al ohi da- al ohida bug'latib, toza kislorod va azot olish maqsadi q o ‘yilgan
edi. Suyuq havoni fraksiyaviy bugMatish usulida suyuq havoni sekin-asta
isitilsa, past t emper at ur ada qaynovchi k o m p on e n t i , y a ’ni azot birinchi
b o ‘lib, keyin esa yuqori t e m pe r at u ra d a qaynovc hi k o m p o n e n t , y a ’ni
kislorodni b u g 1 fazasiga o ‘tkazilishi ko‘z d a t utilgan edi.
S u y uq h av on i rektifikatsiyalash usuli t arelkali vertikal m i n o r a l a r -
d a a m a l g a oshirilib, s uyuq ha v o a s ta- seki n isi ti lganda u b u g ‘lanadi.
Bu j a r a y o n d a bi rinchi b o ‘lib, past t e m p e r a t u r a d a q a yn ov ch i k o m p o
nent , y a ’ni azot asosan, b u g ‘lanadi. Lekin, bu v a q t d a ni sb at an yuqori
t e m p e r a t u r a d a q a y no vc hi kislorod h a m q i s m a n b u g ‘lanadi, c h u n k i
ul ar n i ng q a y n a s h t e m p e r a t u r a l a r i bir-biriga j u d a yaqin. Bu bug' a r a-
lashmasi m i n o r a n i n g pastki q i s m i d a n h i s o b l a n g a n d a b ir i nc h i t ar e l ka-
dagi s uyuq azot va s uyuq ki sl or o dd an iborat s u y u q ha v o bi lan u c h r a -
shadi. Bu v a q t da ni sbat an yuqor i t e m p e r a t u r a d a b o ' l g a n a z ot va kis
lorod bug' lar i bilan u chr as ha di . B u n i n g nat ij asi da kislorod bug' lar i
k o nd e n s a t l a n ib , m i n o r a n i n g pastiga oq i b t u s ha d i. Bu k o n d e n s a t l a -
nish issiqligi hisobiga t arelkadagi s uyuq az ot es a b u g' l a n i b , m i n o r a n i
pa s ti d a n kel ayot ga n azot bug' lar i bilan q o ' s h il i b , yuqor i tarelka, y a ’ni
p a s t da n i kkinchi tarelkaga o ' t a d i . U yer da h a m va b o s h q a t ar elkalar-
d a h a m b ir i nc h i tar e lk ad ag id ek j a r a y o n qayt ar ilaveradi.
Bu u s u l l a r n i ng m a z m u n i g a k o ' r a t ahlili s h u n i k o ' r s a t a d i k i , p a r a -
magnit li va m a r k a z d a n q o c h m a k uc h usullarini hozirgi v aqt da q o' l l a b
b o ' l m a y d i , c h u n k i b u u su ll a r da n i sb a t a n ka t t a e l ek t r energiyasi sarf-
l anadi, adsor bsi ya va diffuziya usullari b o ' y i c h a ilmiy va a ma l i y ishlar
uzil-kesi l t u g a l l a n g a n e m a s va u l a r d a i qt is od iy va t ex n o l o g i k qu la y
s h a r o it l ar n i t op i s h b o ' y i c h a ishlar d a v o m e t t i r i l m o q d a . H a v o n i f r a k
siyaviy kondens ats iyal as h va s u yu q havoni fraksiyaviy bu g' l at i sh us ul
larini h a m h a v o n i ajratish u c h u n q o ' l l a b b o ' l m a y d i , s aba bi — az ot
v a k i s l o r o d l a r n i q a y n a s h t e m p e r a t u r a l a r i b i r - b i r i g a j u d a y a q i n
b o' l g an l i gi u c h u n i kkala u su l da h a m t o z a az ot yoki ki sl or od o ' r n i g a
q is ma n kislorod bilan ar al ashgan azot va q i s m a n a z ot bilan aralashgan
kislorod ol in ad i. S h u n d a y qilib, R e s p u b l i k a m i z d a g i k i m y o k o r x o n a -
l ar i da h a v o n i aj ratish u c h u n hozirgi v a q t d a y a g o n a usul — y a ’ni
s u y u q h a v o n i rektifikatsiyalash usuli q o ' l l a n a d i . A m m o b u usulni
ama l ga oshirish u c h u n havoni a vva la mbor s uyuql ikka o 't ka z is h lozim,
b u n i n g u c h u n esa c h u q u r sovuql ik i shl at is h t a l a b etiladi.
Dostları ilə paylaş: