O ‘ zbekiston respublikasi oliy va o ‘ rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent – 202

Savollar 
1.
Ekspeditorning vazifalari nimalardan iborat 
2.
Transport- ekspeditsion xizmat ko‘rsatish
3.
Transport ekspeditsion xizmatini temir yo‘l tizimida tashkil qilish 
4.
Xalqaro terminallarda yuk tashish 
5.
Davlat miqyosida barcha transportlar infratuzilmasi rivojida terminal 
tizimining ahamiyati 
6.
Terminal tizimidan yuk tashishda yirik va mayda kompaniyalar
 

---

433
7-mavzu. Transport va uning jarayonlari haqida umumiy tushuncha 
Reja: 
1.
Transport jarayoni haqida umumiy tushuncha 
2.
Transport jarayoni asosiy elementlari 
3.
Avtomobil transportining tashish qobiliyati 
Tayanch so‘z va iboralar:
transport jarayoni,qatnov,tashish qobiliyati, 
o‘tkazuvchanlik qobiliyati, qatnov 
1.
 
Transport jarayoni haqida umumiy tushuncha 
Ishlab chiqaruvchi kuchlarning rivojlana borishi va ijtimoiy mehnat taqsimoti 
natijasida turli ishlab chiqarish tarmoqlari vujudga keladi. Bunday tarmoqlarga er osti 
foydali 
qazilma 
boyliklarni 
ishlab 
chiqarish 
sanoati, 
qishloq 
xo‘jaligi, 
mahsulotlargaqayta ishlab berish sanoati vatransport kiradi. 
Transport muomala doirasida tayyor mahsulotni tashish bilan moddiy 
ne’matlar ishlab chiqarishning barcha tarmoqlaridagi ishlab chiqarish jarayonini 
davom ettiradi va ishlab chiqarish doirasi bilan iste’mol doirasini bir-biriga 
bog‘lovchi vosita bo‘ladi. 
Transport tarmog‘ida ham ishlab chiqarish jarayoni kishi mehnati va ishlab 
chiqarish vositalaridan unumli foydalanish orqali amalga oshiriladi, natijada 
mahsulotning yangi qiymati vujudga keladi. Demak, transport ham moddiy ishlab 
chiqarish sohasiga kiradi. Lekin transportning ishlab chiqarish faoliyati quyidagi 
xususiyatlargako‘ra boshqa ishlab chiqarish tarmoqlaridan jiddiy farq qiladi. 
Transport sohasidagi ishlab chiqarish jarayonida moddiy ne’matlar ishlab 
chiqaruvchi boshqa tarmoqlar singari xom ashyo va yarim tayyor mahsulotlardan 
foydalanilmaydi. Ishlab chiqarishning turli tarmoqlarida tayyorlangan va bir erdan 
ikkinchi erga tashilishi lozim bo‘lgan mahsulotlar transportning mehnat ashyosi 
hisoblanadi. Bu mahsulotlar tashilganda iste’mol qiymati sifatida ko‘paymaydi, 
faqatginaularning qiymatiga qiymat qo‘shiladi. 
Shunday qilib, transport jarayoni – bu mahsulotlarni ishlab chiqarish joyidan 
iste’mol joyigacha tashish, yo‘lovchilarni tashishda esa kishilarning ishlab chiqarish 
faoliyati, madaniy va maishiy talablarnini qondirish bilan bog‘liq biror-bir punktlar 
orasidagi qatnovini bildiradi.