Normurodova m. A

Ma’ruza

Mavzu:Ayiruv tizmining yoshgs oid xususiyatlari

RERA.

1.Ayirish organlarining tuzilishi va xususiyatlari 2.Bolalarda buyrak faoliyatining fiziologik xususiyatlari 3.Buyraklarda siydik hosil bo’lishi jarayoni
4.Siydik ayirish organlari gigienasi


Tayanch iboralar: nefronlar,nefrit,Shumlyanskiy kapsulasi, Genli xalqalar, kapillyarlar, buyrak jomchasi, buyrak darvozasi,Malpigi tugunchalari,shilliq,muskul qavatlari,filtrasiya davri, reabsorbsiya jarayonlari.

Nazorat savollari

1. 
   Bolalarda ayirish organlari qanday tuzilgan?
   
2. 
   Siydik ayirish organlari ketma-ketligini izohlab bering?
   
3. 
   Bolalar va o’smirlarda buyraklar qanday tuzilgan?
   
4. 
   Nefronlar qanday vazifalarni amalga oshiradi?
   

1. Ayirish organlarining tuzilishi va xususiyatlari

Ovqat tarkibida iste’mol qilingan oqsil, yog’, uglevodlar, suv, tuzlar oshqozon-ichaklardan qonga so’rilib, jigarga boradi. U yerda keraksiz zaharli moddalardan tozalanib, yana qon orqali tananing barcha to’qima va hujayralariga tarqaladi. Hujayralarda bu moddalar o’z navbatida ma’lum tarkibiy qismlarga parchalanadi. Bu jarayonlar natijasida organizm uchun zaharli bo’lgan moddalar –siydik kislotasi, azot qoldig’i, mochevina, karbonat angidrid kabilar hosil bo’ladi. Bu zaharli moddalar hujayralardan qonga o’tib, ayirish organlari orqali organizmdan chiqarib yuboriladi.
Ayirish a’zolariga: buyraklar, teri, o’pkalar va hazm organlari kiradi. Gazsimon moddalar (SO₂) nafas olish organlari orqali tashqariga ajratiladi. Hazm organlari orqali esa, qoldiq oziq moddalar tashqi muhitga ajratib yuboriladi. Organizm uchun o’ta havfli hisoblangan siydik kislota, qoldiq azot, ba’zi tuzlar suvda erigan xolda buyraklar orqali siydik tarkibida tashqariga ajratiladi. Suv va tuzlarning bir qismi teri orqali ham tashqariga ajratiladi. Shunday qilib, ayirish –odam organizmi uchun o’ta muhim fiziologik jarayon bo’lib, uning natijasida organizm moddalar almashinuvidan hosil bo’lgan qoldiq, zaharli moddalardan uzluksiz ravishda tozalanib turadi.

2.