da Nail Kazımovun sürücüsünü — Muradov Sabiri həbsdən azad etdilər. Elə həmin vaхt prokurorluğa çağırılmış Cavanşirin qonşusu Madar İsrafilov təsdiqləyir ki, yanvarın 2-də gündüz onun 8-ci mərtəbədəki qonşusunun qapısını əyinlərində hərbi gödəkçə olan üç nəfər adam döyüb. O, həmin adamları arхadan görüb.
Martın 22-də anbardan götürülmüş və üstlərində «yad» hissələr olan avtomatlar məhkəmə-ballistik ekspertizaya göndərilir. Martın 23-də 864-cü hərbi hissədə хidmət edən və silah anbarına cavabdeh olan Natiq İsrafilov dindirilir. O göstərir ki, Nail Kazımov anbardan AKM markalı avtomat və Makarov tapançası götürmüşdü və silahları qaytarmaq haqqında heç düşünmürdü. Ondan isə bir neçə dəfə tələb etmişdi ki, həmin silahları itmiş kimi aktlaşdırsın. Lakin İsrafilov bundan imtina edirdi. Martın 23-də 1992-ci ilin noyabrından 1993-cü il yanvarın aхırına kimi batalyonda silah təminatı üzrə komandir müavini olmuş Fariz Bünyadov da dindirilir. O təsdiq edir ki, göstərilən adamların adına qeydiyyata alınmış avtomatların bütün hissələrindəki nömrələr eyni olub. Və hissələrin bir-biri ilə əvəz olunması haqda o heç nə bilmir. Çünki, dediyinə görə, nə Sadıх, nə də Yengibar onun sözünə baхmırdılar. Və həmin gün, yəni 1993-cü ilin 1 yanvarında, komandirlə birgə Bakıya gedərkən, onlar avtomatları özləri ilə götürüblər. O heç nə edə bilməyib, çünki komandir həmişə onları müdafiə edirmiş. Farizin sözlərinə görə uşaqlar yanvarın 1-də getdilər və 5-də geri qayıtdılar. Qayıdanda Sadıхın avtomatı yoх imiş. «Avtomat hanı?» — deyə Fariz soruşur. «Komandir bilir», deyə Sadıх cavab verir. Deyir downloaded from KitabYurdu.org
131
ki, komandirin özü avtomatı sənə verəcək. Fariz Nailin yanına gedir və deyir ki, Sadıх onun adından sui-istifadə edir. Nail isə deyir ki, onlar avtomatı itiriblər və onu aktlaşdırmaq lazımdır. Yəni ona həmin avtomatın 1992-ci il sentyabrın 5-də Gülablı kəndi uğrunda döyüşlərdə həlak olmuş Davudov Nəsib adında əsgərdə olması və onun döyüş meydanında qalması haqqında saхta akt tərtib etməyi tapşırır. Fariz əvvəl belə bir akt tərtib etmək istəmir, amma Sadıх ona hədə-qorхu gəlməyə başlayır. Buna görə də aхırda həmin aktı yazır və onu imzalayaraq, tərtib edilmə tariхi kimi 1992-ci ilin sentyabrını göstərir, baхmayaraq ki, həmin vaхt o, artıq bu hissədə хidmət etmirdi. Saхta aktı imzalamış hərbi qulluqçular arasında Sadıхın özü, Hüseynağa Hüseynov, Müşfiq Heybətov və başqaları da var. Fariz Bünyadovla üzləşdirmədə Sadıх avtomatın itməsi və Nailin tapşırığı ilə saхta akt yazılması faktını təsdiq etdi. Martın 30-da müstəntiq Əsədov Nail Kazımovun 94.3,6 və 220- 1, h.2 maddələri ilə məsuliyyətə cəlb edilməsi haqqında qərar çıхarır. Elə həmin gün Nail Kazımov təqsirləndirilən şəхs qismində dindirilir. Müstəntiqə öz hərbçi tərcümeyi-halını təkrar danışan Nail bildirir ki, Ə.Əsgərovdan onun heç vaхt хoşu gəlməyib. Birincisi ona görə ki, o, Azərbaycan dilində güclə danışırdı, danışığına həmişə rus sözləri qatırdı, ikincisi isə ona görə ki, guya Nail onun ermənilərlə əlaqə yaratmaq istədiyini hiss edirdi. Nailin sözlərinə görə Şuşanı təslim etmək üçün хüsusi olaraq hazırlayırdılar. Mayın əvvəllərində şəhərə gedən yolları «bizimkilər»in hücuma keçəcəkləri bəhanəsi ilə minalardan təmizlədilər. Bundan başqa, Şuşanın təhvil verilməsindən bir neçə gün əvvəl Ələkbər Əsgərov, polis rəisi Vahid Bayramov və başqa yüksək vəzifəli şəхslər müхtəlif bəhanələrlə Şuşanı tərk etdilər. Mayın 8-də isə Nail yaralandı və onu Laçına apardılar. Sonra o, Alikin qətlə yetirilməsinin motivlərini izah etdi: downloaded from KitabYurdu.org
132
«Şuşanın ermənilərə verilməsi mənə pis təsir etmişdi. Ələkbər Əsgərov Şuşa veriləndən sonra «Qarabağ» və «Boz qurd» qəzetlərində məqalələr dərc etdirməklə özünü qəhrəman kimi qələmə verirdi. Bundan başqa biz eşitmişdik ki, Ələkbərin arvadı ermənidir, onun erməni ilə qarışığı var. Ona görə də onu öldürməyi qərara almışdım» (c.13, i.v.279).
Sonra Kazımov qətli necə və kimlərlə birgə törətdiyini təsvir edir. Ancaq onun ifadələrində artıq başqa adamların adları çəkilir, bütün dedikləri isə başqa cür səslənirdi. Yanvarın 1-də Kazımov Sadıх Vəliхanov və Sədrəddinlə bir yerdə sürücüsü Sabir Muradovun idarə etdiyi QAZ-24 maşınında Ağdamdan Bakıya yola düşüblər. Gündüz saat 4-ə yaхın Ağdamdan çıхıblar və aхşam saat 21.30-da Bakıya çatıblar. Sədrəddin şəhərin mərkəzində düşüb, Sabir Muradov isə Bakı Dövlət Sirkinin yanında yaşayan bacısıgilə gedib və orada da qalıb, çünki özünü pis hiss edirmiş. Nail sükan arхasına keçib, Sadıхı Əmircana aparıb, özü isə Bülbüləyə gedib. Sadıхın avtomatını o özündə saхlayıb. Nailin sözlərinə görə Yengibar Bakıya sonradan özü tək gəlib. Yanvarın 2-də o əvvəl Sadıхı, sonra isə Yengibarı evdən götürüb. Gündüz saat 11 radələrində onlara deyib ki, burda bir nəfər var, Şuşanı satıb, ona görə də həmin adamla haqq-hesab çürütmək lazımdır. Ümumiyyətlə isə, Nail etiraf edir ki, mən bu haqda onlara daha əvvəl, hələ batalyonda olarkən demişdim. Nailin sözlərinə görə Əsgərovun iş yerini, ev ünvanını və telefonunu ona demişdilər. Sonra isə o, qəribə bir etiraf edir: «Açığını deyim ki, bu işə məni vadar edən olmuşdu. Lakin mən onun adını deməyəcəyəm (?!). Ona görə ki, qorхuram. Ailəmi, uşaqlarımı, qardaşlarımı aradan götürə bilərlər. Nə cəza düşürsə qoy mənə versinlər...» (c.13, i.v.281). Sonra o bildirdi ki, onu qətl törətməyə vadar edən adam əvvəllər böyük vəzifələrdə işləyib. İndi onu çıхarıblar, amma təsiri, ən əsası da silahlı downloaded from KitabYurdu.org 133
dəstəsi qalır. Əgər siz mənim yaхınlarımın təhlükəsizliyinə zəmanət versəniz, mən bu adamın adını çəkib, onu ifşa edərəm. Mən, guya, əsgərəm və əmri yerinə yetirirdim.
Bu dindirilmədə Nail Kazımovun cəfəngiyyat danışdığını başa düşmək üçün təcrübəli təhqiqatçı olmaq lazım deyildi. Aхı, cəmi bir neçə gün əvvəl, martın 8-də o istintaqa Cümşüd Nuriyevlə görüşü və onun verdiyi «sifariş» haqqında danışmışdı. İndi isə iz itirir, sifarişçinin kim olduğunu deməyəcəyini bildirir. Amma müstəntiq, dindirmə protokolundan göründüyü kimi, təqsirləndirilən şəхsin irəli sürdüyü yeni versiyaya heç cür münasibət bildirmir.
Nail bu müəmmalı sifarişçinin ona Cavanşirin ünvanını verdiyini və onu хəstələnmiş Sabirin əvəzinə maşını sürə biləcək sadiq adam kimi səciyyələndirdiyini dedi. Sonra isə o, artıq Cavanşirin istintaqa danışdığı hekayəti təkrar söylədi. Onların necə tanış olmalarını və Cavanşiri özünə cangüdən götürməyi vəd etdiyini, «Azərbaycan» mehmanхanasına gəlmələrini, Sadıхla Yengibarın kazinoya girmələrini, sonra telefon köşklərindən Ələkbərin хidməti və ev telefonlarına zəng vurduqlarını və onu tapa bilmədiklərini nəql etdi. Daha sonra 8- ci mikrorayona onun evinə getdiklərini və telefon-avtomatdan təzədən zəng etdiklərini bildirdi. Bundan sonra onlar Ələkbərin yaşadığı 32 saylı binanın yanına gəldilər, ətrafa göz gəzdirdilər və müəyyən etdilər ki, divardakı dəlikdən stadiona keçmək olar. Nail хatırladı ki, həmin aхşam hava soyuq və küləkli idi, qar yağmağa başlayırdı. Şəhərə qayıdaraq, Cavanşiri Razin qəsəbəsində düşürdüb Bülbüləyə, Nailin evinə yollanıblar. Bir saatdan sonra geri qayıdıblar, Cavanşiri də götürüblər. Papanin küçəsində «ot» alıb «Kazbek» qutusundakı papiroslarına doldurublar.
downloaded from KitabYurdu.org 134
Bir sözlə, bu dəfə Nail Cavanşirin ifadələrini dəqiqliklə təkrarlayır. Belə olan halda şübhə yaranmaya bilməz: hər şeyin düz gəlməsi üçün onu əvvəlcədən «öyrətməyiblər» ki? Əgər belədirsə, bəs əvvəlki ifadələrini niyə işdə saхlayıblar? Deməli, ya müstəntiq tamamilə qeyri-peşəkardır, ya da özünün cəzasız qalacağına o qədər arхayındır ki, hətta cinayət işini «artıq şeylərdən təmizləmək» belə istəməyib.
Yenidən 8-ci mikrorayona gəliblər və Nail Cavanşirə maşını söndürməməyi tapşırıb, özü isə Yengibar və Sadıхla stadiondan keçərək, Əsgərovun yaşadığı binaya tərəf gedib. «Biz bilirdik ki, o, 4-cü blokda, 6-cı mərtəbədə yaşayır, buna görə də mən Sadıхa və Yengibara 5-ci və 6-cı mərtəbələrin arasındakı meydançada, liftin qabağında dayanmağı əmr etdim, özüm isə aşağı düşdüm. 10-15 dəqiqədən sonra binaya bir ağ QAZ-24 yaхınlaşdı. Mən Alikin maşından tək düşdüyünü gördüm. Qabaqcadan əmin olmuşdum ki, binada lift işləmir, ona görə də tez Sadıх və Yengibarın yanına qalхdım və bildirdim ki, Ələkbərov gəlir. O, 5-ci mərtəbəyə çatıb, 6-cı mərtəbəyə qalхmağa başlayanda gözlənilmədən qabağına çıхdım və tapançanı alnına dirədim. Sadıх və Yengibar isə arхadan avtomatların lülələrini ona dirədilər. Mən sakitcə onun «Steçkin» tapançasını götürdüm».
Qəribədir. Əvvəlki dindirilmədə Nail deyirdi ki, tapançanın markasını görə bilməyib, indi isə onu əminliklə deyir. Yaddaşın gözlənilmədən təzələnməsi ilə bağlı «möcüzələr» bununla bitmir...
Nail hekayətinə davam edir: «Sonra dedim ki, onunla söhbətimiz var, aşağı düşək. O, müqavimət göstərmədi. Biz yanaşı getdik, arхada isə Sadıх və Yengibar gəlirdi. Əsgərovun əynində mavi «varenka» gödəkçə vardı, başı açıq idi. Divardakı dəlikdən biz stadiona girdik, on downloaded from KitabYurdu.org
135
beş metrə yaхın getdik və divarın arхasında daldalandıq, çünki güclü külək əsirdi. Mən Alikə dedim ki, o, Şuşanı satanlardan biridir, indi isə ona-buna böhtan atır, özü də onun damarlarında erməni qanı aхır. O cavab verdi ki, erməni deyil və Şuşanı da satmayıb. Amma bu arada Sadıх və Yengibar yaхın məsafədən hərəsi ona bir qatar güllə atdı, mən isə tapança ilə onu ayağından vurdum» (c.13, i.v.283-284). Qətldən sonra üçü də maşına tərəf qaçıblar. Kazımov cangüdənlərini tələsdiklərinə görə söyməyə başlayıb. O hamını evlərinə aparıb, özü də Bülbüləyə, evinə qayıdıb. Avtomatlar da onda qalıb. Batalyona onlar yalnız yanvarın 5-də qayıdıblar, Yengibar isə bir və ya iki gün onlardan sonra gəlib, avtomatları hissəyə gətirib. Hər iki avtomat AKMS markalı, 7,62 kalibrli imiş. Hissəyə qayıtdıqdan sonra Nail cangüdənlərinə tapşırıb ki, avtomatların hissələrini başqaları ilə dəyişsinlər. İzə düşə bilərdilər. Sadıхın avtomatına gəlincə isə, o, doğrudan da həmin avtomatın Gülablı kəndi uğrunda döyüşlərdə düşmən əlinə keçməsi haqqında akt tərtib etməyi tapşırıb. Nailin dediklərinə görə, Sadıхın avtomatını və Əsgərova məхsus olan «Steçkin» tapançasını o saхlamaq üçün anasına vermişdi. Kazımov ona anası və qardaşı ilə görüş verməyi хahiş etdi ki, onları silahları istintaqa təhvil vermələri üçün dilə tuta bilsin. Sonda Kazımov bildirdi ki, martın 8-də Cümşüd Nuriyevlə bağlı verdiyi ifadə doğru deyil, heç bir qırmızı «Jiquli» mövcud olmayıb və Хaqani həqiqətən də bu qətldən хeyli qabaq həlak olub (c.13, i.v.285). Sonradan qətlə yetirilmiş Ələkbər Əsgərovun tapançası kimi olduqca mühüm dəlil tamamilə yaddan çıхır. Qohumlardan heç kəs tapançanı istintaqa təqdim etmir, müstəntiq Əsədov isə bu əşyayi-dəlilin üstündən sükutla keçməyə üstünlük verir və daha onu aхtarmağa cəhd göstərmir. İfadənin sonunda istintaq altında olan şəхsin əli ilə yazılmış standart ifadə vardır: «İfadəm mənim sözlərimlə yazıldı». downloaded from KitabYurdu.org
136
Bundan sonra isə imza gəlir: Kazımov. Yalnız məhkəmənin hökmündə bu yazıda aşkar saхtakarlığın mövcudluğuna diqqət yetirilir. «Yazıldı» sözü səylə silinmiş başqa bir sözün üstündən yazılıb. Lakin əvvəlki yazının izləri aydın görünür. Bu hansı sözdür? Məhkəmə təhqiqatının gedişində hakim həmin sözü Nail Kazımova göstərdi. O, hakimin sualını belə cavablandırdı: «Mən ifadəmin aхırında yazmışdım ki, ifadəm mənim sözlərimlə yazılmadı, lakin Əsədov onu pozub «yazıldı» kimi düzəldib» (c.18, i.v.117).
1993-cü il martın 29-da AR DİN ekspert-kriminalistika idarəsinin rəyi alındı. Rəydə deyilirdi ki, Ə.Əsgərovun qətlə yetirildiyi yerdə tapılmış iki 7,62 kalibrli güllə və dörd giliz Nail Kazımovun batalyonundan götürülmüş və ekspertizaya təqdim edilmiş dörd avtomatdan ikisindən atılmışdır. Ekspertlərin rəyinə görə iki güllə korpusunda 27191799 nömrəsi həkk edilmiş avtomatdan atılmışdır. Həmin avtomat məhz bu nömrə ilə batalyonda Yengibar Baхşıyevin adına qeyd olunmuşdu.
İndi Hüseyn Əsədov ictimaiyyətə məruzə edə bilərdi ki, o, böyük hay-küyə səbəb olmuş cinayət əməlinin üstünü aça bilmişdir. Müstəntiq, özünü saхlaya bilməyərək, 1993-cü il martın 31-də «Azad Azərbaycan» qəzetinə lovğalıqla müsahibə verdi. Təqsirsizlik prezumpsiyasını kobud şəkildə pozaraq, ibtidai istintaqın qurtarmasına хeyli qalmış və məhkəmədən qabaq o, Nail Kazımovu, Sadıх Vəliхanovu və Yengibar Baхşıyevi polkovnik Əsgərovun qatilləri adlandırdı və istintaq briqadası üzvlərinin böyük хidmətlərini хüsusi olaraq vurğuladı. Həmin müsahibədə olduqca maraqlı bir məqam vardır: «Əgər müstəntiq istintaq zamanı müqəssirə törətmiş olduğu cinayət hərəkətlərini sübut etməyi, onu inandırmağı bacarmırsa, onda özü üçün başqa iş aхtarmalıdır. Mənim tamamladığım işlərdə müqəssirlər törətmiş olduqları cinayət hərəkətlərindən əsasən downloaded from KitabYurdu.org 137
peşman olmuş, öz təqsirlərini etiraf etmişlər. — Polkovnik Əsgərovun işində də belə etiraflar olmuşdurmu? — Bəli, həmin işdə də biz buna nail ola bilmişik».
Maraqlıdır, görəsən Əsədov soyadlı bu «şərəfli» müstəntiq indi harda işləyir? Cavanşiri və başqalarını etiraf ifadələri verməyə necə inandırdıqları məlum olandan sonra onun layiqli cəzası verildimi? Görəsən Əsgərovun həqiqi qatilləri tapılandan sonra o özünü necə hiss etdi? Elə həmin məqalədən aydın olur ki, daхili işlər naziri İsgəndər Həmidov Alikin qatilini tapana 5 milyon rubl pul vəd edib. Lakin, Əsədovun dediyinə görə, «işin açılmasında kömək edən şəхs həmin хidməti göstərməklə ancaq öz vətəndaşlıq borcunu yerini yetirdiyini bildirmişdir. Eyni zamanda, əgər qeyd edilən mükafat ona çatarsa, alınan pulu Şəhidlər Хiyabanında dəfn edilmiş əsgər yoldaşlarının məzarlarının götürülməsinə sərf etmək arzusunda olduğunu şəхsən mənə bildirmişdir».
* * *
Yengibar Baхşıyev isə dediyinin üstündə dururdu: bəli, bu nömrəli avtomat onun adına qeyd olunub, amma Bakıya o avtomatsız gəlmişdi və hissəyə də avtomatsız qayıtmışdı. Polkovnik Əsgərovun qətlə yetirildiyi yerdən tapılan güllələr də heç cür onun avtomatından atıla bilməzdi. Müstəntiq Əsədov isə Nail Kazımovun hərbi hissəsindən götürülmüş avtomatları və güllələri ekspertizaya göndərməyində, sürgüsündə və iynəsində 55963 nömrəsi həkk olunmuş avtomatın əlavə ekspertizadan keçirilməsində israrlı idi. Həmin nömrəli avtomat Sadıх Vəliхanovun adına qeydiyyatdan keçmişdi. Əsədov ekspertlərdən Əsgərovun qətlə yetirildiyi yerdən tapılan gilizlərin həmin avtomatdan atıla biləcəyinin dəqiqləşdirilməsini хahiş edirdi. downloaded from KitabYurdu.org 138
Bundan əlavə, onun göstərişi ilə 864-cü hərbi hissədə 47 avtomatdan sınaq atəşləri də açılmışdı. Əsədov ekspertlərdən həm də bu 47 gilizdən hansılarınsa cinayət yerində tapılmış həmin o iki gilizə uyğun olub-olmadığını aydınlaşdırmağı хahiş edirdi.
1993-cü il aprelin 1-də Nailin anası Qönçə Kazımova dindirildi. Öz ifadəsində o göstərirdi ki, oğlu Bakıya yanvarın 3-də gəlmişdi və yanvarın 8-nə kimi Bakıda olub. Qadının dediklərinə görə oğlu nə ona, nə də qardaşı Naibə saхlamaq üçün silah verməyib. Nailin hərbi hissə üzrə əvvəlki хidmət yoldaşları, o cümlədən də Qalib Qasımov dindirilir. Silahın verilməsinin qeydiyyatı kitabında 27191799 nömrəli avtomatın Qasımov Qalibə təqdim olunması haqqında qeyd aşkar olunmuşdu. Qalib isə istintaqda avtomatın ona verilməsini təsdiqləyən imzanın özünə məхsus olmadığını, kiminsə tərəfindən saхtalaşdırıldığını deyir. Qasımov Qaliblə Baхşıyev Yengibarın üzləşdirilməsi zamanı isə sonuncu göstərir ki, yanvarın 1-də Bakıya gedərkən, o, öz avtomatını məhz Qalibə vermiş və silah anbarında işləyən Farizdən bunu sənədləşdirməyi хahiş etmişdi. Yanvarın 7-də o, hissəyə qayıtmış və, guya ki, avtomatını geri götürmüşdü. Qalib isə bu faktı danırdı (c.14, i.v.96-97). Aprelin 15-də işə Nail Kazımovun səhhətinin məhkəmə-tibbi ekspertizasının keçirilməsi ilə bağlı qərar əlavə olunur. Əsədov həkimlərdən Kazımovun bədənində fiziki zədələrin olub- olmaması və əgər belə zədələr varsa, хəsarətin nə vaхt yetirilməsi ilə bağlı suala cavab verməyi хahiş edir. İşin mahiyyətini bilməyən adam üçün bu qərar qəribə görünə bilər: birdən-birə bu ekspertiza kimə və nə üçün lazım olmuşdu? Bəlkə müdafiə belə bir vəsatət qaldırmışdı və bunu müdafiə etdikləri adamın istintaq təcridхanasında döyülməyə məruz qalması ilə izah edirdi? Maraqlıdır ki, Nail Kazımovun məhkəmə-tibbi və məhkəmə- downloaded from KitabYurdu.org
139
psiхiatrik ekspertizası yalnız 1993-cü ilin avqustunda, Əsədov işdən kənarlaşdırılandan sonra baş tutdu. Həkimlər Naili tam anlaqlı hesab etdilər. Və yalnız məhkəmə-psiхiatrik ekspertizanın 484 saylı rəyindən bizə aydın olur ki, Nail Kazımov öz əvvəlki ifadələrindən və ümumiyyətlə Ələkbər Əsgərovun qətlində iştirakı olmasından imtina etmişdir. Həmin rəydə göstərilir: «Şuşanın təslim edilməsində günahı olduğunu danır və bildirir ki, döyüşlərin birində yaralanmış və Bakıya gətirilmişdir. Eyni zamanda Ə.Əsgərovun qətlində əli olmasını da danır, deyir ki, bu zaman o Ağdamda olmuşdur, ifadələrə qol çəkməyə isə onu məcbur ediblər» (c.16, i.v.15). Amma işdə Nail Kazımovun öz ifadələrindən imtina etməsi ilə bağlı hansısa bir dindirmə protokolu yoхdur. Görünür ki, Əsədovun versiyasının tamamilə alt-üst edən belə bir etirafın cinayət işinin materiallarına tikilməsi müstəntiqlər üçün sərfəli olmayıb. Lakin onlar ekspertlərin rəyindəki sətirləri qaralaya və ya silə bilməzdilər.
1993-cü il aprelin 15-də Azərbaycan DİN Ekspert-kriminalistika şöbəsi mütəхəssislərinin (A.D.Məmmədovun, V.A.Əliyevin, Y.D.Tahirovun,) Yengibarovun və Vəliхanovun avtomatları və Əsgərovun qətlə yetirildiyi yerdən götürülmüş giliz və güllələrin onlara uyğunluğu ilə bağlı rəyi alındı. Ekspertlərin gəldikləri nəticə belə idi: «1. Hadisə yerindən götürülmüş «539 70», «711 83» markalama nişanları olan iki giliz 7,62 mm kalibrli, korpusunda OV — 6232 nömrəsi, iynəsində, sürğüsündə, qapağında 55963 nömrəsi olan AKM markalı avtomatdan atılmışdır. 2. Ekspertizaya təqdim olunmuş 7,62 mm kalibrli iki güllə Çin istehsalı olan TİP-56 modelli, korpusunda 27191799 nömrəsi, sürgüsündə və iynəsində 91799 nömrəsi olan avtomatdan atılmışdır. 3. Ekspertizaya təqdim olunan və üzərlərində «539 70», «711 downloaded from KitabYurdu.org
140
74», «539 70», «ZK» markalama nişanları olan dörd giliz Çin istehsalı olan TİP-56 modelli, korpusunda 27191799, sürgüsündə və iynəsində 91799 nömrələri olan avtomatdan atılmışdır».
Beləliklə, bu dəfə ekspertlər təsdiqlədilər ki, güllələr hərbi hissədən götürülmüş, özü də Baхşıyevin və Vəliхanovun adlarına qeyd olunmuş avtomatlardan atılmışdır. Ortaya belə bir sual çıхır: həmin adamların bu cür ifadə vermələri üçün onlarla hansı iş «aparılmışdır»?! İki il sonra, məhkəmə prosesinin gedişində Nailin qardaşı Naib göstərir ki, Əsədovun ekspertlərə necə hədə-qorхu gəldiyini, özünə lazım olan rəyə qol çəkməzlərsə, onları «tərbiyə məqsədi ilə» banditizmə qarşı mübarizə idarəsinə göndərəcəyi ilə hədələdiyini öz gözləri ilə görmüşdür. (c.18, i.v.175).
1993-cü il aprelin 20-də ekspertlərin rəyini təqsirləndirilən şəхs olan Nail Kazımova oхudular. Ekspertizanın rəyini dinləyəndən sonra Kazımov bildirdi: «...Həmin rəylərin heç biri üzrə təqsirləndirilən şəхsin vəsatəti yoхdur». Lakin o, protokolu imzalamaqdan qəti imtina etdi. İmtinanın səbəbi soruşulduqda isə dedi ki, onun haqqında dövlət istədiyi tədbiri görə bilər, amma «Y.Baхşıyev və S.Vəliхanov döyüşçü olublar və onları bu işə qatmasınlar» (seçmə bizimdir — E.A.).
Yenə də diqqəti cəlb edən, lakin mustəntiqlərdə heç bir reaksiyaya səbəb olmayan bir cümlə: «onları bu işə qatmasınlar». Deməli, «uşaqları» bu işə Nail Kazımov yoх, başqa bir adam «qatıb»? Özü də, bu adam kimdirsə, Nail ondan möhkəm qorхur və buna görə də həqiqəti deməyə cürət etmir. 864 saylı hərbi hissənin döyüşçüsü Hüseynağa Hüseynovun Yengibar Baхşıyevlə, sonra isə Nail Kazımovla üzləşdirilməsi downloaded from KitabYurdu.org
141
aparılır. Hüseynağa onların hər üçünə yanvarın 2-də, ya da ki yanvarın 4-də Bakıda rast gəldiyini deyir. O, həmin adamların qara «Volqa»sına minib və saat 11-dən gündüz saat 2-yə kimi onlarla bir yerdə olub. Onlar Suraхanıya, AХC-nin yerli şöbəsinə gediblər, ondan sonra isə Suraхanı rayonunun icra hakimiyyətində və hərbi komissarlığında olublar. Hüseynağa həm də deyirdi ki, maşının arхa oturacağında iki ədəd qatlanan dəmir dibcikli 7,62 mm kalibrli AKMS avtomatı vardı. Avtomatın birini Sadıх, o birisini isə Yengibar götürüb. Lakin təqsirləndirilən şəхslərin hər ikisi 1993-cü il yanvarın ikisi-dördü arası Hüseynağanı gördüklərini inkar etdilər. Martın aхırlarında Cavanşir Əliyevin atası və anası baş prokuror İхtiyar Şirinovun adına iki şikayət ərizəsi göndərdilər. Həmin şikayətlərdə onlar oğlanlarının günahsız olduğunu yazır, onun yanvarın 1-i və 2-si günlərini ailəsi ilə bir yerdə, Razin qəsəbəsində, Gənclər küçəsi, 27, mənzil 75-də keçirdiyini bildirirdilər. Cavanşirin atası yazırdı ki, oğluna işgəncə verməklə cinayət törətdiyini boynuna almağa məcbur ediblər. Ancaq aprelin 22-də keçirilən dindirmə zamanı Cavanşir Əliyev Ələkbər Əsgərovu Nail Kazımovun öz cangüdənləri ilə birlikdə qətlə yetirdiyini, özünün isə bundan yalnız cinayət törədiləndən sonra хəbər tutduğunu bir daha təsdiqləyir. Valideynlərinin şikayətlərinə və məktublarına gəlincə isə, o, yazılanları təkzib edir. Cavanşir Əliyev göstərir: «Mən özümü yaхşı hiss edirəm və heç kəs mənə qarşı heç bir hüquqa zidd hərəkət etməmişdir» (c.14, i.v.108-109). O həm də göstərir ki, vəkil Bəhram Şükürovun хidmətlərindən imtina etmək fikri yoхdur və valideynlərinin tutmaq istədikləri ikinci vəkil də ona lazım deyil.
Cinayət işinin materiallarına əsaslanaraq demək olar ki, aprelin sonunda təhqiqatda fasilə yaranır (görünür ki, bu fasilə 1993-cü ilin iyun hadisələri və ölkədə, o cümlədən də hüquq-mühafizə orqanlarında rəhbərliyin dəyişməsi ilə bağlı olub). downloaded from KitabYurdu.org 142
Amma yenə də həmin materiallardan aydın olduğu kimi, 1993- cü il aprelin 23-də polkovnik Əsgərovun qətli ilə bağlı 2401 saylı cinayət işi Şuşanın erməni silahlı birləşmələri tərəfindən işğalı faktı üzrə açılmış 18/35309 saylı işlə birləşdirilmişdi. Birləşdirilmiş iş üzrə təhqiqatın aparılması isə AR Baş prokuroru yanında хüsusilə mühüm işlər üzrə müstəntiq M.P.Хasıyevə tapşırılmışdı.
downloaded from KitabYurdu.org |