Nomli toshkent davlat pedagogika universiteti

Pedagogika fanining ilmiy – tadqiqot metodlari
Har qanday fan o‘zining ilmiy-tadqiqot metodlariga ega. Bu metodlari orqali o‘z mazmunini boyitib, yangilab boradi.
Hayotda va ob’ektiv dunyoni bilish nazariyasida nimani o‘rgatish va qanday o‘rgatish kerak, kimni va qanday tarbiyalash lozim degan masalalar mavjud bo‘lib, ular o‘zaro bog‘liqdir.
Nima qilish kerak va qanday amalga oshirish lozim degan muammolar o‘rtasida dialektik birlik mavjuddir.
Pedagogika o‘z mazmunini boyitish va yangilash maqsadida mavjud pedagogik hodisa va jarayonlarni uning maqsadi va vazifalariga muvofiq keladigan metodlari bilan o‘rganadi. Shu ma’noda pedagogikaning ilmiy-tadqiqot metodlari deganimizda yosh avlodni tarbiyalash, bilimli qilish va o‘qitishning real jarayonlariga xos bo‘lgan ichki aloqa va munosabatlarni tekshirish, bilish metodlari, uslublari va vositalari majmuini tushunamiz.
Pedagogika o‘qitish, bilim berish, tarbiyalash jarayonlarini va ularning mohiyatni quyidagicha o‘rganish-bilishni nazarda tutadi:
1) ularning umumiy aloqasi, bir-birini taqozo etishi va o‘zaro ta’sir jarayonida bolalarni o‘qitish va tarbiyalash, fan, madaniyat, ahloq va san’at, ta’lim va tarbiyaning qaerda amalga oshirilishidan qat’iy nazar uzviy aloqada bo‘lishi;
2) ularning to‘xtovsiz harakati, o‘zgarishi va taraqqiy etish jarayonida vujudga keladigan o‘qitish va tarbiyalash vazifalari, metodlarining o‘zgarishi, hamma bolalarni bir xil andozada o‘qitish va tarbiyalash mumkin emasligi;
3) bolalarning o‘sishida ularning o‘ziga xos hususiyatlarini hisobga olish, aqliy va hulqiy faoliyat, so‘z va ish birligi mezonlariga tayanish;
4) bolalar kamolotiga ta’sir etuvchi an’ana, urf-odatlar, ular o‘rtasidagi tafovutlarni bilish, aniqlash asosida yaxshi bilan yomon, eskilik bilan yangilik, o‘rtasida yuz beradigan nizolarni hisobga olish, o‘zaro tanqid va hokazo;
Pedagogikaning ilmiy-tadqiqot metodlari qanchalik mukammal, aqlga muvofiq, to‘g‘ri tanlansa ta’lim-tarbiya mazmunni yangilash va takomillashtirish shu darajada yaxshilanadi, pedagogika fani ham boyib boradi.
Hozirgacha mavjud va ishlab chiqilgan quyidagi ilmiy tadqiqot metodlariga tayanib fikr yuritsa bo‘ladi: 1) kuzatish metodi; 2) suhbat metodi; 3) bolalar ijodini o‘rganish metodi; 4) test, so‘rovnomalar metodi; 5) maktab hujjatlarini tahlil qilish metodi; 6) eksperiment-tajriba sinov metodi; 7) statistika ma’lumotlarini tahlil qilish metodi; 8) matematika-kibernetika metodi;