y a’ni avvalgi konstruksiyalash prinsipini saqlagan holda uychani
balandroq va uzunroq, avtobusni esa kengroq yasaydilar. Shu tariqa
bolalarning diqqati natijaga emas, vazifa yoki topshiriqni bajarish
y o ‘llariga qaratiladi. Bu esa o ‘quv faoliyatning egallanishida muhim
ahamiyat kasb etadi. Bu yoshda bolalar qurish-yasash faoliyatida nafaqat
mustaqillikni, tashabbuskorlikni namoyon etadilar, balki o ‘zlarining
qiziqarli konstruksiyalarini ham yaratadilar.
0 ‘rta guruhda qurish-yasash narsa-buyumlaming
xususiyatlari bilan
tanishish, shu xususiyatlariga asoslanib guruhlarga ajratish, qurilmalami
qurish ishining ketma-ketligini rejalashtirish, oldindan qismlami
shakliga, katta-kichikligiga va mustahkamligiga qarab tanlashga
o ‘rgatilib boriladi. Ushbu bosqichda bolalar silindr nomi bilan tanishib,
uni to ‘g ‘ri aytishga, silindrdan o ‘z o ‘m ida to ‘g ‘ri foydalanishga
o ‘rgatiladi.
Bolalarning har bir yangi konstruksiyani o ‘zlashtirib
olishlari uchun
bir necha m ashg‘ulot o ‘tkaziladi. Birinchisida, namunaga qarab qurish,
keyingi m ashg‘ulotlarda shu namunani o ‘zlari mustaqil tahlil qilishga,
y a’ni konstruktiv masalani hal etishni o ‘rgatish ustida ish olib boriladi.
Masalan, bolalar namuna asosida ko‘prik qismlarini: k o ‘prikning
tayanch qismi, k o ‘prikning o ‘zi va mashinalar uchun plastik hamda zina
qismini bilib oladilar. Shundan so‘ng ular bilan uni qurish uchun qanday
materallardan foydalanish kerakligi haqida suhbat o ‘tkazilib, ularga
baland yoki keng ko‘prik qurish vazif qilib topshiriladi. Keyinchalik
bolalar o ‘zlarida bor qurish materiallaridan keng foydalanib,
yangidan
yangi ko‘prik konstruksiyalarini o ‘ylab topadilar. Tarbiyachining
rahbarligida bolalar bitta konstruksiyani bir necha murakkablashgan
k o ‘rinishlarda qurishga o ‘rganadilar. Bu esa ularda qurishning turli
y o ila ri haqida tasavvur paydo qiladi, fikrlash qobiliyatlarini o ‘stiradi.
Qurish materiallari tuzilishiga, y a’ni shakliga qarab alohida-alohida
tokchalarga yoki bo‘limlarga ajratilgan javonlarda saqlanishi mumkin.
Bu narsa bolalarning o ‘zlariga kerak qurish materiallarini tez va oson
topishlari va har bir shaklni tezroq o ‘zlashtirib olishlariga yordam
beradi.
0 ‘rta guruhda bolalarga tanish bo‘lgan qismlami (kubik, g ‘ishtcha,
plastina) nomlash bilan birga, uni bir-biridan farqlashga ham o ‘rgatiladi.
Bolalar qurilmalami mustaqil tahlil qilishni o ‘rganadilar:
uning asosiy
qismlarini ajratish, uni katta kichikligi, tuzilishini farqlash, narsalami
qanday
joylashganligini
o ‘rganadilar.
Bolalar
kichik
guruhda
tarbiyachini namunasi asosida ko‘rgan bo‘lsalar, o ‘rta guruhda esa,
103
mavzuni
nomlanishi,
o ‘zlari
o ‘ylaganlari bo ‘yicha quradilar.
Shuning uchun bolalar diqqati
qurilmani oldindan rejalashtirib,
unga kerakli bo‘lgan shakllami
tanlashga
qaratiladi.
0 ‘rta
guruhda
qurish yasash narsa-
buyumlarini
farqlash,
ulami
xususiyati bilan tanishish, shu
xususiyatiga asoslanib
narsa-
buyumlami guruhlarga ajratishni o ‘rganadilar. Qurilmalami qurish
ishning ketma-ketligini rejalashtirishga bolalami oldindan qismlami
shakliga, katta-kichikligiga va mustahkamligiga qarab tanlashga
o ‘rgatilib boriladi.
Tarbiyachi
bolalarga
yangi
bilim
berayotganda,
ularga
illyustratsiyani (masalan, minora, M isr ehronlari va boshq.) ko‘rsatib,
unda aks etgan asosiy qismlami ajratib ko‘rsatadi. (rasmlar qoyiladi)
0 ‘yin va konstruksiyalashning bir-biriga ta ’siri ikki xil kechadi,
chunki ular bir-biridan keskin farq qiladi: yo qurish-yasash bilan
bog‘liq rolli o ‘yinlarda quriladigan qurilm a bir qadar sodda,
ramziy
xarakterda b o ‘ladi, bolalam ing asosiy e ’tibori rollarni (kosm onavtlar,
texniklar, o ‘t o ‘chiruvchilar va h.k.) ijro etishga qaratiladi, yoki
konstruksiyalash faoliyati to ‘liq am alga oshirilib, butun e ’tibor quril
mani m o‘ljalga javob beradigan qilib to ia q o n li yasashga safarbar
qilinadi, qurilm a tayyor b o ‘lgandan keyingina o ‘yinga o ‘tiladi.
Dostları ilə paylaş: