Nizomiy nomli toshkent davlat pedagogika universiteti tabiiy fanlar fakulteti biologiya yo’nalishi 101-guruh talabasi abdiraxmonova qizlarxonning rivojlanish biologiyasi fanidan mustaqil ishi

NIZOMIY NOMLI TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI TABIIY FANLAR FAKULTETI BIOLOGIYA YO’NALISHI 101-GURUH TALABASI ABDIRAXMONOVA QIZLARXONNING RIVOJLANISH BIOLOGIYASI FANIDAN MUSTAQIL ISHI

MAVZU:Hujayraning membranasiz organoidlari, ularning funksiyasi va ahamiyati

Reja:

Hujayraning membranasiz organoidlari
1
Ribosomalar tuzilishi va funksiyasi
2
Hujayra markazi va uning ahamiyati
3

Hujayrani membranasiz organoidlariga ribosoma va polisoma,mikronaycha sentrasoma,kiprikcha,xivchin, fibrillyar tuzilmalar kiradi.

Ribosomalar oqsil sintezini amalga oshiruvchi membranasiz organoid.Ribosomalar eukariot va prokariotlarda ham uchraydi.O’lchami 20-30 nm.Ribosomalar ikkita katta va kichik subbirliklardan iborat.

Ribosomalarni asosiy funksiyasi infarmatsion-RNK asosida,transport-RNK yordamida oksillarni aminokislota molekulalaridan yig’adi,sintez qiladi

Hujayra markazi hayvon hujayralarida uchraydigan membranasiz organoid bo’lib yadro yaqinida joylashgani uchun sentrosoma deb ataladi.Sentrasoma ikki sentrioladan iborat.Har bir sentriola bir biriga nisbatan to’g’ri burchak hosil qilib joylashadi.

Har bir sentriola

• silindrsimon tuzilgan va devori 9 ta mikronaychalar kompleksi bilan o‘ralgan. Har bir mikronaycha kompleksi 3 ta mikronaychadan iborat. Jami 9 ta uchlik (triplet) aynan shunday joylashib, sentriolani hosil qiladi. Demak, har bir sentriola tarkibida 27 ta mikronaycha mavjud (9 x 3 = 27)

Hujayraning bo‘linishida sentriolalar qarama-qarshi tomonga joylashadi va mikronaychalar bo‘linish dukini hosil qiladi. Anafazada mikronaychalar xromosomalar sentromerasi va organoidlar bilan birikib, ularni qutblarga tortadi

Funksiyasi:
bo‘linish dukining yo‘nalishini belgilash	xromosomalarning qutblanishini ta’minlash

Mikrofibrillalar bu oqsilli ip, qalinligi 4 nm.

• Mikrofibrillalar bu oqsilli ip, qalinligi 4 nm.

• Aktin va miozin tolalarini hosil etuvchi mikrofiloelementlardir.

• Mikrofibrillalar funksiyasi.Hujayra va uning qismlari harakatida, endo – ekzotsitozda, hayvon hujayrasi sitokinezi jarayonida,

• qisqaruvchi halqaning shakllanishida, hujayraning shaklini belgilashda qatnashadi. Muskul hujayrasi sitoplazmasida mikrofibrillalar

• mavjudligi tufayli muskul tolalari qisqaradi

Mikrofibrillalar yoki tayanch flbrillalar hayvon hujayrasi uchun xos bo‘lib, u asosan epiteliy hujayralarida va ba’zan glial hujayralarda uchraydi. Mikrofibrillalar oqsil tabiatli bo‘lsa kerak. Ular bir necha yuz fibrillalardan tashkil topgan tutamlar hosil qilishi mumkin , mikronaychalar singari tayanch funksiyasini o‘taydi.

ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT