Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika

6-MAVZU: Dunyo mamlakatlaridagi o’qitish texnalogiyasi
Mavzu rejasi:

1. 
   Dunyo mamlakatlaridagi maktabgacha ta’lim tizimi.
   
2. 
   Maktabgacha ta’limda markazlar faoliyati va uslubiyoti fanini o’qitish texnologiyasiga zamonaviy yondashuvlar.
   
3. 
   Ta’lim mazmunini belgilovchi meyoriy xujjatlar.
   
4. 
   Darsliklar va o’quv qo’llanmalar.
   

Ma’lumki, davlat va jamiyat rivojining har bir bosqichi shaxs, jamiyat va davlatning ijtimoiy, iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy, ma’naviy-ma’rifiy va madaniy ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda didaktikaning tarixiy va mantiqiy birlikning metodologik prinsipiga muvofiq ta’lim tizimi oldiga muayyan davlat va ijtimoiy buyurtmalami qo’yadi.

Ta’lim jarayonini rejalashtirish professor-o‘qituvchilar faoliyatining asosiy jihatlaridan bin bo‘lib hisoblanadi. Bunda amalga oshiriladigan chora-tadbirlar edago ostida emas, balki ta’lim muassasining sharoitidan kelib chiqqan holda bajariladi. Professor-o‘qituvchi 1 ardan albatta ular faoliyat ko‘rsatadigan ta’lim muassasasi madaniyatini, tashkilotning maqsadini va dunyoqarashini, intilishini, qadriyatlarini va xarakterini tushunishi kutiladi. Muassasaning madaniyati va qadriyatlari albatta o’quv dasturiga ta’sir ko’rsatadi.
Xorijdagi oliy ta’lim muassasalarining ko’pchiligi o‘zlarining vazifalarini bajarishda talabalarga muassasa maqsadlari va bitiruvchi o‘ziga xos xislatiari to‘g‘risida fikrini berib boradi. Mazmunan bu umumiy tushunchalarda mazkur universitetda edago berilayotgan kurslar va dasturlar bo‘yicha talabaga kutilayotgan
natijalami beradi. Ushbu muassasa talablari albatta maxsus fanlar va fanlararo o‘quv dasturlarida aks ettirilgan va belgilangan bo’lishi lozim.
Masalan, Oklend universitetida yaxshi hujjatlashtirilgan bitiruvchi profile mavjud bo‘lib, unda qo yidagilar ko’rsatiladi: Oklend universitetida bakalavr yo’nalishida edago olib bitirgan talaba yuqori darajadagi bilimlami egallab, ham mutaxassis bilimlariga, ham umumiy intellectual ko nikmalarga va hayotiy tajribaga ega bo‘ladi, va bu uning ishga joylashuvida, fuqarolik burchlarini bajarishda, shuningdek davomiy ta’lim olish va malakasini oshirishda asos bo‘lib xizmat qiladi.
Bitiruvchi edagog talabaning edago olishida ham muassasa va ham dastur darajasidagi olinishi kutilayotgan natijalami yaqqol ifodalab beradi. Shu sababli profil maxsus fanlarga asoslangan natijalar tavsiflari va o‘quv dasturlarini ishlab chiqish uchun yo‘riqnoma bo‘lib hisoblanadi. Professor-o‘qituvchilaming fakultetlar, maktablar va kafedralardagi roli ushbu maq$|dlarga erishish uchun o‘quv dasturlarini, o‘qitish metodikasini va strategiyasini, edagogic va ta’lim imkoniyatlarini ishlab chiqishdan iborat (Maki, 2004). Ko’plab universitetlar Bitiruvchi profiliga yoki Bitiruvchi xislatlari tavsifiga ega yoki ulami ishlab chiqmoqda.
O‘quv dasturini ishlab chiqishda o‘rganish natijalari yondashuvi hali yangiligicha qolmoqda, va ko‘plab professor-o‘qituvchilar boshida ushbu yondashuvni ham xodimlar, ham talabalar uchun tushunarli va mazmunli tavsiflab
berishda qiynalishadi.
Respublikamiz mustaqillikka erishgach, ta’lim ijtimoiy sohadagi ustuvor yo‘nalish deb belgilandi, oliy ta’limni joriy etishning metodologik va nazariy asosi
bo’lgan “Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonun va“Kadrlar tayyorlash miliiy dasturi”da oliy ta’lim tizimi oldiga har tomonlama kamol topgan, jamiyatda turmushga moslashgan, ta’lim va kasb-hunar dasturlarini ongli ravishda tanlagan va keyinchalik puxta o’zlashtirgan, ijtimoiy-siyosiy, huquqiy, psixologik-pedagogik va boshqa tarzdagi sharoitlami yaratish, jamiyat, davlat va oila oldidagi o‘z javobgarligini his etadigan fuqarolami tarbiyalash kabi davlat buyurtmalari qo’yilgan. Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqqan holda mazkur davlat va ijtimoiy buyurtmalardan oliy ta’lim muassasalarida maxsus fanlami o’qitishga qo’yiladigan
maqsad va vazifalar shakllantiriladi.
Maktabgacha ta’lim metodikasi turkum fanlarini o‘qitishda o’qituvchi mazkur buyurtmalami amalga oshirish uchun quyidagi vazifalar:
• Maktabgacha ta’lim metodikasi turkum fanlarini o’qitish jarayonida talabayoshlami ma’naviy-ahloqiy tarbiyalash, ma’rifiy ishlaming samarali shakllari va usullarini ishlab chiqish va joriy etish;
• Maktabgacha ta’lim metodikasi turkum fanlardan tashkil etiladigan ta’limtarbiya
jarayonida innovatsion va axborot-kommunikativ texnologiyalardan foydalanish;
• Maktabgacha ta’lim metodikasi turkum fanlarini o‘qitishda tayyorgarlikning modul tizimidan foydalangan holda o’qitish jarayonini jadallashtirish;
• xalqning boy ma’naviy va edagogicn merosi va umumbashariy qadriyatlar asosida maxsus ta’limning insonparvarlik yo’nalishini ta’minlash;
• Maktabgacha ta’lim metodikasi turkum fanlaridan ta’lim jarayonining o‘quvmetodik majmualar va didaktik ta’minotning yangi avlodi silabusni ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish;
• milliy mustaqillik prinsiplari va xalqning boy intellectual merosi hamda umumbashariy qadriyatlar ustuvorligi asosida maxsus ta’limning barcha darajalari edag‘g‘inlarida talaba-yoshlaming ma’naviy va ahloqiy fazilatlarini rivojlantirish;
• Maktabgacha ta’lim metodikasi turkum fanlarini o’qitish jarayonida talabayoshlar
ongi va qalbiga milliy g’oya va mafkurani singdirish, ta’lim muassasalarida mafkuraviy tarbiyani bugungi kun darajasiga ko’tarish;
• Ta’lim-tarbiya jarayonida ta’lim va tarbiyani uzviylashtirish orqali talabalaming barkamolligini ta’minlash, huquqiy, iqtisodiy, ekologik va sanitariyagigiyenik ta’limi hamda tarbiyasini takomillashtirish;
Bolajak pedagog kadrlaming mafkura borasidagi bilimlarini chuqurlashtirishni bajarish lozim. Mazkur buyurtmalar asosida oliy ta’lim muassasalarida maktabgacha ta’lim pedagogikasi turkum fanlarini o’qitishga zamonaviy yondoshuvlar mavjud:
1. Maktabgacha ta’lim metodikasi turkum fanlarini o’qitish jarayoniga tizimli edagogic;
2. Maktabgacha ta’lim metodikasi turkum fanlarini o’qitish jarayoniga modulli edagogic;
3. Maktabgacha ta’lim metodikasi turkum fanlarini o‘qitish jarayoniga innovatsion edagogic;
4. Maktabgacha ta’lim metodikasi turkum fanlarini o‘qitish jarayoniga talaba
shaxsiga yo’naltirilgan edagogic.
Mazkur yondoshuvlarga xos xususiyatlami aniqlash maktabgacha ta’lim pedagogikasi turkum fanlarini o’qitish metodikasining dolzarb muammolari sanalib, har biri mashg’ulotlar davomida alohida ko’rib chiqiladi.
Yuqorida qayd etilgan yondoshuvlami muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun
awalo oliy ta’lim tizimida barcha o‘quv fanlari, xususan maktabgacha ta’lim pedagogikasi turkum fanlaridan tashkil etiladigan o’qitish jarayonini ilmiy-nazariy asoslari bo’lgan o’qitish prinsiplari va qonuniyatlarini aniqlash lozim.