Noorganik moddalar

О 
20 
40 60 80 100 
§5 " 
2 0
 
4 0
 
6 0
 
8 0
 
100°
25
H N O j
konsentratsiyasi, m ass.%
^
H N 0
3
 
konsentratsiyasi, m ass.%
9 .4 -r a sm .
 
H N 0
3
- H z0
s i s t e m a s i n i n g q a y n a s h t e m p e -
r a t u r a l a r i n i b o s i m g a
b o g Mi q l i g i .
9 .5 -r a sm .
 
A z o t k i s l o t a s i n i n g s uvl i
e r i t m a l a r i u s t i d a g i b u g M a r n i n g u m u m i y
b o s i m i :
/ - 313 К da; 2 - 333 К da;
J - 353 К da; 
4 —
373 К da.
1600
1440
I
1280
1120
960
40 277,4 321,9 366,3 410,8 274,78 299,7 344,1 388,6
Tem peratura, К
9 .6 -r a sm .
 
A z o t k i s l o t a s i n i n g s u v l i e r i t m a l a r i n i n g z i c h l i g i : a ) m u z l a s h
t e m p e r a t u r a l a r i e g r i c h i z i g N ; b ) q a y n a s h t e m p e r a t u r a l a r i e g r i c h i z i g M.

---

б
rV
"5-
о
-с
4,0
4,0
3,0
3,0
2,0
2,0
1,0
о
О 20 40 60 80 100
20 
40 
60 
80 
100
H N O
3
 
konsentratsiyasi, m ass.%
H N O j
konsentratsiyasi,
m ass. %
9. 7-rasm .
A zot k is lo tasin ing suvli e r it m a ­
larining har xil tem pcratu rala rdagi
qovushqoqligi:
/ - 2 7 3 К da; 2 - 298 К da;
3 —
3 2 3 К da; 
4 —
348 К da.
9 .8 -r a sm .
A zot k is lo tasin ing
suvli erit m alarin in g issiqlik
s i g ‘imi.
m a k o ns e n t ra t s i ya s i n i ort ishi b i lan k o ‘p a y i s h i , t e m p e r a t u r a ortishi 
b i l an esa k a m a y i s h i k o ‘rsatilgan.
T e m p e r a t u r a n i 348 К d a n 273 К g a c h a k a m a y i s h i va ki sl ot an in g 
k o n se n t r a t s i y a s i 6 8 , 4 % H N 0 3 g a c h a ort ishi n at i j a s i da az ot kislotasi 
e r i t m a l a r i n i q o vu s hq o ql i g i o rt is hi , u n d a n keyingi k o n s e n t r a t s i y a l a r ­
d a esa q o v u s h q o q l i k n i k a ma y i s h i 9 . 7 - r a s m d a k o ‘rsatilgan.
A z o t kislotasi e r i t m a l a r i n i ng issiqlik sigMmlari kislota k o n s e n t r a t ­
siyasini ort ishi b il an k ama y is hi 9 . 8 - r a s m d a , issiqlik o ‘t k a zuvc ha nl igi
esa t e m p e r a t u r a ortishi va a k si ncha , azot kislotasining konsent ratsi ya- 
si ni ng k a m a y i s h i b i lan o r t a y o t g a n i 9 . 9 - r a s m d a k o ‘rsatilgan. 9. 10-
r a s m da az ot kislotasi e r it ma l ar ini elekt r o ‘tkazuvc hanl igi t e m p e r a t u r a
273 К d a n 303 К g a c h a o r t t i r i l g a n d a a z o t kislotasi k ons ent ra ts iya si
esa 
30% g a c h a o r t g a n d a k o ‘payib, keyingi k o n s e n t r a t s i y a l a r d a esa
k a m a y i b ketishi k o ‘r s a ti lga ndi r. T o z a a z o t kislotasi k a m t u r g ‘un 
b o ‘lib, q uy ida gi t e n g l a m a b o ‘y i c h a p a r c h a l a n a d i :
2 H N 0 3 = 2 N 0 2 + 0 , 5 0 , + H 20
(9.1)
Az ot kislotasi qi zd i ri l ga n d a p a r c h a l a n i s h q u yi da gi t e n g l a m a b o ‘- 
y i c h a keti shi m u m k i n :
2 H N O j = N 20 3 + 0 2 + H 20
(9.2.)
va 533 К g a yaqin t e m p e r a t u r a d a p a r c h a l a n i s h reaksiyasi t o ‘liq ketib, 
t ugal l an ad i.
248

---