335
yazıb camaatımızın islamdan uzaq olmasını və islamın banisi və
rəsuli-bərhəqq olan Məhəmməd əleyhissəlamın gözəl sözlərindən
xəbərləri olmamasını izhar etmişəm… Bu millət və islam
düşmənlərinə gülmək ilə nəinki dinimdən kənar olmaram, bəlkə, is-
lamlığım artar. Xatircəm ol, necə ki, müsəlmanam, elə də qalacаğаm
və həmişə də islamiyyətə və insaniyyətə sitayiş edəcəyəm”.
Təqiblərdən, qarşıdurmalardan yorulan Əhməd bəy Ağa-
yevin qəfildən ailəsini də götürüb İstanbula getməyi də ya-
dındaydı. Bu xəbəri Mirhəsəndən eşidəndə əvvəlcə inanmaq
istəməmişdi, amma sonra Haşım bəy eşitdiyinin doğru oldu-
ğunu deyəndə qəlbində böyük millət sevgisi olan insanın
qürbətdə necə yaşayacağı barədə fikirləşmişdi...
...Ağlagəlməz maddi çətinliklər onun oxuyub-öyrənmək
əzmini qıra bilmirdi. Məktəbli formasıyla birtəhər keçinsə də
qaloşları vəziyyətini büruzə verirdi. İçərisinə qoyduğu kağız-
lar qaloşun çırığından çıxır, məktəbdə-küçədə pərtliyinə
səbəb olurdu. Hətta yeddinci sinfin qışında Soldat bazarın-
dan ucuz qiymətə aldığı qaloşunu atmaq məcburiyyətində
qalanda qəmli nekroloq da yazmışdı: “Ruhunuz şad olsun, ey
mənim qaloşlarım...”
“Dünən, – 1908-ci ilin qışında yazırdı, – kasıb müsəlman
tələbələrinə kömək məqsədilə müsəlmanların xeyriyyə gecəsi keçiril-
di. Mən də kasıb olduğum üçün həmin gecədə iştirak elədim. Bu
gün Qurban bayramı ilə əlaqədar qız məktəbində təntənəli ziyafət
vardı...”
“Kitablarım yoxdu, – yayda kədərlə qeyd eləyirdi, –
ancaq
mənim taleyimi həll eləyəcək imtahanlar yaxınlaşır; kostyumum
yoxdu; bircə qalın parçadan üç manat neçə qəpiyə tikilmiş şalvarım
var, o da məni bişirir; çəkmələrim yoxdu, barmaqlarım bugün-sabah
çəkmələrimin deşiyindən çıxacaq; alt paltarım, corabım belə yoxdu,
bunları köhnə paltar əvəz eləyir; bir süzülmüş köynəyim var, o da
can verir...”
Geyiminin ucbatından küçəyə çıxmağa o qədər də həvəs
göstərmirdi. Kitab oxuyur, gündəliyinə cürbəcür rəsmlər,
336
eskizlər çəkir, xəyal aləminə baş vurub Şuşadakı dostlarının,
Aşqabaddakı doğmalarının yanına uçur, unuda bilmədiyi,
gündəliklərində “Yubert” kimi şifrələdiyi, “Asiya” adlandır-
dığı Bertasıyla görüşürdü. Arada xəyalının hüdudlarını kön-
lü istəyən yerlərəcən genişlədirdi. “Bu yay Mirzə Miriylə bağlı
Dostları ilə paylaş: